تحلیل پراکنده رویی شهری با استفاده از فن تحلیل عاملی موردپژوهی: نواحی شهر قزوین
آرشیو
چکیده
از زمان انقلاب صنعتی به این سو با افزایش کیفیت زندگی در شهرها، مردم بسیاری از روستاها مهاجرت کرده و به شهرها پیوسته اند. این هجوم جمعیت به شهرها اثرات فراوانی بر زندگی شهری داشته است. یکی از این اثرات پراکنده رویی شهری است که به طور کلی به گسترش افقی و چندپاره شهرها ناشی از تمایل شهروندان برای خروج از ناحیه مرکزی شهر و اسکان در حومه اطلاق می شود. مقاله حاضر به تحلیل پدیده پراکنده رویی در نواحی شهر قزوین می پردازد. در این راه ابتدا مبانی نظری مرتبط با این پدیده در سه دسته «تعاریف پراکنده رویی»، «دلایل وقوع پراکنده رویی» و «نتایج و مظاهر پراکنده رویی» ارائه می شوند. سپس با مرور متون نظری ، شاخص های مختلف برای سنجش این پدیده معرفی شده و 13 شاخص منتخب استخراج می گردند. سپس داده های مرتبط با هر یک از شاخص ها با استفاده از سرشماری سال 1390 و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) استخراج می شوند. سپس با استفاده از تحلیل عاملیِ داده ها به کمک نرم افزار SPSS، شاخص ها در ذیل چهار عامل (تراکم، پیکربندی، کاربری، دسترسی) قرار گرفتند که در تناسب کامل با مبانی نظری است. هر یک از این عوامل به ترتیب 8/27، 6/21، 3/11 و 5/9 درصد از واریانس پدیده پراکنده رویی را تبیین می کنند. بر این اساس مشخص می شود که «شاخص شکل» و «بعد فرکتال» به عنوان شاخص های جدید معرفی شده برای سنجش پراکنده رویی، به میزان بالایی بر پراکنده رویی اثرگذار هستند. نتایج همچنین نشان می دهند که نواحی 4 5، 7، 11 و 12 دارای بیشترین پراکنده رویی و نواحی 17، 28، 38 و 39 دارای کمترین پراکنده رویی هستند.Analaysing urban sprawl Using Factor Analysis Technique (ACase Study of Qazvin City Districts)
Since the industrial revolution, with the increase quality of life in the cities many people migrated from villages to cities. This influx of populations into cities has had a great impact on urban life. One of these scattered effects is horizontal growth accompanied leapfrogged extension of city boundaries caused by citizen's will to leave central urban areas and live in urban countryside. This article analyses urban sprawl phenomenon in Qazvin city districts. For this, literature review is made by categorizing in three classes: "sprawl definition", "causes of sprawl" and "results and manifestations of sprawl". Then, 13 indicators are chosen among others in literature for measuring urban sprawl in Qazvin districts and corresponding data to all of the indicators are gathered from natinal census of 2011 and Geographic Information System (GIS). Then, factor analysis technique is implemented by SPSS software and the indicators are attributed to four factors called density, configuration, land-use and accessibility, the results which are totally consistent with literature. These factors explain the variance of urban sprawl by 27.8, 21.6, 11.3 and 9.5 percent respectively. It is shown that "shape index" and "fractal dimension" as new indicators for measuring urban sprawl are significantly related to this phenomenon. Results also show that districts 4, 5, 7, 11 and 12 are the most sprawled and districts 17, 28, 38 and 39 are the least sprawled districts in Qazvin.
تبلیغات
