واکاوی نشانه-معناشناسی نظام های گفتمانی آیه پانزدهم سوره حج (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
تحلیل های زبان شناختی از رویکردهای نوین مواجهه با متون دینی، ازجمله قرآن کریم است که با استخراج مؤلفه های فرهنگیِ زبان، ساحت های انسان شناختیِ آن را ترسیم و با کشف تعاملات زبان با ساختارهای فکری اجتماعی در متون، بسیاری از ابهامات معنایی را مرتفع می نماید. برداشت های معنایی متفاوت و نیز شبهه ناک نظیر القای مفهوم خودکشی پیرامون آیه پانزدهم سوره حج، ضرورت بازخوانی آیه مذکور را دو چندان می کند. لذا در نوشتار حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی تلاش شد، با ارائه خوانشی هدفمند از آیه پانزدهم سوره حج و با تحلیل نظام های گفتمانی مستتر در آیه روشن سازیم که برداشت های موجود از آیه و شبهاتی که نسبت به آن مطرح است، چگونه توجیه می شود. یافته های پژوهش نشان داد شبکه گفتمانی ای که با عنایت به سیاق درون متنی و بافت برون زبانی، شکل می گیرد حاکی از لجاجت مخالفان گفتمان توحیدی قرآن است که با حق مجادله می کنند. در آیات ابتدایی سوره حج با یک نظام هوشمند از نوع القایی مواجه هستیم که تلاش دارد توانش مخاطبان را تحت تأثیر قرار دهد. آیه در پاسخ به این گفتمان در مقام تجویز کنشی ناشدنی است و برای این که توانش مخاطب را به جهت نفی کنش، تحریک کند، از فشاره تنشی-عاطفی بهره می برد تا در نهایت گفتمان مشیت الهی را ثابت کند. این نظام گفتمانی تابع تغییر وضعیت از شرایط اولیه یعنی نقش انگیزه بخشی به شرایط ثانویه یا نقشِ معرفتی است. شرایط اولیه ظن نسبت به نصرت الهی و شرایط ثانویه باور به گفتمان مشیت الهی است. در این جا گفته پرداز قصد دارد، گفته یاب را به نفی کنش (عدم سوء ظن نسبت به نصرت الهی) سوق دهد.A Semiotic-Semantic Analysis of Discursive Systems of Ayah 15 of Surah Al-Hajj
Linguistic analysis is a new approach to studying religious texts, including the Holy Qur'ān, which by extracting the cultural components of the language, depicts its anthropological aspects and by discovering the interactions of language with social-intellectual structures in the texts, removes many semantic ambiguities. Different and even doubtful interpretations of meaning, such as inducing the concept of suicide about ayah 15th of Surah Al-Hajj, doubles the necessity of rereading this ayah. Therefore, in the present article, with a descriptive-analytical approach, an attempt was made to provide a purposeful reading of the ayah and to answer the doubts raised through analyzing the discursive system of the text of the ayah. The findings of the research showed that the discursive network that is formed by taking into account the intra-textual context and the extra-linguistic context indicates the stubbornness of the opponents of the monotheistic discourse of the Qur'ān, who argue with the truth. In the opening ayahs of Surah Al-Hajj, we are faced with an intelligent provoking system that tries to influence the ability of the audience. In response to this discourse, the ayah prescribes an undoable action, and in order to stimulate the audience to negate the action, it uses emotional tension to finally prove the discourse of divine providence. This discursive system is subject to changing the situation from primary conditions, i.e. motivational role to secondary conditions or epistemic role. The primary condition is the suspicion of divine help and the secondary condition is belief in the discourse of divine providence. Here, the speaker intends to lead the hearer to negate the action (have no doubt about divine help).
تبلیغات
