تبیین فلسفی- مفهومی ژئوپلیتیک شهری (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

تحولات صورت گرفته در عرصه های مختلف زمینه ساز شکلدهی به مباحث جدید در عرصه مطالعه در حوزه شهرها به عنوان پدیده های فضایی- جغرافیایی می باشند. اگر چه شهرها در گذشته نیز از اهمیت و جایگاه برجسته برخوردار بوده اند، اما تغییرات صورت گرفته پیرامون قدرت و سطوح قدرت، افزایش نقش آفرینی بازیگران فروملی زمینه ساز شکل دهی به مباحث ژئوپلیتیک در زمینه شهرها را فراهم آورده است. هدف نوشتار حاضر، شناخت و درک تاریخچه کلی، ماهیت فلسفی، چرایی، تعاریف موجود در زمینه ژئوپلیتیک شهری به عنوان یک بحث جدید و رو به گسترش می باشد. از این رو در این نوشتار جهت تحلیل اطلاعات بیان شده، از روش تحلیل محتوا بهره گرفته شده است. با بررسی تاریخچه شکل گیری مفهوم ژئوپلیتیک شهری و تعاریف موجود از آن مشخص شد آنطور که بایسته و شایسته است مفهوم و ماهیت ژئوپلیتیک شهری به خوبی مشخص نشده است. بدین ترتیب نگارندگان ماهیت فلسفی ژئوپلیتیک شهری را منابع جغرافیایی قدرت با تأکید بر شهر، فضای شهرها و حوزه نفوذ آنها و مناسبات شکل گرفته از آن در سطوح (محلی، ملی، منطقه ای، جهانی) می دانند. نتایج بررسی کلی مفهوم سازی های صورت گرفته از ژئوپلیتیک شهری در کارهای مورد بررسی نشان دهنده آن است که آن گونه که بایسته و شایسته است مفهوم سازی درستی از ژئوپلیتیک شهری صورت نگرفته است. بر این مبنا، می توان ژئوپلیتیک شهری را در قالب چهار بعد (مکانی، بازیگران، کارکردی و گفتمان) در نظر گرفت و تعریف کرد.