بررسی علل دگرگونی در عناصر معراج نگاری اوایل قرن دهم هجری از منظر اسطوره سنجی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بیان مسئله: از ابتدای قرن دهم هجری قمری (شانزدهم میلادی)، بسترهای مختلفی در تحول معراج نگاری ها دخیل بوده که با تدوین نسخ خطی مصوری همچون خمسه نظامی، فال نامه شاه طهماسبی و قصص الانبیاء آغاز شده است. ازجمله این دگرگونی ها، پوشاندن چهره پیامبر(ص) با پارچه ای سفید به نام «برقع» است. که به نظر می رسد این تغییرات به نوعی حاصل تأمل و قرائت علما، اندیشمندان و حاکمان صفویه درمورد معراج است. این پژوهش با خوانشی جدید سعی دارد به این سؤال پژوهش پاسخ دهد که چگونه می توان براساس نظرات اسطوره سنجی ژیلبر دوران به بررسی عواملی غیر از نظرات اندیشمندان، علما و حاکمان صفویه مبنی بر رواج تعالیم شیعه در متن معراج نگاری ها و دگرگونی عناصر تجسمی در نگاره ها به صورت رمزی پرداخت؟ که مسئله پژوهش نیز به حساب می آید. برای این منظور به نگاره هایی با موضوع نبرد، شکار و جلوس (در مکتب تبریز اول) نیز پرداخته می شود. مراحل کار با این رویکرد به نقل از ژیلبر دوران، 1- نماد سنجی 2- روان سنجی و 3- اسطوره سنجی است. فرضیه پژوهش این نکته است که نسخه های مصور و نگاره های معراج در کارگاه های سلطنتی صفویه بنابر عادت مرسوم به دستور سلاطین و حکمرانان ایجاد می شده بنابراین دور از ذهن نیست که بیشتر اسطوره هایی که حاکمان و سلاطین به آن ها توجه می کنند در نسخ مصور انعکاس داده شده است.هدف پژوهش: هدف اصلی این پژوهش بررسی علل دگرگونی در پوشاندن چهره پیامبر(ص) با برقع در نگاره های معراج (اوایل قرن دهم ه.ق) است.روش پژوهش: این پژوهش برمبنای روش توصیفی- تحلیلی نگاره ها و رویکرد اسطوره سنجی نزد ژیلبر دوران صورت می گیرد و جمع آوری مطالب نیز به روش کتابخانه ای است.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش براساس رویکرد اسطوره سنجی ژیلبر دوران و فرضیه پژوهش نشان دهنده این مطلب است که اسطوره شخصی و جمعی شاه اسماعیل نمایانگر اسطوره شهریار، اسطوره خودمرکزی و منجی عالم است که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم.Investigating the Causes of Transformation in Elementary Elements of the Early 10th Century from the Perspective of Mythology
Problem statement: From the beginning (10thAH /16AD) different platforms have been involved in the evolution of Ascension of Prophet images. Since then, the compilation of illustrated manuscripts such as Khamseh Nezami, Shahnameh Shah Tahmasebi, and the stories of the Prophets has begun to show changes in covering the Prophet’s face with a white cloth called a “burqa”. Although these changes result from a kind of reflection of Safavid scholars, thinkers, and rulers on Ascension, this article attempts to investigate the causes of the change in covering the face of the Prophet with the burqa in the paintings of Meraj (Tabriz School), we should refer to a new reading of these paintings with the method of mythology. For this purpose, drawings on the subject of battle, hunting, and sitting (in the school of Tabriz I) are also discussed. Steps to work with this method according to Gilbertoran, 1- is a symbol, 2- is psychometry, and 3- is mythology.Based on the above explanations, it can be assumed that the illustrated manuscripts containing ascension paintings were created in Safavid royal workshops according to the custom of the sultans and rulers. It is not far-fetched that most of the myths of the rulers and kings are reflected in the illustrated manuscripts.Research objective: The main goal of this research is to investigate the causes of the transformation in covering the face of the Prophet (PBUH) with “burqa” in the paintings of the Ascension (early 10th century AH).Research method: This research is based on the descriptive-analytical method of paintings and the mythometric approach of Gilbert Duran, and the collection of materials was also done via the library method.Conclusion: The results obtained in this study based on the descriptive-analytical method of library drawings and resources show that the personal and collective myth of Shah Ismail shows that the myth of Shahriar is the myth of the central self and the savior of the world.
تبلیغات
