خاستگاه حسابرس مسئول در پرتو تضاد شناختی مسئولیت های حسابرسان: کاربست زمینه بنیان در هم گرایی انتظارات (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
هدف: هدف پژوهش حاضر واکاوی ابعاد و مؤلفه های مؤثر بر تضاد شناختی نقش و مسئولیت های حسابرسان و ارائه الگوی خاستگاه حسابرس مسئول در ایران است. روش: پژوهش حاضر به روش آمیخته تجزیه وتحلیل شده است. در بخش کیفی پژوهش، از روش زمینه بنیان و در بخش کمی، به منظور سنجش اعتبار الگوی مفهومی، از مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شده است. قلمرو زمانی پژوهش، سال های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ بوده است. جامعه آماری آن را اساتید خبره، اعضای شورای جامعه حسابداران رسمی، مدیران ارشد سازمان حسابرسی، شرکای مؤسسه های حسابرسی، ممیزان مالیاتی، کارشناسان رسمی دادگستری، تحلیلگران مالی و مدیران ارشد اعتباردهندگان تشکیل می دهند که با استفاده از روش نمونه گیری ترکیبی هدفمند، ۳۵ مصاحبه نیمه ساختاریافته صورت پذیرفته است. یافته ها: نتایج نشان داد که عوامل مؤثر بر تضاد شناختی مسئولیت های حسابرسان عبارت اند از: انتظارات غیرمنطقی، شکاف دانشی استفاده کنندگان (394/0) و عملکرد نامطلوب حسابرسان (468/0). عوامل زمینه ای مؤثر بر تضاد شناختی مسئولیت های حسابرسان عبارت اند از: طیف گسترده استفاده کنندگان (270/0) و فقدان نظارت کافی بر عملکرد حسابرسان (492/0). افزون بر این، از راهبردهای هم گرایی بین انتظارات حسابرسان و استفاده کنندگان گزارش های مالی، بهبود کیفیت حسابرسی (538/0)، پایش مستمر مجامع حرفه ای و نهادهای ناظر بر عملکرد حسابرسان به میزان (468/0) احصا شد. نتیجه گیری: به منظور کاهش قصور و سهل انگاری حسابرسان و در راستای رعایت کامل آیین رفتار حرفه ای، متأسفانه قوه قهریه وجود ندارد و مراکز آموزشی و دانشگاه ها نیز، به منظور نیل به بلوغ فکری و عملی حسابداری و حسابرسی، به آن اندازه که می بایست تأثیرگذار باشند، مؤثر عمل نمی کنند و شکاف محسوسی بین آموزش و عمل در حسابداری وجود دارد. در واقع، نظارت مستمر بر پایبندی به آیین رفتار حرفه ای توسط حسابرسان، مطالبه اصلی استفاده کنندگان گزارش های مالی است؛ از این رو، لحن استانداردها باید در جهت افزایش سودمندی اجتماعی، کمک به تصمیم گیری و ارائه اطلاعات برای پیش بینی رویدادهای آتی تغییر کند و با توجه به شرایط محیطی، اقتصادی و توجه به انتظارات ذی نفعان تدوین شود. همچنین مجامع حرفه ای، سامانه های پایش کیفیت عملکرد مؤسسه های حسابرسی را در بستر نرم افزاری جامع راه اندازی کنند و ارزیابی هم پیشگان را از طریق شاخص های کیفیت حسابرسی و رتبه بندی مؤسسه های حسابرسی لحاظ نمایند. نوآوری پژوهش، ترکیب تحلیل کیفی و آزمون تجربی شناسایی عوامل مؤثر بر تضاد شناختی مسئولیت های حسابرسان و ارائه الگوی خاستگاه حسابرس مسئول در ایران است که پیرامون انطباق انتظارات استفاده کنندگان گزارش های مالی و حسابرسان و در راستای کمک به مجامع حرفه ای و قانون گذاران حرفه حسابرسی، راهبردهایی را برای هم گرایی انتظارات ارائه می کند.The Emergence of Responsible Auditors in the Context of Cognitive Dissonance: Applying Grounded Theory to Expectation Convergence
Objective: This research aims to examine the various factors and elements that influence the cognitive dissonance experienced by auditors in their roles and responsibilities, and to propose a model for the development of responsible auditors in Iran.
Methods: This study was conducted using a mixed-method approach for analysis. In the qualitative phase, grounded theory was used, while in the quantitative phase, structural equation modeling (SEM) was applied to assess the validity of the conceptual model. Furthermore, this research was carried out during the years 2021 and 2022. The study's statistical population included expert professors, members of the Iranian Association of Certified Public Accountants, senior managers of the Audit Organization, partners of audit firms, tax auditors, judicial experts, financial analysts, and senior managers of creditor organizations. For this purpose, 35 semi-structured interviews were done with the participants based on a composite purposeful sampling technique.
Results: The results showed that factors affecting the cognitive dissonance of auditors’ responsibilities include irrational expectations and knowledge gap of users (0.394), the unfavorable performance of auditors (0.467), and underlying factors. The latter included a wide range of users (0.270), and a lack of sufficient surveillance over auditors' performance (0.492). Moreover, strategies for convergence between the expectations of auditors and financial reports' users obtained a value of 0.538. In contrast, the value of 0.468 was measured for constant monitoring of professional associations and surveillance institutes over the performance of auditors.
Conclusion: According to the achieved results, enforcement power does not exist to reduce negligence and malpractice of auditors and observe the professional conduct act. Moreover, educational centers and universities do not perform effectively to achieve intellectual and academic progress in audit and accounting, so there is a considerable gap between education and practice in accounting. Continuous surveillance over adherence to professional conduct acts by auditors is the main request of financial statement users. Hence, the standard's tone must be changed to increase social interest, help make decisions, and provide information to anticipate coming events and the standard must be formulated based on the environmental conditions and stakeholders' expectations. The establishment of professional associations overseeing the quality of auditing institutions' performance should involve comprehensive software systems, and evaluations conducted by peers should take into account audit quality indicators when ranking these institutions. The novelty of this current study lies in its unique approach of combining qualitative analysis with empirical testing to identify the factors influencing cognitive dissonance among auditors in their roles and to introduce a model for the development of responsible auditors in Iran. This study provides some strategies to match the expectations of financial statements' users and auditors. It can also help professional associations and audit legislators to create expectations convergence.
تبلیغات
