هدف کلی پژوهش حاضر تحلیلی بر عملکرد خانه های دوم در توسعه پایدار روستاهای کوهستانی در بخش چهاردانگه شهرستان ساری بود. دو پرسشنامه (جامعه میزبان و جامعه مهمان) برای انجام تحقیق طراحی شد و به منظور تحلیل داده ها در محیط نرم افزاری SPSS از آزمون های آماری فراوانی، فای (کرامر V)، فریدمن، کای اسکوئر و ویلکاکسون استفاده شد. نتایج مطالعات نشان داد که پیامد های منفی اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی ناشی از گسترش خانه های دوم در منطقه مورد مطالعه بیش از آثار مثبت آنهاست و آزمون ها در سطح 99 درصد معنی دار است؛ همچنین، از دیدگاه ساکنان، خانه های دوم بر شاخص های اقتصادی (افزایش درآمد، ایجاد اشتغال، و تنوع شغلی)، اجتماعی و فرهنگی (افزایش سطح آگاهی، امنیت و تراکم جمعیت) و زیست محیطی (دفع زباله، آلودگی محیطی، و تغییر کاربری اراضی) اثر گذار است. به منظور کاهش پیامدهای منفی گسترش خانه های دوم، باید مطالعات جامع در خصوص تعیین ظرفیت تحمل حوزه های گردشگری در روستاها تهیه شود و نظارت اجرایی بر ساخت و سازها در محدوده بافت مسکونی روستاها به منظور رسیدن به توسعه پایدار روستایی صورت گیرد.
