زهرا لرستانی

آیرونی یکی از ابزارهای برجسته سازی و آشنایی زدایی در زبان است. آیرونی ساختارهای طبیعی زبان را با تغییر در حوزة دلالت ها غیرطبیعی می سازد. آشنایی زدایی به وسیلة آیرونی از طریق دگرگونی ساختارهای شناخته شده و غافل گیری مخاطب صورت می گیرد. به این ترتیب بخشی از کلام برجسته تر از بخش های دیگر آن می گردد. در بلاغت فارسی واژة آیرونی به کار نرفته است؛ اما آن چه در تعریف آیرونی آمده در زبان فارسی کاربرد فراوان دارد، هرچند این کاربرد گاه شبیه کاربرد برخی صناعات بلاغی فارسی است، در مجموع نوعی مستقل محسوب می شود و با سایر صناعات بلاغی متفاوت است. از آن جا که تاکنون در نوشته های فارسی به طور دقیق به این تفاوت ها و شباهت ها پرداخته نشده است، در این مقاله کوشش شده شباهت ها و تفاوت های آیرونی با سایر صناعات بلاغی فارسی مشخص گردد. آیرونی را با همین عنوان می توان وارد بلاغت فارسی کرد، البته نه به عنوان آرایه ای وارداتی، زیرا شیوه و کلام آیرونیک همواره در ادبیات فارسی وجود داشته است، اما در بیشتر موارد عنوانی برای آن در نظر گرفته نشده است. به این ترتیب می توان گفت آیرونی دوگانگی لفظ و معنا یا صورت و محتوا است که برپایة تضاد یا تناقض به شکلی غیرمنتظره و گاه خنده آور بنا شده است. تنها متونی را می توان آیرونیک خواند که این ویژگی ها در آن ها به طور همزمان در کنار هم به کار رفته باشند.

آیرونی، نوعی شیوه بیانی است که تقریبا معادل اصطلاحات ادبی رایجی همچون تجاهل العارف طنزآمیز، مجاز به علاقه تضاد، مدح شبیه به ذم، ذم شبیه به مدح، کنایه طنزآمیز، طعنه، استهزا و ایهام به کار می رود. به بیان دیگر، نوعی دوگانگی بیانی خلاف انتظار، یا نوعی استنباط خلاف مقصود گوینده است که با عنوان آیرونی از قرن هجدهم به بعد در ادبیات اروپا شایع شده است. اما ریشه لغوی آن به زمان سقراط و یونان باستان و شیوه های بیانی آن حتی به پیش تر از آن برمی گردد، زیرا این شیوه سخن گفتن همواره با زبان همراه بوده است، چنان که در بسیاری از آثار ادبی کلاسیک فارسی نیز نمونه های آن را می توان یافت از جمله در مقالات شمس که دارای زبان وشیوه های بیانی خاصی است، انواع مختلف آیرونی را می توان نشان داد. در واقع شمس برای برجسته کردن کلام خویش، به طور طبیعی و به گونه ای که اصلاً مصنوعی به نظر نمی رسد، از این شیوه به خوبی بهره جسته است. سخن و اندیشه شمس به طور طبیعی آیرونیک است، یعنی نوع اندیشه و شیوه سخن گفتن او به گونه ای است

رابطه سنّت و مدرنیته از مسائل مهمی است که جامعه امروز با آن روبه رو است و به عنوان موضوع اجتماعی در ادبیات، به ویژه رمان بازتاب می یابد. زویا پیرزاد، یکی از نویسندگان زن ایرانی است که در آثار خود، به ویژه رمان های «چراغ ها را من خاموش می کنم» و «عادت می کنیم» به این رابطه توجه می کند. در این پژوهش، ابتدا تعاریف و شاخص های سنّت و مدرنیسم ارائه شده است و سپس به روش توصیفی-تحلیلی، شاخص های سنّت و مدرنیته، بازتاب شاخص ها و رویکرد زویا پیرزاد درباره این دو پدیده در رمان های فوق، بررسی شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد، نویسنده با تکیه بر قهرمانان زنی که به تصویر می کشد، تلاش کرده است، جامعه ای را نشان دهد که مدرنیته در آن موجب زوال سنّت می شود. حقوق اجتماعی و آزادی زنان، سبک زندگی مدرن، ازدواج، سبک زندگی، تنهایی انسان، عشق میان زن و مرد، به چالش کشیدن دیدگاه های سنّتی مردسالارانه، نمود عشق های ممنوعه، برتری زنان نسبت به مردان و تقابل میان شخصیت ها و نسل های سنّتی و مدرن ازجمله نمونه های تقابل سنّت و مدرنیسم در رمان های پیرزاد است؛ درعین حال در برخی موارد، جلوه های مدرنیسم مانند مصرف گرایی، تجمل گرایی و غرق شدن در زندگی شهری و روزمره، به باد انتقاد گرفته شده است.

در توسعه گردشگری شهری یکی از مهم ترین زمینه هایی که با توجه به قابلیت های تاریخی، فرهنگی و محیطی می تواند نقش حیاتی در روند توسعه ملی اثرگذار واقع شود، گردشگری تاریخی است. از این رو، مقاله حاضر با هدف "بررسی تجارب گردشگری شهری در جاذبه های گردشگری خانه های تاریخی" براساس روش تحقیق کمی و علی ارتباطی و با فن توصیفی تحلیلی و کاربردی طراحی شد. جامعه آماری این پژوهش را سه گروه کلی شامل: (خبرگان صنعت، خبرگان دانشگاهی و ذی نفعان مردمی) بودند. حجم نمونه 153 نفر از خبرگان پژوهش در دسترس و متمایل به همکاری که با ترکیبی از دو روش نمونه گیری غیراحتمالی هدفمند (قضاوتی) و نمونه گیری گلوله برفی شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه ای بود که اعتبار آن بالاتر از 7/0 محاسبه شد. مورد مطالعه خانه تیزنو دزفول بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS20 و Smart-PLS انجام گردید. نتایج مدل معادلات ساختاری نشان داد، مدل شاخص های تجارب گردشگری شهری بر توسعه گردشگری خانه های تاریخی، دارای برازش مناسب است. پایایی همگون برای اعتبارسنجی سازه های مدل با هدف سنجش برازش مدل سازی معادله های ساختاری پژوهش، نشان می دهد که برای هر چهار سازه مدل پژوهش (لذت بردن از جاذبه های گردشگری؛ پروسه خلق تجربه گردشگری؛ الزامات گردشگری میراثی؛ توسعه گردشگری خانه های تاریخی دزفول) بیش از 75 صدم محاسبه شده که بیانگر پایایی عالی ابزار اندازه گیری تأثیر مفاهیم مدل پژوهش است.