بررسی مواجهه نظامی قبیله کلب با جنبش های اعتقادی و چالش های سیاسی و اقتصادی دوره اموی (41 -132هجری) (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

نظام اجتماعی سیاسی عرب بسته به قبیله بود که بنی امیه با کاربست آن حکومت امویان را تشکیل داد. در بین قبایل شام، بنی کلب باقلمرو گسترده، ادعای سروری قبایل یمنی و پیمان سیاسی و خانوادگی با بنی امیه، به وفادارترین هواخواه امویان تبدیل شد و باجانفشانی درصفیّن، پایه های حکومت اموی را استوار ساخت. همچنین تلاش برای ولی عهدی یزید و کمک نظامی و فرهنگی آنها، گسترش حکومت امویان را رقم زد. براین اساس پژوهش پیش رو می کوشد با رویکرد توصیفی و تحلیلی به این سوال پاسخ دهد که عملکرد قبیله ی کلب در مواجهه با جنبش های اعتقادی و چالش های سیاسی اقتصادی دولت امویان چگونه بود و این قبیله در سرکوب جنبش های ضدّاموی چه نقشی داشت؟ یافته های پژوهش نشان می دهد مهمترین عرصه نقش آفرینی کلبیان، عملکرد نظامی متأثر از هواداری ایدئولوژیکی، سنت ها و مصالح قبیله ا ی آنها بود، چراکه بخشی از سپاهیان اموی را تشکیل می دادند. سرکوب جنبش های اعتقادی و همچنین سیاسی اقتصادی، ستیز با پیروان مذاهب، قبایل رقیب و گروه های سیاسی مخالف امویان درگستره ی خلافت اسلامی کارویژه ی قبیله کلب در این دوره بود به طوری که در لشگرکشی های خارج از شام و دورترین مناطق، حضوری اثربخش داشتند. نقطه ی اوج مشارکت آنان را می توان پیکار باورمندانه با اعتراضات اقتصادیِ اهل ذمه در مصر و نقاط دور از مرکز خلافت، قیام پیروان زیدبن علی،  خیزش مردم مدینه و شورش های خوارج و زبیریان در سراسر قلمرو اموی دانست.