شبکه اجتماعی تخصصی

هدف: تعیین نقش شبکه های اجتماعی تخصصی وبی فارسی در اشتراک دانش میان کاربران این شبکه ها. روش/ رویکرد پژوهش: به روش پیمایشی تحلیلی و با استفاده از پرسشنامه 370 نفر از کاربران فعال 10 شبکة اجتماعی تخصصی وبی فارسی بررسی شدند. یافته ها: هدف اصلی کاربران از عضویت در شبکه ها آشنایی با سایر فعالان و متخصصان حوزه های مورد نظر است. به طور کلی، عملکرد شبکه های داخلی در رفع نیاز اطلاعاتی کاربران، ترغیب آنان به مشارکت در اشتراک دانش، جلب اعتماد و اطمینان آنها، تأثیر در ارتقای سطح دانش تخصصی، و نقش در افزایش تعاملات این کاربران، متوسط رو به پایین ارزیابی شد. کاربران بزرگ ترین مشکل موجود در شبکه های اجتماعی داخلی را اطلاع رسانی نامناسب و ناشناس بودن این شبکه ها اعلام کردند. نتیجه گیری: بین میزان استفاده از شبکه های اجتماعی تخصصی فارسی و اشتراک دانش، رابطة معنادار مثبتی وجود دارد. لازم است اطلاع رسانی لازم در مورد شبکه ها انجام شود و در عین حال، کیفیت خدمات شبکه های اجتماعی تخصصی وبی به حدی ارتقاء یابد که تمایل افراد به اشتراک دانش در این شبکه ها را افزایش دهد.

این مقاله تلاش کرده است الگوی رفتار اشتراک دانش متخصصان ایرانی را در فضای مجازی موردمطالعه قرار دهد. بدین منظوراز مصاحبه عمیق نیمه ساختارمند، روش دلفی و پرسشنامه الکترونیک به عنوان ابزار تحقیق در دو مرحله کیفی و کمی استفاده شده است. به منظور تأمین اهداف تحقیق، مصاحبه با خبرگان مسلط بر موضوع تا تحقّق "کفایت نظری" ادامه یافته است. پس از آن به منظور تأیید و یا تصحیح شاخص های شناسایی شده از تحلیل محتوای کیفی متن مصاحبه ها، از روش دلفی استفاده شد. بدین ترتیب الگوی رفتار اشتراک دانش از دل داده های مرحله کیفی پژوهش استخراج شد. پس از آن به منظور اعتبارسنجی کمّی الگو، پرسشنامه های الکترونیک از طریق روش زنجیره ای در اختیار 299 نفر (نرخ بازگشت، 77%) از کاربران شبکه تخصصی قرار گرفت. داده ها با استفاده از نرم افزار Smart PLS و تکنیک تحلیل عاملی تأییدی تحلیل و وزن متغیرها مشخص گردید. در الگوی رفتار اشتراک دانش متخصصان در فضای مجازی به ترتیب اهمیت: شاخص های ابعاد فردی، گروهی و محیطی، استخراج شدند. شاخص های بُعد فردی به ترتیب انگیزش، اخلاقیات، شخصیت (شامل برونگرا، سازشکار و خود گشوده)، توانایی، نگرش به منظور اشتراک دانش و امینت روانی می باشد. بُعد گروهی دارای 3 شاخص منافع مشترک، ساختار گروه و سرمایه اجتماعی است. مؤلفه های بُعد محیطی شامل تکنولوژیکی (الزامات فنی شبکه های اجتماعی تخصصی)، سیاسی- حقوقی (سیاست گذاری فضای مجازی کشور)، اقتصادی (هزینه و تنوع بسته های اینترنت) اجتماعی- فرهنگی (سبک زندگی متخصصان و شخصیت ملی) می باشد.

همزمان با توسعه اینترنت، استفاده از شبکه های اجتماعی به سرعت رو به افزایش نهاد و پلتفرم های اجتماعی متعددی در ایران مورد استقبال قرار گرفت. شبکه های اجتماعی خارجی عمومی همچنان بدون رقیب مانده و غالب آن هایی که در ایران توسعه یافته اند، توان رشد و رقابت را با نمونه های خارجی نداشته اند. در عین حال آنچه در اکوسیستم پلتفرم های توسعه یافته داخل ایران قابل مشاهده است، رشد و موفقیت شبکه های اجتماعی تخصصی است که توانسته اند اعتماد بخشی از بازار مخاطب ایران را جلب کنند. هدف اصلی این پژوهش ارائه مدلی برای توصیف "رشد شبکه های اجتماعی تخصصی داخل ایران" است. از آنجایی که در زمینه رشد شبکه های اجتماعی به طور کلی و شبکه های نیچ به صور خاص مدلی وجود ندارد، در این پژوهش از روش داده بنیاد  برای طراحی مدل استفاده شده است. در این پژوهش با 18 نفر از بازیگران اصلی در حوزه شبکه های اجتماعی داخلی (عمومی و تخصصی) مصاحبه صورت گرفت و بعد از کدگذاری باز، کدگذاری محوری و در نهایت کدگذاری انتخابی، مدل نهایی استخراج شد. در این مدل موفقیت شبکه های اجتماعی تخصصی به عنوان مقوله مرکزی استخراج و شرایط علّی، زمینه ای، مداخله گر، راهبردها و پیامدهای حاصل از اجرای راهبردها بیان شد.