تحلیل تأثیر شهرگرایی حکومت سامانیان بر روند گسترش علوم طبیعی بر مبنای نظریه عمران ابن خلدون (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
حکومت سامانیان با گسترش حیات شهری و رشد نهادهای دینی و مدنی در ماوراء النهر و خراسان و نیز با حمایت از دانشمندان و گسترش علوم طبیعی شناخته می شود. به نظر می رسد می توان بین گسترش شهرگرایی در حکومت سامانیان و رشد علوم طبیعی در این دوره رابطه معنا دار برقرار کرد زیرا تحقیقات نشان می دهد شهرهای اسلامی ایرانی به عنوان مراکز تجاری، فرهنگی و آموزشی، نقش مهمی در تحولات علمی دوران اسلامی داشتند. ابن خلدون نیز در بخشی از نظریه عمران که به عوامل مؤثر بر تنوع، رشد و زوال مدنیت در جوامع می پردازد، توضیحی نظری درباره رابطه شهرگرایی و پیامدهای اقتصادی و فرهنگی آن و تاثیرش بر گسترش صنایع، فنون، هنر و علوم طبیعی در شهر ارایه می کند. مساله این مقاله بررسی این رابطه در آن دوران با استفاده از مفاهیم نظریه ابن خلدون است. این نظریه، الگوی تبیینی درون فرهنگی در تمدن اسلامی نیز هست و در مساله و موضوع مقاله مورد توجه محققان قرار نگرفته است. پرسش این است که رابطه گسترش علوم طبیعی و سیاست شهرگرایی حکومت سامانیان را با استفاده از نظریه ابن خلدون چگونه می توان توضیح کرد؟ طبق نظریه عمران ابن خلدون دولت ها با کسب قدرت، شهرها را می سازند و با ایجاد امنیت برای حیات شهری، ثروت و رفاه و فراغت در شهرها گسترش می یابد. در نتیجه حمایت از صنایع و فنون و علوم طبیعی در پاسخ به میل به تجمل در مدنیت شهری، با تاسیس و گسترش نهادهای علمی و آموزشی رشد می کند و این وضعیت نیز در رشد علوم طبیعی نقش دارد. دستاورد مقاله نشان می دهد این مدل تبیینی ابن خلدون، رابطه توسعه شهرگرایی سامانیان و گسترش علوم طبیعیر آن دوران را توضیح می دهد.Analysis of the Impact of Urbanization During the Samanid Dynasty on the Expansion of Natural Sciences Based on Ibn Khaldun’s Theory of Civilization
The Samanid dynasty is known for the expansion of urban life, the growth of religious and civil institutions in Transoxiana and Khorasan, and its support for scholars and the development of natural sciences. It seems possible to establish a meaningful relationship between the expansion of urbanization under the Samanid rule and the growth of natural sciences during this period, as research shows that Iranian Islamic cities, as centers of commerce, culture, and education, played a significant role in the scientific developments of the Islamic era. Ibn Khaldun, in a part of his theory of civilization that deals with the factors influencing the diversity, growth, and decline of civility in societies, provides a theoretical explanation of the relationship between urbanization and its economic and cultural consequences, and its impact on the expansion of industries, crafts, arts, and natural sciences in the city. The problem of this article is to examine this relationship in that era using the concepts of Ibn Khaldun's theory. This theory also serves as an explanatory model within Islamic civilization and has not been considered by researchers concerning the topic and subject of this article. The question is: how can the relationship between the expansion of natural sciences and the Samanid urbanization policy be explained using Ibn Khaldun's theory? According to Ibn Khaldun's theory of civilization, states build cities by gaining power, and by creating security for urban life, wealth, prosperity, and leisure expand in cities. Consequently, support for industries, crafts, and natural sciences grows in response to the desire for luxury in urban civilization, along with the establishment and expansion of scientific and educational institutions, which also plays a role in the growth of natural sciences. The findings of the article show that this explanatory model of Ibn Khaldun elucidates the relationship between the development of urbanization under the Samanids and the growth of natural sciences during that period.
تبلیغات
