هیأت های مذهبی

خصومت ایلخانان با مملوکان مصر و دشمنی دیرین ملل مسیحی با مسلمین مصر و شام از علل ارتباط دربار ایلخانان با دستگاه پاپ و دربارهای اروپا محسوب می شود. اروپایی ها با ابزار دین و به جهت تبلیغ دین مسیحیت وارد شرق شدند و اطلاعات مردم شناسی و نظامی بدست آوردند. روابط سیاسی مغولان و کشورهای مسیحی با مبادله هیأتهای سیاسی، جهت ترویج آیین مسیح با هدف خاتمه دادن به نفوذ مسلمین بود. روابط خانان مغول با اروپا همیشه دارای یک ثبات و به یک شکل نبود، گاهی این روابط پررنگ و گاهی کم رنگ تر می شد و خوانین در گسترش این روابط نقش به سزایی داشتند. آنچه که مسلم است اروپاییان زیرکانه حداکثر استفاده را از این روابط بردند و زمانی که از جهت حمله مغولان آسوده خیال شدند مثل سایر ملل توانستند از عواقب مساعد مانند تشکیل امپراتوری مغول استفاده فراوانی ببرند. این پژوهش بر آن است به ارزیابی روابط ایلخانان با اروپا و پیامدها و نتایج آنها بپردازد.

در این پ ژوهش سعی بر این است تا با نگاهی تاریخی – تحلیلی و در قالب روش ساختیکارکردی به کارکرد سیاسی انواع هیأت های مذهبی در ایران (با تأکید بر دوران جمهوری اسلامی ایران) در کاهش و مهار بحران های سیاسی بپردازد. لذا با بررسی های صورت گرفته، می توان چندین نوع هیأت مذهبی را از یکدیگر و با معیارهای متفاوتی از یکدیگر بازشناساند و تفکیک کرد. اما اگر بخواهیم از منظر سیاسی به طور عام و کارکرد سیاسی به طور خاص به موضوع هیأت های مذهبی نظری افکنیم، بایستی آنها را در دو دسته کلی جای دهیم:هیأت های معتقد به اسلام عرفی (یعنی اعتقاد به جدایی دین از سیاست) و هیأت های معتقد به اسلام سیاسی (یعنی معتقد به پیوند دین و سیاست)؛ با این نگاه هیأت های مذهبی دسته اول فاقد کارکرد سیاسی هستند و در بحران ها و مسائل سیاسی نقشی منفعل و تبعی را ایفا می کنند. اما دستة دوم دارای کارکرد سیاسی هستند و سعی دارند بر فضای سیاسی تأثیر بگذارند. در این پژوهش به واسطة مؤلفه ها و نیز نگاه تاریخی، کارکرد سیاسی انواع هیأت های مذهبی در باب کاهش بحران های سیاسی مورد واکاوی قرار می گیرد.

هیأت های مذهبی به عنوان یکی از ارکان اصلی قدرت نرم در نظام جمهوری اسلامی ایران دارای کارکرد اصلی که توسعه فرهنگ شیعی و عاشورایی است و کارکردهای فرعی شامل کارکرد فرهنگی، مذهبی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، نظامی و هنری است. این تحقیق با هدف ارائه راهبردهای تقویت کارکردهای هیأت های مذهبی با رویکرد ارتقاء قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران فراهم شده است. به لحاظ روش شناسی از نوع مطالعات کاربردی و نمونه آماری تحقیق با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند 60 نفر انتخاب گردید برای جمع آوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه و برای تجزیه و تحلیل از روش خبرگی استفاده گردید. ماتریس ارزیابی موقعیت هیأت های (نمودار space) نشان دهنده وضعیت تهاجمی خفیف است و در پنج سال آینده این موقعیت به فعال شدید در خواهد آمد. نتایج تحقیق نشان داد که باید با تقویت محتوای عزاداری و آموزش مداحان، سخنرانان و دست اندرکاران هیأت ها از فرصت ها و نقاط قوت موجود نهایت بهره برداری را به عمل آورده و با تبیین اهمیت موضوع از ایجاد انحرافات و کج روی ها و آسیب های موجود در هیأت های مذهبی جلوگیری نمود.

بازاریان به عنوان یکی از طبقات اجتماعی شهری، از دیرباز، نقش و تأثیرات گسترده ای در ساحت های مختلف زندگی شهری داشته اند. تا جایی که جایگاه گسترده آنها در عرصه اجتماعی، خصوصاً موجب نفوذ و ارتباط با ساختارها و نهادهای دینی از جمله روحانیت، مساجد و هیأت های مذهبی شده است. این جایگاه اجتماعی، به طور طبیعی و نفوذ بر عرصه های اجتماعی دارای آثار و تبعاتی در عرصه سیاسی بود. به تدریج از اوائل دهه 1340، بازاریان عهده دار نقش های مختلفی در عرصه کنشگری سیاسی و از جمله در حرکت انقلابی مردم به رهبری روحانیت انقلابی شدند. این مقاله درصدد پاسخگویی به این سؤال است که اساساً بازاریان به لحاظ اجتماعی چه نقش هایی را در انقلاب اسلامی ایفا نمودند و چگونه این نقش ها به تسهیل فرایندهای انقلابی انجامید. روش استفاده شده در این مقاله مطالعه اسنادی و کتابخانه ای منابع مرتبط با موضوع تحقیق است. نتیجه اینکه بازاریان با بهره گیری از نفوذ گسترده خود بر عرصه جامعه مدنی سنتی ایران، موجب اثرگذاری بر کنش انقلابی دیگر کارگزاران انقلاب و بسیج انقلابی مردم شدند.

نهضت اسلامی ایران به عنوان یکی از بزرگ ترین انقلاب های اجتماعی قرن بیستم به رهبری آیت الله خمینی به پیروزی رسید. در جریان این نهضت ایدئولوژیک و دینی، روحانیت و دیگر اقشار کنشگر جامعه همچون بازاریان و قشر تحصیل کرده در نقاط مختلف کشور نقش پررنگی در پیش راندن مبارزات و اجرای پیام های انقلابی داشتند. شهر قزوین یکی از مراکزی به شمار می رفت که هم دارای صبغه مذهبی فراوان بود و هم مبارزان سرشناسی در آنجا به فعالیت بر ضد حاکمیت پهلوی اشتغال داشتند، لذا انجمن های مختلفی در دو دهه پایانی این رژیم در این شهر تأسیس و به فعالیت پرداختند. هدف این مقاله، معرفی این نهادها، نحوه شکل گیری و محل برگزاری جلسات و نوع عملکرد آنها در سال های نهضت اسلامی است. این نوشتار با روش اسنادی و کتابخانه ای و مصاحبه درصدد پاسخ به این سؤال است که علل و روند تشکیل محافل سیاسی- مذهبی شهر قزوین در سال های نهضت اسلامی چه بود و در دو دهه پایانی حکومت پهلوی چه اقداماتی کردند؟ فرض بر آن است که در پی سختگیری های حکومت پهلوی بر مخالفان، در شهرهای مختلف ازجمله قزوین انجمن ها و هیأت های مذهبی با گام نهادن در مسیر انقلاب، انجام کارکردهای فرهنگی و آشنا کردن نسل جوان با جنبه هایی از آموزه های مذهبی به حمایت از نهضت اسلامی و جذب بسیاری از مردم به جرگه مخالفان با رژیم پهلوی یاری رساندند.