تحلیل راهبردی نقش هیأت های مذهبی در امنیت فرهنگی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش هیأت های مذهبی به عنوان یکی از زیرساخت های هویتی-امنیتی در تقویت امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، از رویکرد تحلیل مضمون بهره گرفته است. در این مطالعه، داده های به دست آمده از مصاحبه ها و مشاهدات، با استفاده از فرایند استخراج مضامین از پایین به بالا مورد بررسی قرار گرفتند. این فرایند در چهار مرحله اصلی شامل رمزگذاری اولیه، تشکیل مضامین پایه، استخراج مضامین سازمان دهنده و تعیین مضامین فراگیر بر مبنای سه سطح فردی، اجتماعی و ملی اجرا شد. در سطح فردی، هیأت های مذهبی به عنوان کارگاه تربیت نیروی انسانی متعهد، از طریق تقویت تاب آوری اخلاقی-امنیتی، معرفی الگوهای دینی انقلابی و آموزش مفاهیم جهادی، نقش اساسی در ایجاد «سربازان نامرئی» ایفا می کنند. در سطح اجتماعی، ایجاد شبکه های امنیتی مردمی از طریق آیین های جمعی، رویدادهای روضه خوانی و تعامل میان نسل ها، موجب تقویت سرمایه اجتماعی و انسجام جمعی می شود. از سوی دیگر، در سطح ملی، فعالیت های فرهنگی-امنیتی هیأت ها در تولید گفتمان مقاومت و دفاع از ارزش های ملی، به تثبیت هویت فرهنگی کشور و تقویت اقتدار ملی دامن می زند. یافته های پژوهش نشان می دهد که تعامل و هم بستگی بین سطوح فردی، اجتماعی و ملی، چرخه ای هم افزا ایجاد می کند. این تجربه نظری و عملی به کاهش هزینه های امنیتی نظام و ایجاد پدافندی غیر عامل در برابر تهدیدات نرم و جدید منجر می شود. پژوهش حاضر با ارائه «مدل چرخه هم افزای امنیتی-هویتی»، خلأ نظری موجود را در مطالعات پیشین که غالباً به جنبه های تکی و فراگیر نمی پرداختند، برطرف ساخته و راهکارهایی جهت یک پارچه سازی ارزش های دینی و راهبردهای امنیت ملی ارائه می کند.Strategic Analysis of the Religious Parties Role in Cultural Security
The present research examines the role of religious parties as a key identity-security infrastructure in strengthening the national security of the Islamic Republic of Iran. Adopting a thematic analysis approach, the study analyzes data gathered from interviews and observations using a bottom-up theme extraction process. This process comprised four stages: initial coding, formulation of basic themes, extraction of organizing themes, and identification of overarching themes across three levels; that is, individual, social, and national. At the individual level, the party serves as training grounds for committed human resources by enhancing moral and security resilience, introducing revolutionary religious role models, and imparting Jihad-oriented concepts, thereby creating “invisible soldiers.” At the social level, establishing grassroots security networks through collective rituals, commemorative ceremonies such as Rowzeh-khani, and intergenerational interactions strengthens social capital and reinforces collective cohesion. On the national front, the cultural-security activities of the party in generating a discourse of resistance and defending national values ultimately solidify the country’s cultural identity and bolster national power. The findings indicate that the interplay among the individual, social, and national levels produces a synergistic cycle that not only reduces overall security costs but also establishes an effective defensive mechanism against emergent soft threats. By presenting a “model of the identity-security synergistic cycle,” this research fills a theoretical gap in previous studies, offering integrative strategies to harmonize religious values with national security policies. Moreover, this integrative model offers robust insights for policy formulation and academic debate, effectively bridging gaps between theoretical inquiry and practical strategies.
تبلیغات
