نقش واسطه ای ترس از ارزیابی منفی در رابطه بین تاب آوری و سرزندگی تحصیلی با احساس تنهایی در همشیرهای کودکان با اختلال های عصبی-تحولی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

زمینه و هدف: اختلال های عصبی-تحولی به گروهی از اختلالات گفته می شود که در دوره تحول و پیش از ورود کودک به مدرسه شروع می شوند و به آسیب در کارکرد فردی، اجتماعی، تحصیلی و حرفه ای، منجر می شوند . حضور یک کودک با ناتوانی در خانواده، باعث ایجاد مشکلات و تنش هایی در روابط بین اعضای خانواده و روند معمول زندگی روزمره آنها می شود. هدف از پژوهش حاضر، بررسی نقش واسطه ای ترس از ارزیابی منفی بر رابطه بین تاب آوری و سرزندگی تحصیلی با احساس تنهایی در همشیرهای کودکان با اختلالات عصبی- تحولی است. روش: بدین منظور در یک طرح پژوهشی توصیفی- همبستگی، از میان کودکان دارای همشیر با اختلال عصبی- تحولی ساکن شهرهای تهران و کرج در سال 1398، تعداد 200 آزمودنی 9 تا 18 سال با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس های تاب آوری کودک و نوجوان (انگار و لینبرگ، 2009)، سرزندگی تحصیلی (دهقانی زاده و حسین چاری، 1391)، احساس تنهایی (آشروهمکاران، 2010) و ترس از ارزیابی منفی (لری، 1983) بود. داده های آزمودنی ها با استفاده از الگویابی تحلیل مسیر مورد وارسی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان داد تاب آوری و سرزندگی تحصیلی، اثر منفی معنا دار؛ و ترس از ارزیابی منفی تأثیر مثبت معنادار بر احساس تنهایی داشتند (0/01> p ). همچنین رابطه غیرمستقیم تاب آوری و سرزندگی تحصیلی با احساس تنهایی در همشیرهای کودکان با اختلال عصبی- تحولی با میانجی گری ترس از ارزیابی منفی با 95 درصد اطمینان تأیید می شود (0/05> p ). نتیجه گیری: در تدوین مداخلات روان شناختی برای بهبود احساس تنهایی در کودکان باید به تاب آوری و سرزندگی تحصیلی و نقش میانجی ترس از ارزیابی منفی توجه ویژه ای شود. حضور کودک مبتلا به اختلال عصبی- تحولی در خانواده، تأثیرات زیادی روی دیگر اعضای خانواده خواهد داشت و شرایط پیرامونی مانند محیط خانواده و اجتماع، حمایت عاطفی و هیجانی والدین و دوستان، دسترسی پذیری امکانات، و حمایت های اجتماعی و مالی، همگی می توانند در مطلوب تر شدن و یا بالعکس نامطلوب شدن شرایط، تأثیرات قابل توجهی داشته باشند.