مطالعات عمران شهری

تحقیق حاضر در پی استفاده از توانمندی نرم افزارهای سنجش از دور و GIS در آشکارسازی تغییرات پوشش اراضی و کاربری اراضی و همچنین تغییرات رشد دینامیک قلمرو شهر اهواز و وضعیت بوم شناسی آن بر مبنای اطلاعات حاصله از داده های ماهواره ای می باشد. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات کاربردی است. روش گردآوری اطلاعات شامل مطالعات کتابخانه ای، میدانی و عکس های هوایی و سنجش از دور می باشد. داده های مورد نظر از طرح های جامع و تفصیلی شهری، آماده سازی زمین، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن، سالنامه های آماری و سایر منابع معتبر تهیه شده است. داده های سنجش از دور که به صورت رقومی مورد نیاز می باشد از طریق مرکز سنجش از دور تهیه شده است. از نرم افزار های، Geomatica P.C.I, Arc GIS, Arc view, Auto cad, Excell استفاده شده است. در این پژوهش پس از تهیه نقشه ژئومورفولوژی، لندفرم ها و پدیده ها، شناسایی و تفسیر شده است. نتایج بررسی نشان داد که شهر اهواز در سال 1352با مساحتی برابر با12/138 کیلومترمربع و 16درصد تغییر داشته است. از سال های 1352 تا 1369 نیز مساحت شهر اهواز به 3/188 رسیده است و از سال های 1369 تا 1384، شهر اهواز به مقدار 13/260 کیلومترمربع بیشترین تغییر را نسبت به دیگر سال ها به خود اختصاص داده است. در سال های 1384 تا 1392 رشد شهر اهواز تغییر زیادی نداشته است. بصورت کلی می توان گفت رشد شهر اهواز از سال های 1373 تا 1392 رشد چندین برابری داشته است. زاد و ولد و مهاجرت شهرها و روستاهای مناطق جنگ زده و خیل مهاجرین جویای کار از سایر شهرهای استان و استان های همجوار به کلانشهر اهواز از جمله عواملی هستند که بر گسترش شهر اهواز تأثیرگذار بودند.

تحولات جمعیتی یک کشور به عنوان مبنایی برای سیاست گذاری ها و تصمیم گیری های کلان می باشد. به طوری که، جمعیت مبنای سرمایه گذاری در زمینه توسعه راه و مسکن، بنگاه های اقتصادی، تأسیسات آموزشی و درمانی، تسهیلات رفاهی و تأمین انرژی و غیره است. از این رو، عدم درک صحیح از تحولات جمعیتی منجر به ناهماهنگی در برنامه ریزی ها و در نهایت اتلاف سرمایه و زمان خواهد بود. جمعیت سالخورده به جمعیتی اطلاق می گردد که بیش از ده درصد کل جمعیت شصت و پنج سال و بالاتر باشد. همچنین، تعریف فرد سالخورده در کشورهای مختلف و با توجه به امید به زندگی بین سن 50 تا 75 سال متغیر می باشد. در این پژوهش نیز، 70سالگی به عنوان سن سالخوردگی در نظر گرفته شده است. بر این اساس، هدف این پژوهش روندیابی سالخوردگی جمعیت گروه سنی منتخب در 37 سال آینده (در افق 1435) می باشد. در این راستا از مدل خود رگرسیون میانگین متحرک انباشته (ARIMA) برای اعمال روابط و پیش بینی استفاده شده است. داده های بکار رفته سرشماری های سال 1365 تا 1395 می باشد. نتایج بدست آمده، نشان می دهد که انتظار تغییرات جمعیت 70 ساله و بیشتر افزایشی می باشد که این گروه جمعیتی در افق 1435 به 16/743 درصد خواهد رسید. همچنین، طبق نتایج حاصل از پیش بینی توسط مدل آریما، انتظار می رود در افق 1435 جمعیت 70 ساله و بیشتر، «26644317» نفر باشد که برابر با 22 درصد کل جمعیت کشور در آن سال خواهد بود.

یکی از مراکز خدماتی مهم و جذاب برای شهروندان یک شهر، بانک ها هستند که مکان قرارگیری شعب بانک در سطح شهر محرکی برای جذب مشتری و رضایت آنان به حساب می آید. ضروری است که مکان استقرار آنها به صورتی انتخاب شود که دسترسی عموم ساکنین شهر را فراهم آورد و بیشترین سودآوری را برای بانک داشته باشد. هدف اصلی در پژوهش حاضر ارزیابی و تحلیل مکانی شعب بانک کشاورزی محدوده مرکزی شهر ایلام است که به روش توصیفی – تحلیلی انجام گرفته است. در این محدوده سه شعبه بانک کشاورزی مستقر است که شعبه خیابان آیت الله حیدری از نظر تحلیل مکانی در بهترین موقعیت قرار گرفته است. شعبه ایلام و شعبه خیابان فردوسی نیز از نظر مکانی مناسب توصیف شده اند. اما شعبه خیابان فردوسی از نظر زیبایی و خوانایی از کیفیت مناسبی برخوردار نیست. از این رو، شعب بانک کشاورزی محدوده شهر ایلام از مکانیابی مناسبی برخوردارند و رضایت مشتریان را جلب می نمایند.

سکونتگاه های غیررسمی به مثابه ی یکی از پیامدها و ویژگی های بارز شهرنشینی معاصر در کشورهای در حال توسعه و از جمله ایران بوده اند. در میان تمام مشکلاتی که این سکونتگاه ها دارند، امنیت تصرف، یکی از مهم ترین مسائلی است که با آن مواجه هستند. حق تأمین سکونت، اصلی اساسی و لازم برای بهبود شرایط زندگی ساکنین در این سکونتگاه ها به شمار می رود و فقدان آن منجر به عدم تمایل به مشارکت، عدم سرمایه گذاری در بهبود مسکن و آسیب های روانی در ساکنان می شود. هدف این تحقیق، بررسی ارتباط میان امنیت تصرف و کیفیت کالبدی مسکن در محله ی عباس آباد شهر سنندج می باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش تحقیق توصیفی – تحلیلی است که با استفاده از اطلاعات کتابخانه ای و پیمایشی (پرسشنامه) انجام شد. جامعه ی آماری پژوهش کلیه ی سرپرستان خانوار محله عباس آباد سنندج تشکیل می دهند. داده های بدست آمده از طریق آزمون های تحلیل عاملی، رگرسیون چندمتغیره، آزمون همبستگی پیرسون، آزمون میانگین و تحلیل مسیر در نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که عامل امنیت تصرف مشارکتی با ارزش عددی «846/0» بیش از عوامل امنیت تصرف قراردادی و تجربه محور بر کیفیت کالبدی مسکن در عباس آباد تأثیرگذار بوده است و همچنین نتایج آزمون تحلیل مسیر نشان داد که ارتباط مستقیم و مثبتی میان شاخص های امنیت تصرف با کیفیت کالبدی مسکن وجود دارد، بدین صورت که با افزایش شاخص های امنیت تصرف، کیفیت کالبدی مسکن در این محدوده نیز افرایش خواهد یافت.

اعداد و حکمت آنها به گونه ای رمزآلود و مقدس در معماری گذشته ایران، مؤثر بوده و در شکل گیری بسیاری از بناهای تاریخی نقشی کلیدی داشته است. فرهنگ، باورهای دینی، فلسفی و هنری هر ملتی در دل خود رازها و رمزهایی نهفته دارد که در صورت تجلی می توانند با ایفای نقش در قالب کالبدهایی هدفمند به خلق شگفتی هایی هنرمندانه به نام معماری بیانجامند. با ارزیابی و تحلیل حکمی رابطه بین حروف، اعداد و نقش آنها در باورها و اعتقادات طبقه خاصی از اهل سلوک می توان تأثیر شگرف مبتنی بر حکمت این نگاه خاص عرفانی را در شکل گیری کالبدی و خلق فرم هایی بسیار زیبا و نمادین مشاهده کرد، که اوج آن را در طراحی و اجرای متبحرانه گنبد مقبره شاه نعمت الله ولی واقع در ماهان کرمان به روشنی می توان دید. روش پژوهش مورد استفاده در این مقاله از نوع توصیفی- تحلیلی بوده و نحوه گردآوری داده ها به شیوه اسنادی و کتابخانه ای است. نتایج حاصل از ارزیابی چگونگی شکل گیری گنبد شاه نعمت الله ولی نشان داد فشارهای اجتماعی، سیاسی و همچنین توجه به راز و رازداری در نزد رهروان طریقت در نزد معماران اهل سلوک، منجر به استفاده حکمی و رمزگونه از عدد یازده در معماری گنبد این بنا شده است. این امر از رابطه بین اعداد، حروف و تأثیر آن ها در خلق معماری انسان مدار و مبتنی بر حکمت و معناگرایی پرده برمی دارد.

زمین دارای اهمیت قابل توجه در حیات بشری می باشد که محدود بودن آن و شرایط زندگی شهری امروزی بر اهمیت آن افزوده است. هدف اصلی پژوهش حاضر آنالیز شکلی قطعات تفکیکی مسکونی در بافت برنامه ریزی شده، بافت فرسوده و محدوده اسکان غیررسمی به لحاظ نسبت طول به عرض با استفاده از دو شاخص فشردگی شکلی، به نام های فاکتور فرم فضایی و شاخص هوسار است. چرا که مطلوبیت تفکیک زمین به معنای استفاده درست و بهینه از آن در وهله اول می باشد. پژوهش از نوع کاربردی بوده و به لحاظ روش توصیفی - تحلیلی است. جهت تجزیه و تحلیل از آزمون های آماری رتبه بندی تک متغیره ویلکاکسون، کروسکال والیس و همبستگی اسپیرمن استفاده شد. نتایج حاصل از آزمون ویلکاکسون برای هر دو شاخص، نشان داد که هر سه بافت مورد پژوهش در وضعیت مطلوب قرار دارد. علاوه بر این، نتایج پژوهش براساس فاکتور فرم فضایی و شاخص هوسار نشان داد که بافت برنامه ریزی شده با محدوده اسکان غیررسمی و محدوده اسکان غیررسمی با بافت فرسوده به جهت مطلوبیت نسبت طول به عرض قطعات به لحاظ آماری دارای تفاوت می باشد و بین بافت فرسوده و بافت برنامه ریزی شده تفاوتی به لحاظ آماری در مطلوب بودن قطعات تفکیکی مسکونی از جهت نسبت طول به عرض وجود ندارد. در ادامه مشخص شد که بافت فرسوده با میانگین رتبه ای 79/17458 براساس فاکتور فرم فضایی و 15/17329 براساس شاخص هوسار در بهترین وضعیت نسبت به دو بافت دیگر به لحاظ مطلوب بودن نسبت طول به عرض قطعات تفکیکی مسکونی می باشد. همچنین نتایج حاصل از هر دو شاخص دارای هم راستایی و همبستگی کامل می باشد. بنابراین، نتیجه چنین است که فاکتور فرم فضایی و شاخص هوسار در منطقه یک تبریز دارای عملکرد یکسانی می باشد.