طراحی مدل مفهومی نیمرخ انگیزشی دانشجویان: یک مطالعه داده بنیاد (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

پژوهش حاضر با هدف شناسایی مؤلفه ها و مدل مفهومی انگیزش پیشرفت تحصیلی در دانشجویان ایرانی انجام شد. داده ها از طریق مصاحبه با دانشجویان دانشگاه (20 نفر) و متخصصان حیطه روان شناسی تربیتی (8 نفر) به روش نمونه گیری هدفمند جمع آوری شد. ابزار آفرینش داده ها مصاحبه نیمه ساختاریافته با 8 سوال اصلی بود. داده ها بر مبنای رویکرد داده بنیاد نظام مند در سه مرحله کدگذاری شدند. نتایج در قالب 43 مقوله فرعی، 18 مقوله اصلی و در ابعاد 6 گانه مدل پارادایمی شامل عوامل علّی، مقوله اصلی (سودمندگرایی و کاربردپذیری)، شرایط زمینه ای، شرایط مداخله گر، راهبردها و پیامدها، تنظیم و ارائه شد. مقوله اصلی مستخرج از فهم تفسیری داده های این پژوهش نشان داد که هسته مفهومی اصلی شکل دهنده به تلاش های پیشرفت مدارانه تحصیلی در بین دانشجویان ایرانی، مولفه سودمندگرایی و کاربردپذیری تحصیلی بود. بر این اساس، پژوهش حاضر با تدارک فرصتی برای ورود مولفه های سودمندگرایی تحصیلی، کاربردپذیری تحصیلی و غایت نگری تحصیلی به ادبیات انگیزش پیشرفت تحصیلی، ضمن کمک به پیشبرد مرز دانش نظری در این قلمرو مطالعاتی، وجه تکمیلی خود را به عنوان یک قطعه اطلاعاتی مستقل، در بدنه پازل فکری معطوف بر انگیزش پیشرفت تحصیلی، حفظ کرد. الگوی مفهومی مستخرج از این پژوهش با شمول هم زمان عوامل شش گانه رویکرد پارادایمی، و به طور ویژه تاکید بر وزن تفسیری عللی کمتر شناخته شده در قلمرو انگیزش پیشرفت مانند سودمندگرایی و کاربردپذیری، و همچنین، بازتاکید بر نقش ساختارهایی برون شخصی مانند نظام آموزشی، ارزش گذاری های اجتماعی و ساختارهای کلان سیاسی و اقتصادی و فرهنگی، در ارائه مدلی یکپارچه و منسجم، نقشی بی بدیل آفرید. بی شک، الگوی نظری توسعه یافته می تواند در بین دانشجویان ایرانی، چهارچوب مفهومی ارزشمندی را برای فهم پذیری پدیده انگیزش پیشرفت به مثابه یک مفهوم بسیط و چندوجهی، فراهم آورد.