اقتصاد و مدیریت شهری

توانمندسازی، فرایندی است که طی آن، فرد از نیازها، خواسته های درونی و قابلیت های خود، آگاه می شود و با هدف رسیدن به خواسته ها، به کسب توانایی های لازم می پردازد. در پژوهش حاضر، درک بومی از توانمندی اجتماعی و اقتصادی، عوامل مؤثر بر رشد و موانع آن، با دو روش کیفی (نظریه بنیانی) و کمّی (تحلیل همسبتگی)، بررسی شده اند. برای جمع آوری اطلاعات کیفی، از فنون مصاحبه عمیق، بحث گروهی متمرکز و مشاهده مشارکتی و مستقیم و برای جمع آوری اطلاعات کمّی نیز از پرسشنامه اسکات و جیف برای صد و یازده نمونه استفاده شد تا از این طریق، موانع توانمندسازی زنان براساس سه عامل نگرش و میزان (شدت) تجربه، آموزش و پایگاه اجتماعی- اقتصادی (اشتغال) زنان در قالب 33 گویه، بررسی شوند. نتایج حاصل از پژوهش کیفی نشان می دهند که اشتغال، متوازن سازی درآمد و هزینه، پس انداز و کارآفرینی، در تداوم بخشی و پایدار سازی توانمندی اقتصادی افراد، نقش تعیین کننده و بسزایی داشته اند. نتایج کلی تحقیق کیفی، نشان می دهند که برخی از عوامل مؤثر در رشد توانمندی عبارتند از: زندگی چند خویشاوند در کنار هم، خانواد ه گرایی، سرمایه اجتماعی، همیاری ، همبستگی اجتماعی و حمایت از یکدیگر. نتایج حاصل از تحقیق کمّی نیز نشان می دهند که دو عامل آموزش و اشتغال، از جمله مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر توانمندسازی زنان آسیب پذیر ستاد توانمندسازی شهرداری تهران، محسوب می شوند.

پژوهش حاضر با هدف ارائه الزامات توسعه کیفی آموزش های کارشناسان مالی و اقتصاد شهری شهرداری تهران، به آسیب شناسی دوره های آموزشی آنها پرداخته است. روش پژوهش، از نوع آمیخته اکتشافی است. در بخش کیفی، از مصاحبه های انفرادی، به تعداد 13 نفر از خبرگان مالی و اقتصاد شهری و اعضای مدیریت و راهبری آموزش شهرداری تهران، با روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی، استفاده شده و ابزار گردآوری داده ها، مصاحبه نیمه ساختاریافته است. نتیجه بخش کیفی، شناسایی آسیب های موجود دوره های آموزشی کارشناسان مالی و اقتصاد شهری شهرداری تهران در هفت محور، نیازسنجی آموزشی، اهداف آموزشی، محتوای آموزشی، مدرسان، سازماندهی آموزش، نظام ارزشیابی و مکانیزم های انگیزشی می باشد. در بخش کمّی، برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته، مشتمل بر 40 گویه و در هفت محور شناسایی شده بخش کیفی، استفاده شده است. به منظور تعیین روایی پرسشنامه، از روش روایی صوری و برای تعیین پایایی، از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که میزان آن برابر با 84/0 بود. جامعه آماری، کلیه کارشناسان مالی و اقتصاد شهری شهرداری تهران است که تعداد آنها 227 نفر می باشد که با استفاده از فرمول نمونه گیری کوکران، 143 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده، انتخاب شدند. به منظور تجزیه وتحلیل آماری داده ها، از روش های آماری توصیفی و استنباطی استفاده شد. الزامات توسعه کیفی آموزش ها و میزان اهمیت آن ها مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت، راهکارهایی برای توسعه کیفی آموزش ها در گام های نیازسنجی، طراحی، اجرا و ارزشیابی دوره های آموزشی بیان شدند.

تولید زیورآلات و مصنوعات طلا، صنعتی بومی و ملی است. اصفهان یکی از کلان شهرهای بزرگ کشور است که در صنعت طلا، جواهر و نقره سازی، مقام اول را در کشور دارد. با این وجود ارزش افزوده کسب شده در این صنعت، جایگاه مناسبی نسبت به سایر صنایع موجود در شهر اصفهان ندارد؛ لذا توجه هر چه بیشتر به این صنعت ارزش آفرین باعث رشد و شکوفایی هرچه بیشتر این صنعت در شهر اصفهان می شود و پیشرفت های اقتصادی چشم گیری را در پی خواهد داشت. پژوهش حاضر، مطالعه ای تحلیلی- توصیفی است که به کارگیری یک رویکرد جدید برای تدوین استراتژی در صنعت مصنوعات طلا را مدنظر دارد و هدف آن، شناسایی تأثیرگذارترین عوامل برای تدوین این استراتژی است. این مطالعه با همکاری خبرگان صنایع فلزی وزارت صنعت، معدن و تجارت انجام گرفته است. در این رویکرد، از تحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید (SWOT) برای تعیین فاکتورها، استفاده شده و به این منظور، روش های فازی زبانی و تصمیم گیری چندمعیاره فاکتورهای ارزشمند، شناسایی شده اند. با به کارگیری این فاکتورها می توان شرایط لازم برای رشد ارزش افزوده حاصل از این صنعت را در کلانشهر اصفهان بالا برد و سهم بیشتری از بازارهای جهانی را به دست آورد.

ارتباط متقابل میان ساخت کالبدی شهرها و مؤلفه های اقتصادی موجب می شود تا اغلب، مداخلات در بافت کالبدی شهرها، با بازتاب های اقتصادی همراه باشند. این مداخلات معمولاً از طریق کاهش یا افزایش هزینه یا منافع اقتصادی فعالیت های شهری، بر روی تصمیم گیری مردم، شرکت های خصوصی و نهادهای عمومی در استفاده از اراضی و املاک شهری تأثیر می گذارد. هدف این مطالعه، شناسایی و پیش بینی تغییرات قیمت املاک و مستغلات در چهار محدوده تعریف شده در محل اجرای پروژه مجد تا سال اتمام پروژه است. داده های مورد استفاده در این مطالعه، از طریق روش اسنادی- پیمایشی برای دوره زمانی 92-1388، جمع آوری شدند. به منظور پیش بینی ارزش آینده املاک و مستغلات محدوده مورد مطالعه، از روش خاکستری، استفاده شد. نتایج نشان دادند که پیش بینی تحولات اقتصادی و کالبدی در محدوده مورد مطالعه، موجب شکل گیری جریانی در قیمت های املاک این محدوده شده است که در علم اقتصاد توسط انتظارات تطبیقی، قابل توضیح است. نتایج حاصل از مدل خاکستری بیانگر این بودند که روند افزایشی قیمت هر مترمربع مسکن، در سال های آینده نیز ادامه خواهد یافت؛ به گونه ای که تا سال پایانی احداث پروژه مجد، ارزش اسمی مسکن در محدوده های مورد مطالعه نسبت به سال 1392، افزایش خواهد یافت. در پایان، پیشنهادهایی نظیر؛ اصلاح قیمت های منطقه ای برای بهره برداری شهرداری منطقه از منافع اقتصادی افزایش ارزش بهای املاک ارائه شدند.

امروزه، انتظارات و توقعات اکثر مردم از سازمان ها، قدم به خواسته های اجتماعی گذارده است؛ همین امر، سازمان ها را در راستای پاسخگویی به انتظارات اجتماعی، حرکت می دهد و بسیاری از پژوهشگران و صاحب نظران اجتماعی، بر اهمیت یادگیری در سازمان تأکید کرده ا ند. هدف از این مطالعه، بررسی تأثیر یادگیری سازمانی بر پاسخگویی اجتماعی مناطق شهرداری تهران می باشد. جامعه آماری مورد مطالعه، مناطق شهرداری 1، 6، 8 ، 19 و22 و نمونه آماری، 255 نفر از مدیران عالی و میانی (صف و ستاد) این سازمان می باشد. پایایی ابزار جمع آوری داده ها، با استفاده از روش آلفای کرونباخ، ارزیابی شد که میزان آن برابر با 98/0 برآورد گردید. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون کلموگروف- اسمیرنوف، ضریب همبستگی پیرسون، آزمونF و آماره T از نرم افزار SPSS و لیزرل، استفاده شده است. از تحلیل عاملی تأییدی، برای بررسی روایی سازه پرسشنامه و از مدل سازی معادلات ساختاری برای آزمون فرضیه ها و برازش مدل مفهومی استفاده شد. براساس نتایج به دست آمده، بین یادگیری سازمانی و پاسخگویی اجتماعی، رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و همچنین مقدار ضریب تعیین چندگانه (R2) نشان می دهد که متغیر یادگیری سازمانی، 69/0درصد از تغییرات متغیر مسئولیت اجتماعی (پاسخگویی اجتماعی) را پیش بینی کرده است.

از مهم ترین پیامدهای رشد شتابان شهرنشینی و توسعه فیزیکی شهرهای کشور در دهه های گذشته، یک دست نبودن نظام توزیع مراکز خدماتی شهری می باشد که زمینه ساز نابرابری اجتماعی می شود. پژوهش حاضر، به منظور سنجش میزان دستیابی افراد ساکن در مناطق شهری زاهدان به امکانات و خدمات مورد نیاز، تدوین شده است. ابتدا با استفاده از داده ها و اطلاعات طرح جامع شهری شهر زاهدان، سرانه وضع موجود هر یک از افراد از کاربری های خدماتی وضع موجود شهر، استخراج شد و سپس با بهره گیری از مدل ویلیامسون و مدل آنتروپی، وسعت و پراکندگی کاربری های مورد نظر در سطح مناطق پنج گانه شهر زاهدان، بررسی شد و نهایتاً به وسیله تکنیک تاپسیس، به ارزیابی هر یک از نواحی، از نظر میزان برخورداری از امکانات و خدمات و رتبه بندی آنها پرداخته شده است. نتایج حاصل از مدل ویلیامسون و آنتروپی، نشان دهنده توزیع نامتعادل در منطقه 4 و کمبود خدمات در این منطقه با توجه به جمعیت زیاد و رو به افزایش در این منطقه می باشد و در منطقه 5 توزیع متعادل خدمات دیده می شود. بررسی نتایج حاصل از میزان برخورداری نواحی شهر زاهدان از امکانات و خدمات شهری با توجه به مدل تاپسیس، حاکی از آن است که در بین مناطق شهری، از نظر میزان دستیابی به امکانات و خدمات شهری، تفاوت زیادی وجود دارد؛ به طوری که بیشترین میزان تاپسیس برای منطقه 5 (894/0) و کمترین میزان تاپسیس برای مناطق 2 و 4 (058/0 و 178/0) می باشد.

بازآفرینی شهری، برنامه ای جامع است که زمینه بهبود پایدار در شرایط اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و زیست محیطی در شهر را فراهم می آورد. مکان گزینی پروژه های بازآفرینی شهری، از مهم ترین مراحل این برنامه است که نتیجه ساده انگاری آن، عدم اجرای پروژه ها یا تحمیل خسارت مالی، اجتماعی و فرهنگی به شهرها در صورت اجرای آنها است. این پژوهش از طریق ارائه یک مدل دقیق مکان گزینی و سنجش صحت آن در نمونه موردی محدوده زینبیه شهر اصفهان، به دنبال تأیید این فرض است که پیروی از مدل های پیچیده و چندبعدی و به طور خاص مدل ارائه شده در این مقاله، به نحو قابل ملاحظه ای در مکان یابی پروژه ها مؤثرتر هستند. مدل پیشنهاد شده، 13 معیار و 32 زیرمعیار از لایه های اطلاعاتی اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، محیطی و اجرایی را به طور همزمان در فرایند مکان سنجی، به کار گرفته است و با بهره مندی از ابزار GIS، ضریب سازگاری اهمیت گزینه ها در مدل AHP را محاسبه و تأیید کرده است. این پژوهش، با روش میدانی- جمع آوری اطلاعات از محدوده مورد مطالعه- مکان گزینی پروژه ها را انجام داده است. نتایج نشان می دهند که در محدوده زینبیه، بین مکان پروژه ها و متغیرهای اجتماعی و اقتصادی محیط، رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد.

یکی از معیارهای عدالت اجتماعی و توسعه پایدار شهر، توجه به توزیع متوازن زیرساخت ها و تسهیلات شهری است؛ از این رو نحوه پراکنش این خدمات باید به گونه ای باشد که ضمن ایجاد عدالت فضایی درون محلات، زمینه های توسعه شهری را نیز فراهم آورد. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی، سعی در شناخت و رتبه بندی میزان خدمات موجود در محلات سیزده گانه شهر نورآباد ممسنی از توابع استان فارس با استفاده از شاخص های آموزشی، بهداشتی، ورزشی، اداری، فضای سبز، فرهنگی و تأسیسات شهری دارد. برای این منظور، ابتدا برخورداری محلات از این خدمات، با استفاده از مدل های ضریب تغییرات و تکنیک های آماری، مورد بررسی قرار گرفت و سپس با استفاده از مدل تصمیم گیری چندمعیار تاپسیس، به ارزیابی و تحلیل درجه برخورداری این محلات از خدمات شهری پرداخته شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن هستند که در سال 1392 اختلافاتی از نظر میزان برخورداری از امکانات، بین محلات سیزده گانه شهر نورآباد مشاهده می شود؛ به طوری که محلات مرکزی شهر؛ یعنی محله های 1 و 2 از توابع ناحیه دو شهر، در سطح برخوردار و محلات اسکان عشایر و دوراهی از ناحیه یک نورآباد، در رده محروم از امکانات و خدمات شهری قرار دارند. در نهایت، بین محلات مختلف شهر با توجه به عوامل تمرکز جمعیت و دسترسی ها، از نظر توزیع فضایی خدمات، عدم تعادل و نابرابری وجود دارد.