کاربست انگاره های فرهنگی در بازطراحی بافت های تاریخی، نمونه موردی: بافت تاریخی بجنورد (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

فرهنگ به عنوان اساس شکل دهی به سکونت گاه ها از دیرباز به طور مستقیم و غیرمستقیم بر ابعاد مختلف شهر تأثیرگذار بوده و هست. به طوری که هر بنا و هر فضایی در موقعیت خاص و زمان خاص خود راوی فرهنگ خاص مردم منطقه خود است. هدف اصلی از طراحی فضاها در شهر، خلق مکان هایی است که در هماهنگی با احتیاجات، رفتار، توقعات و نیازهای کیفی استفاده کنندگان از فضا باشد و این موضوع تنها زمانی محقق خواهد شد که بر مبنای شناخت خصوصیات بهره بران یعنی "فرهنگ" آنان باشد تا بتواند به خواسته های آنان پاسخ دهد و نیز با توجه به اینکه نمی توان رفتار و محیط را از یکدیگر جدا دانست و رفتار در بستر محیط شکل می گیرد، درنتیجه نمی توان بدون توجه به چگونگی تعامل انسان و محیط، طراحی موفقی انجام داد. لذا در این پژوهش ابتدا به شناخت مفاهیم و ابعاد گوناگون فرهنگ می پردازیم سپس با کشف انگاره های آن، اصول فرهنگی تأثیرگذار بر طراحی شهری در بعد کالبدی و فضایی را تبیین خواهیم نمود. درنهایت با کاووش مفاهیم به دست آمده در نمونه موردی پژوهش، مصادیق آن را معرفی می نماییم. روش پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی هست و به لحاظ ماهیت آن توصیفی-تحلیلی است. داده های موردنیاز پژوهش به روش مطالعه کتابخانه ای و برداشت میدانی جمع آوری شده است. هدف از این پژوهش یافتن اصول و انگاره های فرهنگی قابل استفاده در طراحی شهری محله ها است. نتایج پژوهش اصول فرهنگی تأثیرگذار بر کالبد و فضا در طراحی محله را معرفی می نماید. ازجمله مهم ترین موارد این اصول می توان، توجه به الگوی فرهنگی در مداخلات عملکردی و کاربری ها، در نظر گرفتن سنت ها و رویدادهای بومی در طراحی فضاهای شهری محله، توجه به رنگ ها، نقوش و طرح های بومی منطقه در منظرسازی و ... اشاره نمود.