رضا بهبهانی

توجه بیش از حد به قدرت لایزال استدلال و بی توجهی به فضاهای نهفته ذهنی، بحران های ناشی از گسست بین انسان معاصر و محیط مصنوع را ایجاد نموده است. براین اساس بازشناسی ریشه های پیوستگی ذهن و عین در عرصه های معماری گذشته اهمیت می یابد. این پژوهش با هدف شناخت عرصه عرفانی در معماری درونگرای ایرانی به مکاشفه عرصه دیگری در فراسوی آیینه وجود می پردازد. بدین منظور مبانی نظری پژوهش به صورت خاص بر جایگاه پدیدار آیینه در فلسفه سهروردی و نقش آن در معماری درونگرای ایرانی تأکید دارد. پرسش اصلی پژوهش به چگونگی پدیدارشدن ماهیت فضا در معماری می پردازد. روش کیفی این پژوهش شناخت شناسی مبتنی بر دیدگاه فلسفی تفسیرگرایانه بوده که با بهره گیری از راهبرد استدلال منطقی در پی شناخت واقعیت درونی فضا - مکان است. نتایج این پژوهش بیان می کند که انکشاف وجه دیگر چیزها و بازشناسی عرصه فراسوی آیینه با گذار از شیوه های نگاه درون و برون در عرصه های معماری درونگرای ایران میسر می شود. در این گذار «رویارویی ذهن و عین»، منجر به «دگرگونی معنوی و درونی فرد» شده و به «عرصه دیگری به نام دنیای عرفان» موجودیت می بخشد. براین اساس سلسله مراتب حضور در فضای معماری درونگرا با فلسفه سهروردی انطباق یافته و فرد با گذار از هفت مرحله؛ محنت جدایی از برون، وصال به درون، بیداری، حیرت، فنا و غوطه وری در عمق هزارتو، بازگشت و انکشاف یک پدیدار آیینه، به عرصه دیگر وجود هدایت می شود. در نهایتِ این مسیر، عرصه عرفان در فضاهای درونی معماری پدیدار خواهد شد.

در مسکن معاصر آلودگی های ناشی از مصرف سوخت های فسیلی افزایش پیدا کرده است؛ از همین روی توسعه مبحث معماری پایدار با راه کارهایی به دنبال کاهش آلودگی های ناشی از مصرف سوخت های فسیلی بوده است. در همین راستا، پیشنهاداتی در معماری معاصر غرب ارائه شده و استانداردها و الزاماتی برای ساخت بهینه خانه های مسکونی هم سو با معماری سبز پیشنهاد شده است. لذا این پژوهش با هدف هموارسازی چنین زمینه ای به دنبال بررسی اثر نمای دوپوسته در کنترل آلودگی های محیطی و کاهش هدررفت انرژی در ساختمان های مسکونی عصر معاصر با بررسی نمونه موردی شهر اهواز می باشد. ابزار مورد استفاده در این پژوهش نرم افزار شبیه ساز آلودگی design builder& energy plus می باشد. در ابتدا با استفاده از داده های اقلیمی منطقه گرمسیری موردنظر و همچنین بررسی ساختمان مورد بحث کار شبیه سازی با انرژی پلاس صورت می گیرد و سپس با نرم افزار دیزاین بیلدر به کار شبیه سازی آلودگی و میزان حرکت مسیر باد در ساختمان پرداخته می شود. نتایج پژوهش نشان می دهد اضافه کردن یک لایه به عنوان پوسته دوم در فاصله 80 سانتی متری می تواند به کاهش مصرف انرژی گرمایشی در زمستان و افزایش مصرف انرژی سرمایشی در تابستان شود. و همچنین با شبیه سازی در ضلع جنوبی ساختمان مورد نظر در این فاصله می توان بار گرمایشی را 14درصد و بار سرمایشی را 7 درصد و در آخر میزان کل مصرف انرژی در ساختمان را 6 درصد کاهش داد که این امر باعث کاهش هزینه ها نیز می شود.اهداف پژوهش:تبیین راهبردها و راه کارهای معمارانه کنترل آلودگی های محیطی برای ارتقای کیفیت محیط زندگی در ساختمان های مسکونی معاصر.کنترل آلودگی های محیطی حاصل از سوخت های فسیلی در ساختمان از طریق بهینه سازی تبادل انرژی پوسته ساختمان.سؤالات پژوهش:برای کنترل آلودگی های محیطی ساختمان های مسکونی معاصر در راستای ارتقای کیفیت محیط زندگی چه راه کارهای معمارانه ای وجود دارد؟میزان تبادل انرژی پوسته خارجی ساختمان (وضع موجود ساختمان ها) چه تأثیری بر میزان آلودگی های محیطی ساختمان دارد؟

عرصه های بینابین واقع شده در میان مجموعه بلوک های مسکونی نقش نسبتاً مهمی در کنترل، کاهش و اصلاح رفتارهای نامطلوب ساکنین و پیدایش مفهوم رضایت از محیط را دارا می باشند. ضرورت انجام این پژوهش به دلیل تأثیرات منفی سطح رفتاری ساکنین بر دامنه زندگی جمعی حائز اهمیت می باشد. هدف از انجام این پژوهش بررسی تأثیر عرصه های بینابین بر کنترل و اصلاح نسبی رفتارهای نامطلوب زیستی و به دنبال آن دستیابی به مفهوم رضایت محیطی در مجموعه های جمعی مسکونی ارزان قیمت می باشد. روش پژوهش در تدوین این تحقیق اکتشافی- تحقیقی می باشد. روش گردآوری داده ها مبتنی بر مصاحبه های ساختار یافته، مشاهدات عینی پژوهشگران و مطالعه منابع دست اول و فرادستی می باشد. نتایج و یافته های حاصل از پژوهش نشان می دهد که در صورت بازطراحی و تقویت نقش کمی و کیفی عرصه های بینابین امکان دستیابی نسبی به مفهوم رضایت در مجموعه های زندگی جمعی و به طور خاص ارزان قیمت از منظر رفتارشناسانه وجود دارد.

  رفتارشناسی ساکنین مجموعه های زیستی ارزان شهری به دلیل چیرگی عامل اقتصاد در ساخت این گونه محیطها مغفول واقع شده که مهمترین نتایج آن عدم رضایت از محیط مسکونی و عدم تعلق به مکان زندگی می باشد. هدف از انجام این پژوهش شناسایی انواع و سطوح گستردگی رفتارهای نامطلوب ساکنین مسکن مهر شهرک مهرگان قزوین و در نهایت حصول راه حلهای محیطی به منظور اصلاح رفتاری و دستیابی به الگوهای زیست در مجموعه های مسکونی مبتنی بر رفتارشناسی ساکنین می باشد. روش پژوهش در تدوین این تحقیق از نوع ترکیبی (کمی وکیفی) و روش گردآوری داده ها به صورت مرحله به مرحله و بر مبنای پرسشنامه های باز و بسته ، مطالعه منابع دست اول و فرادستی و مصاحبه های عمیق و مشاهدات عینی خود پژوهشگران می باشد. سوال اصلی در بخش کیفی پژوهش آن است که آیا اصلاحات در طراحی محیط می تواند در کاهش رفتارهای نامطلوب ساکنین و بروز احساس رضایتمندی از محیط مؤثر باشد؟ نتایج حاصل از این پژوهش بر مبنای فرضیات بخش کمی پژوهش و سوال اصلی در بخش کیفی نشان میدهد که در صورت اصلاح رفتارهای نامطلوب از طریق بازطراحی محیط و دستیابی به الگوهای رفتاری در بین ساکنین فعلی و لحاظ الگوی رفتار - محیط در مرحله شروع طراحی معماری در آینده ، رضایتمندی از محیط و ارتقاء کیفیت محیط زندگی در مجموعه های زیستی ارزان قیمت به طور نسبی و در کنار سایر عوامل مرتبط با آن حاصل می شود.