ارزیابی توان بوم شناختی به منظور توسعه پایدار سرزمینی (مطالعه موردی:حوضه آبخیز جاجرود) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
هدف: رشد روزافزون جمعیت شهری در کشور ما باعث از بین رفتن تعادل بین شبکه های شهری و الگوهای طبیعی آنها شده است. این موضوع باعث کاهش کیفیت و سلامت سیستم های اکولوژیکی و عدم تعادل بین عوامل طبیعی و جمعیتی شده و لزوم توجه برنامه ریزان و تصمیم گیران به آماده سازی زمین و بارگذاری متناسب جمعیت و فعالیت ها با ظرفیت های طبیعی را آشکار می کند. بنابراین در این پژوهش هدف اصلی، تعیین پتانسیل های طبیعی حوضه آبخیز جاجرود جهت توسعه شهری، روستایی و صنعتی است. روش و داده ها: در این تحقیق با استفاده از معیارها و شاخص های اصلی ارزیابی پتانسیل اکولوژیکی و در نظر گرفتن محدودیت ها، با به کارگیری مدل تصمیم گیری VIKOR، استعداد و توانایی اراضی حوزه آبخیز جاجرود برای توسعه پایدار مراکز جمعیتی مورد ارزیابی قرار گرفت. ابتدا داده ها با توجه به اهداف و روش تحقیق گردآوری شد. سپس کلیه داده های جمع آوری شده شامل نقشه های ارتفاعی، نوع خاک، نوع زمین، پوشش گیاهی، آبراه ها و گسل های اصلی استخراج و برای ارزیابی در مراحل بعدی آماده شد. در نهایت میزان مطلوبیت هر پیکسل نقشه برای توسعه شهری، روستایی و صنعتی تعیین شد. یافته ها: با توجه به مجموع نتایج به دست آمده از ارزیابی معیارهای بوم شناختی و سرانه آب منطقه و با در نظر داشتن محدودیت های موجود (کمیت آب، حریم گسل و رودخانه) می توان نتیجه گرفت شهرهای پردیس، بومهن، دماوند و لواسان جهت توسعه آتی شرایط مناسب تر و محدودیت کمتری را دارا هستند. نتیجه گیری: نتایج حاصل از ارزیابی معیارهای طبیعی، نشان می دهد تعدادی از سکونتگاه های واقع در حوضه آبخیز جاجرود، در مناطق با ظرفیت محدود از لحاظ بوم شناختی واقع شده اند که لازم است نسبت به ایمن سازی و جلوگیری از توسعه فیزیکی آن ها اقدام شود. نوآوری: ارزیابی پتانسیل های زیست محیطی همراه با محدودیت ها و خطرات احتمالی آن در حوضه آبخیز جاجرود به عنوان یک منطقه رو به رشد با وضعیت خاص طبیعی، اقتصادی و ارتباطی موضوعی است که تا کنون مغفول مانده و از نوآوری های تحقیقات آتی محسوب می شود.Assessment of the ecological potential for sustainable territorial development (Case study: Jajroud watershed)
Aim:The rapid urbanization in our country has disrupted the natural balance, necessitating immediate attention from planners and decision-makers. This research aims to assess the natural potential of the Jajrood watershed for urban, rural, and industrial development, providing crucial insights for sustainable planning. Material & Method: Due to the importance of the topic, in this research, using the main criteria and indicators for evaluating the ecological potential and taking into account the limitations by applying the VIKOR decision-making model, the aptitude and ability of the lands of the Jajrood watershed for the sustainable development of population centers have been evaluated. First, data was collected according to the objectives and method of the research. Then, all the collected data, including elevation maps, soil type, land type, vegetation, waterways, and main faults, were extracted and prepared to be evaluated in the next steps. Finally, the degree of desirability of each map pixel was determined for urban, rural, and industrial development. Finding: Considering the overall results obtained from the evaluation of ecological and per capita water criteria in the region, and taking into account the existing limitations (water quantity, fault and river boundaries), it can be concluded that the cities of Pardis, Bumehan, Damavand, and Lavasan have more suitable conditions and fewer limitations for future development. Conclusion: The assessment of natural criteria has revealed that several settlements in the Jajrud watershed, including the cities of Fesham, Migun, and Ahar, are situated in areas unsuitable for development due to ecological weakness and vulnerability to natural hazards. These findings underscore the need for strategic planning and development in the region. Innovation: The assessment of environmental potential, along with its possible limitations and risks, in the Jajrood watershed, a growing region with a special natural, economic, and communication situation, is considered an innovation of future research.
تبلیغات
