تحلیل نمودهای سرمایه اجتماعی در رمان همسایه ها براساس نظریه پاتنام (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
از میان پژوهش های بینارشته ای،جامعه شناسی ادبیات یکی از گرایش های نوین در نقد ادبی است که به بحث درباره تعامل جامعه و ادبیات می پردازد. این پژوهش درصدد است بر پایه آرای پاتنام، یکی از مسئله های اجتماعی را در رمان «همسایه ها» بکاود. روش این پژوهش، توصیفی _ تحلیلی است که با استقصای در متن و استناد به آن تجزیه وتحلیل صورت می گیرد. این مقاله به تحلیل نمودهای سرمایه اجتماعی در رمان همسایه ها پرداخته و به این پرسش ها پاسخ داده که وضعیت سرمایه اجتماعی ای که محمود روایت می کند، ریشه در چه عواملی دارد و مؤلفه های سرمایه اجتماعی (اعتماد، مشارکت و هنجار) چگونه بازتاب یافته اند. نتایج بیانگر آن است که در این رمان مؤثرترین عوامل بر سرمایه اجتماعی، وقایع ملی شدن صنعت نفت و شکل گیری و فعالیت احزاب مختلف در ایران ازجمله حزب توده است و مؤثرترین عوامل بر شکل گیری مؤلفه های ضد سرمایه اجتماعی اشغال خوزستان توسط نیروهای انگلیسی و حذف قدرت مجلس، کابینه، سران مملکتی و احزاب توسط محمدرضا پهلوی و ناکارآمد شدن دولت در سطوح و نهادهای مختلف است. مؤلفه اعتماد و زیرمولفه های آن (اعتماد بنیادی، بین شخصی و انتزاعی) به صورت منفی، یعنی بی اعتمادی گسترده بازتاب یافته است. زیرمولفه همیاری مثبت است که نشان از وفور نوع دوستی و انسانیت در جامعه ایرانی است. زیرمولفه همکاری مثبت است و در راستای اهداف ملی و رنگ و بوی میهنی دارد. زیرمولفه های حمایت اجتماعی، احساس اثرگذاری و کارایی اجتماعی و وساطت اجتماعی با درصدهای مختلف مثبت است. مثبت بودن این زیرمولفه ها بیانگر تعاملات مثبت و ارزش های اخلاقی و انسانی والا در جامعه ایرانی است.Analyzing the Manifestations of Social Capital in Hamsayeh-hā in Light of Robert Putnam’s Theory
Among interdisciplinary approaches, the sociology of literature is a modern approach in literary criticism that examines the interaction between society and literature. This study explores manifestations of one social issue—namely, social capital—in the novel Hamsāyeh-hā , drawing on the theoretical framework of Robert Putnam. The research method is descriptive-analytical, and the novel is examined through close reading and library-based tools, with the aid of software when needed. The article addressed the following questions: How are the components of social capital (trust, participation, and norms) represented in Hamsāyeh-hā , and what underlying factors shape the state of social capital as portrayed by Maḥmūd?
The study finds that the component of trust and its subcategories (basic, interpersonal, and abstract trust) are depicted as largely absent, reflecting a pervasive atmosphere of distrust. The subcomponent of mutual aid appears frequently in the narrative, pointing to a strong presence of altruism and humanity in Iranian society. The subcomponent of collaboration is prominent and aligns with national objectives, reflecting a patriotic sentiment. The subcomponents of social support, sense of efficacy and social effectiveness, and social mediation are represented to varying degrees. Their overall presence indicates constructive social interactions and the prevalence of high moral and human values within Iranian society. The most influential factors in the formation of social capital in the novel include the nationalization of the oil industry and the formation and activities of various political parties in Iran—particularly the Tudeh Party. In contrast, the most significant factors in the emergence of anti-social-capital components are the occupation of Khuzestan by British forces, the elimination of parliamentary, cabinet, and party power by Moḥammad-Reżā Pahlavi, and the increasing dysfunction of the government at various levels and institutions.
تبلیغات
