سهم و جایگاه کاشان در حوزه نسخه های خطی اسلامی ایران و عراق (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

نسخه های خطّی که به عنوان میراث فرهنگی، علمی و هنری ملت ها محسوب می گردند، از سه بُعد فرهنگی علمی و هنری حائز اهمیت هستند و از نشانه های قدرت فرهنگی و رشد علمی هر مملکت و منطقه ای به حساب می آیند. در ایران نیز بیشتر نسخه های خطی در تعداد اندکی از شهرهای با سابقه تمدنی، علمی و فرهنگی غنی قرار دارند که کاشان نیز یکی از آن هاست؛ ازاین رو در این پژوهش، سهم و جایگاه شهر کاشان در حوزه نسخه های خطی اسلامی ایران و عراق، با استفاده از روش کتابخانه ای و توصیفی، بررسی شده است. شهر کاشان از نظر فراوانی نسخه های خطی، در رتبه هشتم، و از نظر تعداد مجموعه ها با 17 کتابخانه، در رتبه نهم قرار دارد. بیشترین آثار در قرن یازدهم هجری قمری (دوره صفویه) تألیف شده و اغلب پدیدآورندگانِ شیعی مذهب، و شاعران و فقیهان بیشتر از سایر طبقه دانشمندان، در این شهر به تألیف و تدوین مشغول بوده اند، همچنین رتبه چهاردهم مکان تألیف در ایران و رتبه بیست وسوم در عراق و از نظر مکان استنساخ نسخه های خطی، رتبه دوازدهم در ایران و بیست ونهم در عراق را دارد.شهر کاشان هم تراز با شهرهای حکومتی و پایتخت های ایران یکی از کانون های مهم تمدنی، فرهنگی و علمی کشور است که در دوره صفویه، به اوج شکوفایی رسیده و لقب دارالمؤمنین که پادشاهان صفویه به این شهر داده اند، منطقی، علمی و بسیار بجا بوده است. این دیار سهم قابل توجهی در توسعه و گسترش زبان و ادب فارسی ایران و علوم اسلامی داشته و به عنوان یکی از کانون های استنساخ نسخه های خطی موجود در ایران و عراق و پشتوانه ای برای تعاملات و گفت وگوهای بین المللی است.