حسن حسینی امینی

مقدمه:   منطق امنیت در متن نوشته ژئوپلیتیک، به یک کشور با موقعیت حساس ژئواستراتژیک دیکته می کند که  میان حوزه اقتدار ملی با پتانسیل تهدیدات ممکن و متصور، تعادل ایجاد کند. ترک مرزهای امنیت ملی در افق تاثیرپذیری ژئواستراتژیک به معنای پذیرش قطعی تهدید است. ما در منطقه و زیر سیستم های بلافصل امنیتی سرزمین خود حق بیشتری برای حضور و ایجاد موازنه داریم، تا امریکا که از قاره ای دور دست به آب های سرزمینی ما می چسبد. اگر منطق برتری موقعیت ژئوپولیتیک سرزمین  ایران را نسبت به مناطق پیرامون خود، و زیر سیستم های تابع امنیتی متصل به آن بپذیریم، ضرورت حفظ تعادل امنیتی را نیز لاجرم باید بپذیریم. حتی بدون چنین معادله ای، بروز نگرانی کشورهای پیرامون ایران، از افزایش سطح توان امنیتی و دفاعی ما، یا از افزایش قدرت و ظرفیت حضور و نفوذ ما، در اقصی افق منطقه مشترک، قابل درک است. چنین نگرانی هایی با روش های روانی، اقتصادی، اجتماعی، و در نهایت سیاسی و امنیتی، قابل کنترل و مدیریت است. هدف:  هدف این پژوهش استخراج چالش های اجرایی مدیریت بحران و پدافند غیر عامل در شهر اندیشه می باشد. روش شناسی :  این پژوهش از نوع کاربردی است و متغیرهای مورد بررسی؛ علل و چالش های اجرای الگوی مدیریت بحران و پدافند غیر عامل در شهر اندیشه می باشد. روش جمع آوری اطلاعات عمدتاً کتابخانه ای بوده و با توجه به نوع تحقیق از مطالعات میدانی (مصاحبه و مشاهده) نیز استفاده شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش:  قلمرو جغرافیایی مورد مطالعه در این پژوهش شهر اندیشه می باشد. یافته ها و بحث:   استراتژی نوین دفاعی ایران در غالب مدت، وسعت و تنوع ؛ این گفتمان را پوشش می دهد و پدافندی بازدارنده ایجاد کرده است،  شهر جدید اندیشه در جنوب غربی تهران و  به دلیل وجود مراکز مهم و استراتژیک داخل و اطراف این شهر دارای اهمیت می باشد. این مراکز نیز علارغم طرح جامع و دستورالعمل های مدیریت بحران و پدافند غیر عامل؛ به علت عدم اجرای اصول پدافند غیرعامل و مدیریت بحران در معرض خطر هستند. نتیجه گیری:  نتایج پژوهش بیانگر عدم اجرا و رعایت اصول مدیریت بحران و پدافند غیرعامل در شهر اندیشه که غالبا بعلت هزینه بر بودن می باشد.

در طول تاریخ شهرها مکانی برای تأمین امنیت انسان در برابر مخاطرات انسانی و طبیعی بوده اند. اما تغییرات گسترده شهرها در طی چند دهه اخیر و تمرکز سرسام آور جمعیت در مراکز شهری، شهرها را به محیطی مخاطره آمیز تبدیل کرده است. از این رو، بحث تأمین امنیت شهروندان و دفاع از همه امکانات و تسهیلات شهری به شیوه هوشمند و برنامه ریزی شده، راه را برای مفهوم پدافند غیر عامل شهری باز کرده است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی ساختار شهر بوشهر جهت برنامه ریزی پدافند غیر عامل می باشد. روش تحقیق حاضر که با رویکرد راهبردی و با هدف ارائه راهبردهای ایمنی – امنیتی غیر عامل متناسب با ساختارهای جغرافیایی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شهر بوشهر انجام شده است؛ توصیفی – تحلیلی است. فلذا، شهر بوشهر که به دلیل دارا بودن مرزهای آبی مشترک با کشورهای همسایه، یکی از شهرهای استراتژیک کشور است، مورد مطالعه موردی قرار گرفت و پس از بررسی و تحلیل وضع موجود با استفاده از مدل SWOT، راهبردهای عملیاتی برای ایجاد و تداوم ایمنی و امنیت برای این شهر ارائه شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که شرایط کنونی شهر بوشهر فاقد یک برنامه جامع دفاعی جهت تأمین امنیت شهر و شهروندان در شرایط بحرانی و بروز حملات احتمالی از سوی دشمن می باشد و می بایست برنامه ریزان، مدیران شهری و طراحان شهری نسبت به برنامه ریزی پدافند غیر عامل چاره اندیشی داشته باشند چراکه این شهر بنا به موقعیت استراتژیکی اش دارای مراکز حساس، حیاتی و مهم متعددی است که هریک دارای وزن و اهمیت استراتژیک و نیز عمق نفوذ و تاثیرگذاری متفاوتی به منظور تحقق برنامه ریزی پدافند غیرعامل می باشند.

شهرهای جدید که در راستای توسعه و عدالت فضایی کشور و اسکان سرریزپذیری های شهرهای بزرگ ایجاد شده اند به علت عدم مطالعات همه جانبه در زمینه های مختلف اجتماعی، اقتصادی، امنیتی، دفاعی، جمعیتی، فرهنگی و غیره مشکلات عدیده ای را به وجود آورده اند. شهر جدید اندیشه نیز به عنوان یکی از شهرهای جدید احداث شده برای پذیرش جمعیتی کلانشهرهای تهران و کرج، به دلیل عدم مطالعات کافی در زمینه مکان یابی چه در زمان حال و چه در زمان آینده مشکلات عدیده ای را به خصو ص از لحاظ زیست محیطی به وجود خواهد آورد و تقریبا تنها مزایای این شهر مکان یابی صحیح پدافندی آنست، بنابراین ارزیابی شهرهای جدید چه قبل از ساخت و چه در حال ساخت و در حالت بهره برداری یک ضرورت محسوب می شود و با استفاده از تکنیک های ارزیابی در مراحل ساخت، بهره برداری و با برنامه ریزی صحیح و اصولی می توان از مشکلات و آثار مخرب شهرهای جدید کاست و از جنبه های مثبت استفاده نمود. نتایج حاصل از ارزیابی به توصیه هایی در زمینه مکان، تغییر در عملکردها، تغییر در طراحی و برنامه ریزی پروژه، محدود کردن گسترش های غیر ضروری خواهد رسید. این تحقیق از نوع بنیادی- کاربردی و روش بررسی آن توصیفی- تحلیلی می باشد مکان شهر جدید اندیشه بااستفاده از شاخص های موثر درمکانیابی شهرهای جدید مورد ارزیابی قرار گرفت .و نتایج حاکی از آن است که مکانیابی صحیح و اصولی شهر جدید اندیشه فدای بعضی از عوامل از قبیل ارزان بودن زمین، دولتی بودن زمین، دسترسی به بعضی از تسهیلات از قبیل (راه ها، برق، گاز، آب و.......) شده است و مشخص شد یکی از مزایای مکان یابی اندیشه به علت واقع شدن در مرکز و عمق استراتژیک کشور و همچنین دسترسی و راه های متعدد ورود و خروج شهر به آن است که همخوانی آنرا با اصول دفاع شهری و پدافند غیر عامل شهری نمایان می سازد و همچنین تاسیسات حیاتی اطراف ان نیز باید پدافندی بشوند.

آسیب پذیری را می توان نقص ذاتی در ابعاد ویژه محیط شهر دانست که بنا به ویژگی های بیولوژیکی و فیزیکی و یا مشخصه های طراحی آن مستعد آسیب است بررسی ساختار های یک شهر و ریز پهنه بندی آسیب پذیری آن از منظر پدافندغیرعامل گامی است به سوی چشم-انداز آینده شهر ایمن. مسئله پژوهش حاضر چالش آسیب پذیری در در ساختار های شهری از منظر پدافند غیرعامل است و رویکرد مورد انتظار مدل سازی جهت شناسایی این زیرساخت ها است. قلمرو مطالعه حاضر؛ شهر ایلام در مرکز استان ایلام و به عنوان مرکز پشتیبان جنگ و شهر درگیر جنگ است است. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش شناسی توصیفی تحلیلی مبتنی بر رویکرد مطالعات مکانی- مدلی است و شاخص هایی در قالب 10 دسته شناسایی شد و با استفاده از تحلیل ترکیبی AHPFUZZY-GIS وزن دهی نقشه های فواصل برای آن ها طراحی و با استفاده از ابزار Inverse Distance Weighting استاندارد شد. برای توزیع فضایی و بررسی آسیب پذیری پدافندی از ابزار FUZZY OVERLAY در نرم افزار ArcGIS استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که در بررسی شاخص های مورد مطالعه شاخص مراکز انتظامی و انبار با وزن 0.116 و 0.113 به عنوان مهم ترین شاخص در زمینه پدافند غیرعامل شناسایی شدند .

   فلسفه شکل گیری زندگی جمعی و یکجانشینی عامل امنیت و دفاع بوده است، مدیریت بحران و پدافند غیرعامل و کاربرد آن در شهر قدمت تاریخی دارد، صحت این ادعا را می توان در تدابیر دفاعی همچون، حفر خندق و حصار، ساخت زیگورات، کهن دژ، شهرستان، رباط، دیوار، سد و غیره جستجو نمود، اما با توجه به پیشرفت فنّاوری و تغییر در تسلیحات نظامی، لزوم به کارگیری پدافند غیرعامل و مدیریت بحران در کاهش تلفات و خسارات مخاطرات به خصوص در شهرها، بیش ازپیش احساس می شود. شهر اندیشه به دلیل نزدیکی به تهران، تراکم جمعیت، وجود مراکز مهم و استراتژیک در داخل و اطراف شهر، قرارگیری در مسیر توسعه کلان شهر تهران، مهاجرپذیری دارای اهمیت راهبردی می باشد، این مراکز نیز به دلیل عدم اجرا و رعایت اصول و دستورالعمل های مصوب پدافند غیرعامل و مدیریت بحران در معرض خطر هستند و آستانه مقاومت آن ها پایین می باشد، هدف این پژوهش بالا بردن آستانه مقاومت، شهرسازی دفاعی و آمایش دفاعی شهری است که در اهداف بعدی پایش و تحلیل شهر جدید اندیشه به لحاظ اصول پدافند غیرعامل شهری نیز مدنظر است. این پژوهش از نوع کاربردی است و متغیرهای موردبررسی در آن شامل شناسایی زیرساخت ها و مکان های حیاتی، حساس و مهم شهر اندیشه، به منظور کاهش خسارت های ناشی از مخاطرات، حملات دشمن و بالا بردن تاب آوری شهری است. روش جمع آوری اطلاعات عمدتاً کتابخانه ای بوده و با توجه به نوع تحقیق از مطالعات میدانی (مصاحبه و مشاهده) نیز استفاده شده است. در این پژوهش از تکنیک ماتریسی برای بررسی انطباق نظام شهری اندیشه با اصول پدافند غیرعامل و مدیریت بحران جهت ارزیابی مراکز ثقل استفاده شده است که به ارائه الگوی اجرایی راهبردی مدیریت بحران و پدافند غیرعامل برای شهر اندیشه منجر شود؛ نتایج پژوهش بیانگر عدم رعایت الزامات و اصول پدافند غیرعامل در این شهر است؛ درنهایت بدین طریق می توان قبل از وقوع جنگ و مخاطرات برای کاهش خسارات جانی و مالی مراکز ثقل شهر، جایی که ادامه حیات شهر و مقاومت آن وابسته به این مراکز است اقدام نمود.

توسعه ی پایدار روستایی، یکی از معیارهای اصلی توسعه یافتگی جوامع است که در سال های اخیر مورد توجه واقع شده است و به دنبال ارائه ی شیوه های مناسب زندگی در سطح روستاها از طریق حفظ و تقویت قابلیت های طبیعی و انسانی و همچنین کاهش محدودیت های آن ها است. بسیاری از برنامه ریزان و سیاستگذاران توسعه، گردشگری را روشی مطمئن و با چشم انداز روشن برای توسعه ی پایدار معرفی کرده اند. به نظر می رسد در کشور ما با توجه به پتانسیل های بسیار بالای گردشگری روستایی، سازوکار مدون در جهت توسعه گردشگری روستایی از سوی مراکز نهادهای مرتبط با روستا با جدیت دنبال نمی شود. موزه های روستایی- همچون«موزه در هوای آزاد» و «اکوموزه» - یکی از اقدامات در راه حفاظت از پدیده های مادی و معنوی گوناگون، منتج از سکونتگاه های سنتی شکل می گیرند، توسعه می یابند. روستای ابیانه در استان اصفهان با این نقش و تأثیر گذاری در توسعه پایدار روستایی می تواند یکی از این اکوموزه ها باشد. این مقاله با استفاده از منابع کتابخانه ای و با استفاده از مدل تحلیلی SWOT ، به بررسی شناخت نقاط قوت و ضعف این روستا در تحقق اهداف یک اکوموزه و آثار تقویت گردشگری روستایی بر شاخص های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، بوم شناختی و توسعه ی مکانی به عنوان ابعاد توسعه ی پایدار روستایی می پردازد. یافته ها نشان می دهد که توانمند سازی گروه های روستایی، افزایش آگاهی اجتماعی، گسترش مشارکت همراه با تدارک مدیریت راهبردی می تواند در ایجاد اکوموزه روستا و توسعه ی گردشگری در روستای ابیانه مؤثر باشد.

اﻣﺮوزه ﺷ ﻬﺮﻫﺎ ﺑ ﺎ ﺗﻮﺟ ﻪ ﺑﻪ ﻗﺮارداﺷ ﺘﻦ ﺑﺴ یﺎری از کﺎرﺑﺮی ﻫ ﺎی ﺣیﺎﺗ ی، ﺣﺴ ﺎس و ﻣﻬ ﻢ ﻧﻈﺎﻣ ی و ﻏیﺮﻧﻈﺎﻣ ی، از اﻫﻤی ﺖ ﺑﺴ یﺎری ﺑﺮﺧ ﻮردار    ﻣ ی ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﻟ ﺬا ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ری ﺰی و اﻗﺪام ﺟﻬ ﺖ کﺎﻫ ﺶ ﺧﺴ ﺎرات ﻣﺎﻟ ی، ﺟﺎﻧ ی، ایﺠ ﺎد ایﻤﻨی و ﭘﺎی ﺪاری ﻧﺴ ﺒی در زیﺮﺳ ﺎﺧﺖ   ﻫ ﺎی ﻣﻬ ﻢ ﺷ ﻬﺮی از ﻣﻬﻤﺘﺮی ﻦ اﻗﺪاﻣ ﺎت ﻣﺒﺤ ﺚ ﻃﺮاﺣ ی و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ری ﺰی ﺷ ﻬﺮی ﻣی ﺑﺎﺷ ﺪ. از ایﻦ رو ﻫﺪف از ﺗﺤﻘیﻖ ﺣﺎﺿﺮ، ارزیﺎﺑی ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺷﻬﺮ ﻓیﺮوزآﺑﺎد از ﻣﻨﻈﺮ ﭘﺪاﻓﻨ ﺪ ﻏیﺮﻋ ﺎﻣ ﻞ و اراﺋ ﻪ   راﻫکﺎرﻫ ﺎیی ﺟﻬ ﺖ اﻓ ﺰایﺶ ﭘﺎی ﺪاری دﻓ ﺎﻋی ﺷ ﻬﺮ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧیﺎزﻫﺎی اﻣﻨیﺘی- دﻓﺎﻋی و ویﮋﮔی ﻫﺎی ﺟﻐﺮاﻓی ﺎیی آن  ﻣ ی ﺑﺎﺷ ﺪ. روش ﺗﺤﻘی ﻖ در ﭘ ﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ از ﻧﻮع ﺗﻮﺻیﻔی- ﺗﺤﻠیﻠی اﺳﺖ. ﺑﺮ ایﻦ اﺳﺎس، ﺑ ﺎ ﺑﻬﺮه ﮔیﺮی از ﻣﺒﺎﻧی ﻧﻈﺮیﻪ ای ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏیﺮ ﻋﺎﻣﻞ و اﺳﺘﻔﺎده از ﻣ ﺎﺗﺮیﺲ CARVER، ﻣﺮاک ﺰ  و ک ﺎرﺑﺮی ﻫﺎی ﺣیﺎﺗی، ﺣﺴﺎس و ﻣﻬﻢ ﺷﻬﺮ ﺷﻨﺎﺳﺎیی و ﻧﻬﺎیﺘﺎً از ﻃﺮیﻖ روش SWOT وﺿﻌیﺖ ﭘﺪاﻓﻨﺪی ﺷﻬﺮی ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ. یﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی ﺗﺤﻘیﻖ ﻧﺸﺎن ﻣی دﻫﺪ کﻪ اﺻﻮل و ﻣﻌیﺎرﻫﺎی ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏیﺮﻋﺎﻣﻞ در ﻣکﺎﻧی ﺎﺑی و ﺗﻤﺮک ﺰ ای ﻦ کﺎرﺑﺮی ﻫﺎ در ﺷﻬﺮ ﻓیﺮوزآﺑﺎد رﻋﺎی ﺖ ﻧﺸ ﺪه اﺳﺖ و ﺗﻤﺮکﺰﮔﺮایی در اﺳﺘﻘﺮار ﻣﺮاکﺰ ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ، ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺻﻮل آﻣﺎیﺸی و دﻓﺎﻋی، اﺳﺘﺘﺎر، اﺧﺘﻔ ﺎء و ... از ﻧﻘ ﺎط ﺿ ﻌﻒ ای ﻦ ﺷﻬﺮ ﻣی ﺑﺎﺷﺪ. ﻟﺬا ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺻﻮل ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏیﺮﻋﺎﻣﻞ در ﻣکﺎﻧیﺎﺑی ﻣﺮاکﺰ و کﺎرﺑﺮی ﻫﺎی اﺳﺘﺮاﺗﮋیک، ﺗﻤﺮکﺰ زدایی از  زیﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎ و ﻣﺮاکﺰ ﺣیﺎﺗی، ﺣﺴﺎس و ﻣﻬﻢ ﺷﻬﺮ، ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭘﺎیﺪاری ﺷﻬﺮ در ﻃﺮح ﻫﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﻬﺮی و ﻧﻬﺎیﺘﺎً ایﺠ ﺎد  و ﺗﻮﺳ ﻌﻪ فضای اﻣﻦ ﺷﻬﺮی از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮیﻦ راﻫﺒﺮدﻫﺎ ﺑﺮای ارﺗﻘﺎی ﺳﻄﺢ ﭘﺎیﺪاری ﺷﻬﺮ ﻣﺤﺴﻮب ﻣی ﺷﻮﻧﺪ.

    امروزه شهرها علاوه بر مخاطرات طبیعی، در برابر تهدیدات نظامی و موشکی نیز قرار دارند. چاره ای جز، اعمال ملاحظات دفاعی و امنیتی در طرح های شهری نیست که می تواند نقش اساسی و تأثیرات قابل توجهی درکاهش آسیب پذیری شهرها دربرابر مخاطرات طبیعی و تهدیدات دشمنان داشته باشد. لذا این پژوهش با هدف، بهبکارگیری الگوریتم هایGIS ، و شاخص های حیاتی چون شبکه راه های ارتباطی، کیفیت ساختمانها، قدمت ساختمان ها، مالکیت ساختمان ها، اسکلت ساختمان ها، تراکم جمعیتی، بناهای تاریخی، کاربری اراضی، چاه های آب آشامیدنی، و خطوط انتقال گاز، براساس مدل تحلیل سلسله مراتبی، در محیط GIS مکان یابی پناهگاه های چند منظوره شهر کاشمر را انجام داده است. نتایج پژوهش 14 مکان تحلیل حساسیت و اولویت بندی گردیده، با اعمال شعاع 900 متری به عنوان شعاع عملکردی، با استفاده از نرم افزار Expert choice است.

ارسطو، مکیندر، هوفر، اسپایکمن، ماهان، کیسینجر، برژینسکی،کوهن، هانتینگتون، فوکویاما و دانشمندانی که در مورد قدرت، روابط بین الملل و ژئوپلیتیک کار کرده اند، همگی بر این مورد وفاق دارند که ایران کشور راهبردی و استراتژیک می باشد. به همین دلیل همیشه مورد تهدید بوده است، شهر جدید اندیشه در جنوب غربی تهران و به دلیل وجود مراکز مهم و استراتژیک داخل و اطراف این شهر دارای اهمیت می باشد. این مراکز نیز علارغم دستورالعمل های مدیریت بحران و پدافند غیر عامل ؛ به علت عدم اجرای اصول پدافند غیرعامل و مدیریت بحران در معرض خطر هستند و آستانه مقاومت ، بازدارندگی و تاب آوری آنها پایین می باشد، هدف این پژوهش استخراج الزامات اجرایی مدیریت بحران و پدافند غیر عامل در شهر اندیشه و پایش و تحلیل شهر جدید اندیشه به لحاظ اصول پدافند غیرعامل شهری و مدیریت بحران شهری می باشد . این پژوهش از نوع کاربردی است و متغیرهای مورد بررسی در آن شامل شناسایی نقاط قوت ، ضعف ها ، فرصت ها و تهدیدهای شهر اندیشه، به منظور کاهش خسارت های ناشی از مخاطرات محتمل ، حملات دشمن، بالابردن قدرت دفاعی، آستانه مقاومت ملی، بازدارندگی و شهرسازی دفاعی است. روش جمع آوری اطلاعات عمدتاً کتابخانه ای بوده و با توجه به نوع تحقیق از مطالعات میدانی (مصاحبه و مشاهده) نیز استفاده شده است. نتایج پژوهش بیانگر عدم اجرا و عدم رعایت اصول مدیریت بحران و پدافند غیرعامل در شهر اندیشه است .

بشر در طول تاریخ همواره صحنه های جنگ وبرخوردهای نظامی را تجربه کرده وکمتر سرزمینی از این آفت مصون مانده است تقویت تاسیسات دفاعی شهری،تعبیه راه های گریز از خطر، بهبود وضع خدماتی که در زمان دفاع ضرورت می یابد امری ضروری و اجتناب ناپذیر می باشد از این منظر تلاش آدمیان برای بقاء آنها را ناگزیر به تجهیز در برابر تهدیدات کرده است شهر به عنوان زیستگاه متراکم انسانی است که به دلیل حضور انسان، نیازمند امنیت و ایمنی در همه ابعاد کالبدی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و ... است بر اساس اهمیت موضوع، پژوهش حاضر با رویکرد توسعه ای – کاربردی و ترکیبی از روش های تحقیق توصیفی – تحلیلی به بررسی موضوع در شهر گمیشان پرداخته است و با ارائه رویکردی، شهر و عناصر شهری تاثیرگذار در موضوع پدافند غیر عامل از منظر فاصله از مرکز شهر گمیشان مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند که به دنبال کاهش خسارات احتمالی حاصل از مخاطرات انسانی و طبیعی در شهر می باشد وقوع حوادث طبیعی و انسانی تلفات سنگینی را در شهرها ایجاد میکنداین مسئله توجه به ابعاد آسیب پزیری و دسیابی بیه استانداردها آسایش شهر از منظر پدافند غیرعامل را گریزناپذیر می کند به منظور شناخت عناصر آسیب پذیر با رویکرد پدافند غیر عامل در شهر گمیشان با توجه به مطالعات پیشین در این زمینه از روش سلسله مراتبی استفاده گردید در این راستا پس از شناسایی معیارها اقدام به تهیه پایگاه داده های مکانی در سامانه اطلاعات جغرافیایی) Arc GIS) شد

این مقاله با هدف مطالعه در خصوص فرایند دگرگونی و تحولات شبکه شهرها در نیم قرن گذشته در منطقه شمال کشور انجام شده و به دنبال پاسخگویی به این سؤال است که مناسب ترین و استانداردترین جمعیت در شهرها چه مقدار است و چگونه می توان تعادل جمعیتی را در یک منطقه به وجود آورد. روش این تحقیق تحلیلی توصیفی است و تلاش گردیده با پیش بینی جمعیت شهرهای منطقه شمال تا افق 1400 و برنامه ریزی برای آن بر اساس مدل رتبه-اندازه تعدیلی متناسب با میزان کشش پذیری و درجه آنتروپی شبکه شهری،جمعیت مناسب و استاندارد افق 1400 ارایه شده و سیاست های لازم را برای افزایش و یا کاهش نرخ رشد جمعیت شهر ها در جهت ایجاد تعادل فضایی جمعیت شهرهای شمال طرح نماید. نتایج نشان می دهد درجه آنترپی شهرهای منطقه در طول دوره مطالعه رو به تعادل نبوده و از0.782در سال 35 به 0.769 در سال 90 کاهش یافته و  بیشترین حالت بی نظمی در شبکه شهری در شهرهای  بالای 100 هزار نفر مشاهده می شود. همچنین در طول 55 سال گذشته رکود کشش پذیری در شهرهای بالای 5 هزار نفر با رقم منفی  1.267 مشاهده می شود با روند رشد فعلی جمعیت در شهرها شهرهای طبقه بالای 100 هزار نفر براساس مدل رتبه – اندازه تعدیلی بیشترین اضافه جمعیت و شهر های زیر 5 هزار نفر که تنها طبقه منطقه دارای کسر جمعیت می باشد را خواهند داشت.

پدافند غیرعامل به مجموعه اقدام های بنیادی و زیربنایی غیرنظامی اطلاق می شود که منابع و امکانات زیرساختی و اساسی کشورها را به سمت بهره گیری مناسب دفاعی هدایت و به برقراری امنیت ملی کمک می نمایند. در این رابطه، در این پژوهش سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از مهم ترین منابع نهفته در ساختار اجتماعی در نظر گرفته شده است که با کنش های هدفمند قابل دسترسی یا گردآوری است. بحث اعتماد که بن مایه سرمایه اجتماعی محسوب می شود باعث افزایش مشارکت های مدنی می گردد. بنابراین، سنت های قدرتمند مشارکت مدنی مانند شرکت در انتخابات به عنوان شاخص مهم سرمایه اجتماعی محسوب می شود. با توجه به مطالب فوق، این پژوهش به دنبال بررسی جایگاه سرمایه اجتماعی در پدافند غیرعامل است. در این رابطه، ما در این بررسی به روشی توصیفی- تحلیلی سرمایه اجتماعی را یکی از سازو کارهای مرتبط با پدافند غیرعامل شناختیم. سپس، در روشی آماری- تحلیلی شرکت در انتخابات را به عنوان شاخص مهم جهت ارزیابی سرمایه اجتماعی در نظر گرفته شده است. استان سیستان و بلوچستان نمونه موردی در این پژوهش است. نتایج پژوهش نشان می دهد که نرخ پایین مشارکت مردمی در سیستان و بلوچستان در 9 دوره انتخابات ریاست جمهوری، حاکی از اعتماد پایین بین مردم و دولت مرکزی و در نتیجه وضعیت نامطلوب سرمایه اجتماعی در این منطقه است. تقویت سرمایه اجتماعی در این منطقه به منظور بهره گیری در پدافند غیرعامل جهت برقراری امنیت ملی، پیشنهاد می گردد.

بنادر کشور چرخاننده و تسریع کننده بخشی زیادی از اقتصاد کشور می باشند. بسیاری از تجهیزات، امکانات و محصولات غذایی از بنادر صادر و وارد می شود و نفت اصلی ترین منبع درآمد کشور از این بنادر (بنادر جنوبی بخاطر صادرات نفتی و متصل بودن به دریاهای آزاد از اهمیت و الویت بیشتری برخوردارند) صادر می گردد همچنین  با توجه به قرار گیری بنادر در خط ساحلی، بنادر خط مقدم مواجهه با تهدیدات و سلاح های دشمن بخصوص تهدیدات دریایی می باشند لذا لزوم اقدامات پدافند غیرعامل در مکان یابی و طراحی بنادر امری بدیهی به نظر می رسد تا کمترین تهدید و آسیب متوجه آنان گردد ودر صورت تهدید چرخه اقتصادی کشور تداوم داشته باشد. با توجه به تکنولوژی رو به جلوی دشمنان و دقت انواع سلاح های موجود، برای کاهش آسیب های محتمل بایستی از اقدامات مناسب، متناسب با نوع تهدید استفاده نمود. به طور با تقویت سیستم های حمل و نقل می توان بسیاری از فعالیت های جانبی بنادر را که شامل انبارداری و ترخیص کالا و غیره را که امروزه در نزدیکی بنادر صورت می گیرد به نقاط امن و با فاصله بیشتری، دور از برد سلاح های دشمن قرار داد. و همچنین با سایر روش های پیشنهاد شده در مکان یابی بنادر میزان آسیب پذیری را تقلیل داد. تهدیدات مورد مطالعه این تحقیق بر اساس توان هوایی و موشکی دشمن و تاکتیک های آنان در انهدام و تخریب تأسیسات حیاتی و حساس کشور در زمان جنگ می باشد و راهکارهای موجود برای اجرای پدافند غیرعامل تاسیسات بندری جهت کاهش خسارات، صدمات، تلفات انسانی، افزایش توان دفاعی و ادامه فعالیت در زمان تهدید دشمن صورت گرفته است. بندر امیرآباد بهشهر یکی از بنادر مهم و درحال توسعه در شمال کشور می باشد که ما با بررسی الزامات پدافند غیر عامل در بنادر می خواهیم میزان این اقدامات را در این بندر مورد بررسی قرار دهیم. 

ویژگیهای خاص جغرافیایی منطقه مرکزی گیلان همیشه این پتانسیل را در خود داشته که باعث شود مراکز جمعیتی واقع در آن دسترسی ساده و سهل الوصول  به گونه ای خاص و منحصر بفرد به شهرمرکزی و به یکدیگر داشته باشند. با این حال فقدان شبکه راههای کارآمد برای ارتباط روزانه به شهرمرکزی در نظام شهری گذشته این امکان را میسر نمی کرد. اما دردو دههً اخیرگسترش و بهبود شبکه راههای آسفالته این امکان را بوجود آورده است تانظام سنتی سلسله مراتبی گذشته به نظام شهری روزانه(DUS) [1] تحول پیدا کند.  به دنبال این تحول، مسافرتهای روزانه باعث گردیده جمعیت روزانه رشت رقمی بسیار بالاترازجمعیت ثابت آن شود وهمین امربحث کلانشهرشدن رشت را مطرح نموده است.صرفنظرازتعدادجمعیت شهررشت که با تعاریف موجود درایران نمی تواند به عنوان کلانشهر خوانده شود ، دراین تحقیق سعی شده به  گونه ای دیگر به شرایط منحصر بفرد این منطقه پاسخ داده شود .  براین اساس رشت و محدوده ای 30 دقیقه ای از اطراف آن که وسعتی حدود 200 2 کیلومتر مربع و جمعیتی بیش از 2/1 میلیون نفر( 50 درصد جمعیت استان )را دربرمی گیرد و حدود 30 درصد شهرهای استان که 65 درصد جمعیت شهری استان را دارا هستند و در حال حاضرنیزحجم زیادی از مسافرتهای روزانه در آن درحال انجام است به عنوان یک منطقه کلانشهری پیشنهاد شده است .

هدف از طرح هدفمند کردن یارانه ها، تلاش برای کاهش مصرف انر ژی و بهبود شرایط توزیع درآمد در ایران است. در این مقاله سعی شده است عوامل موثر بر گرایش اقشار مختلف اجتماع به استفاده از سیستم حمل و نقل عمومی پس از اجرای طرح هدفمند شدن یارانه ها در مناطق 22 گانه کلانشهر تهران مورد بررسی و تحلیل قرارگیرد. هدف پژوهش «سنجش تاثیر متغیرهای تعیین کننده رفتار شهروندان همچون وضعیت اشتغال، جنسیت، سن و نوع وسیله نقلیه شخصی و پیش بینی تبعات اجرای طرح هدفمند شدن یارانه ها بر استفاده از حمل و نقل عمومی» می باشد. روش پژوهش «توصیفی، تحلیلی و پیمایشی» است که با تکمیل 400 پرسشنامه در 22 منطقه شهر تهران انجام شده است. برای تحلیل داده های حاصل از پرسشگری و سنجش تعامل متغیرهای مورد مطالعه، از آزمون های «ضریب فی و کرامر»، «ضریب تاوگودمن و کروسکال»، «ضریب لامبدا» و «کای اسکویر پیرسن» استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد، بین میزان تحصیلات شهروندان و سطح آگاهی آنها از طرح هدفمند شدن یارانه ها، وضعیت اشتغال شهروندان و معیار «اثر اقتصادی» طرح هدفمند شدن یارانه ها، نوع وسیله مورد استفاده شهروندان و معیار «اثر ترافیکی» طرح هدفمندی یارانه ها، نوع وسیله نقلیه مورد استفاده شهروندان و معیار «اثر زیست محیطی» طرح هدفمندی یارانه ها ارتباط معناداری وجود دارد.