تحلیل تطبیقی ساختار دیباچه های کتب تاریخ و تذکره های عصر صفوی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
دیباچه دروازه ورود خواننده و نویسنده به متن اصلی است. سنّت دیباچه نویسی در سده های چهارم و پنجم هجری رونق گرفت و در دوره تیموری به نقطه اوج و اعتلای خود رسید. دیباچه نویسی در دوره صفوی نیز ادامه یافت و با نوآوری ها و دگرگونی هایی همراه بوده است. تاریخ نگاری و تذکره نویسی دو زمینه ای است که در عصر صفوی توجّه ویژه ای به آن ها شده است. در این جستار، ساختار دیباچه-های متون منثور عصر صفوی و ارکان تشکیل دهنده آن ها با تکیه بر کتاب های تاریخ و تذکره ها به روش تحلیلی توصیفی بررسی و نقاط اشتراک و افتراق آن ها تبیین شده است. یافته های تحقیق حکایت از آن دارد که هرچند نویسندگان عصر صفوی در نوشتن دیباچه ها از سنّت دیباچه نویسی در ادوار گذشته تبعیت کرده اند، امّا ساختار دیباچه های متون مورد بررسی با تغییراتی همراه بوده است. نعت و منقبت اهل بیت (ع) بخصوص مدح حضرت علی (ع) و رساندن نسب ممدوح به امامان معصوم به دلیل رواج مذهب تشیّع در عصر صفوی، از اختصاصات دیباچه های متون منثور این دوره است. مورّخان و تذکره نویسان در نگارش حمد و ثنای الهی، نعت و منقبت پیامبر (ص)، فصل الخطاب، معرّفی نویسنده، سبب تألیف کتاب، تأکید بر اهمّیت موضوع کتاب تقریباً عملکرد یکسانی داشته اند؛ امّا در پرداختن به ستایش مُهدَی الیه (اهداشونده)، نعت و منقبت اهل بیت (ع)، تاریخ تألیف و وجه تسمیه کتاب، ذکر منابع اثر و خاتمه دیباچه متفاوت عمل کرده اند. همچنین در پردازش مطالب تذکره نویسان نسبت به مورّخان به تفصیل سخن رانده و بیانی ادیبانه تر داشته اند.Comparative analysis of the structure of prefaces of history books and Safavid era tazkerehs
The preface is the entrance of the reader and the writer to the main text. The tradition of preface writing flourished in the 4th and 5th centuries of Hijri and reached its peak and elevation in the Timurid period. Preface writing continued in the Safavid era and was accompanied by innovations and changes. Historiography and tazkira writing are two fields that received special attention in the Safavid era. In this essay, the structure of the prefaces of the prose texts of the Safavid era and their constituent elements have been analyzed and their points of commonality and difference have been explained by relying on history books and tazkirehs. The findings of the research indicate that although the writers of the Safavid era followed the tradition of writing prefaces in the past periods, but the structure of the prefaces of the examined texts was accompanied by changes. Naat and Manqbat of Ahl al-Bayt (pbuh), especially the praise of Hazrat Ali (pbuh) and bringing praise to the infallible imams due to the prevalence of Shiism in the Safavid era, are among the prefaces of the prose texts of this period. Historians and tazkira writers have performed almost the same function in writing praises and praises of God, Naat and Manqbat of the Prophet (PBUH), chapter of Al-Khattab, introduction of the author, reason for authoring the book, emphasis on the importance of the subject of the book; However, in dealing with the praise of Mahdi Aliyyah (donor),
تبلیغات
