کتیبه درهای تاریخی ابیانه (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

ابیانه یکی از آبادی های تاریخی و شگفت ایران است که در آن، آثار متعددی از دوران مختلف برجای مانده است. ازجمله آثار قابل ملإحظه هنری و تاریخی ابیانه، درهای منازل و آثار تاریخی است که بر آن، نقوش و کتیبه های تاریخی زیبایی نقش شده است. در ابیانه، پنج در تاریخی از اماکن مذهبی برجای مانده که سه در متعلق به مسجد پرزله است که یکی از آن ها از دوره ایلخانی و دو تای دیگر از دوره صفوی است . همچنین دری از دوران صفوی در حسینیه جنب زیارتگاه آبادی، نیز در زیبایی از دوره قاجاری در ورودی مسجد جامع قرار دارد که ساخته صفرعلی بیدگلی است. همچنین حدود بیست عدد درِ یک لنگه ای از یادگارهای دوره صفوی بر خانه های ابیانه استوار است که از نوادر هنری و معماری منازل ایرانی است. کتیبه های درهای خانه ها که به صورت برجسته کتابت شده است، مشتمل بر عبارات توحیدی، اشعار فارسی و نام صاحب در و هنرمند و تاریخ ساخت است. محتوای اشعار فارسی و عبارات عربی، بیشتر نیایش و طلب گشایش و برکت و تأکید بر شعار توحید و استعانت از خداوند است . اسماء خدا به ویژه الله، و بعد از آن، نام علی(ع) بازتاب گسترده ای دارد که نشان دهنده تأثیرات مذهبی و فرهنگی دوران صفوی است. این کتیبه ها در قاب بندی هایی از طرح ها و نقوش اسلیمی در نیمه بالإیی و طرح شمسه ای زیبا در میانه در کتابت شده است. درهای منازل بخش مهمی از هویت تاریخی، فرهنگی و هنری ابیانه و عنصری مهم و هویت آفرین در بافت کالبدی این آبادی بی مثال است.