درخت حوزه‌های تخصصی

از زمان پیدایش گونه تئاتری دفاع مقدس بر اساس مضامین مرتبط با جنگ تحمیلی عراق علیه ایران بسیاری از مخاطبین این تئاتر و از جمله هنرمندان و صاحب نظران تئاتر دفاع مقدس را در مجموعه نمایش های مذهبی طبقه بندی کرده اند. این طبقه بندی هر چند عمومیت داشته و داردامااز چندان مبنایی علمی برخوردار نیست. بررسی ویژگی های اصلی نمایش مذهبی از جمله مضامین شخصیت ها نمادگرایی کمیت و کیفیت مخاطب مشارکت تماشاگر در اجرا و مکان اجرای نمایش نشان می دهد که نئاتر دفاع مقدس با نمایش های مذهبی تفاوتی قابل تامل دارد. با توجه به پاره ای مشابهت ها بین نمایش های مذهبی و تئاتر دفاع مقدس و با توجه به این نکته اساسی که فضای کلی تئاتر دفاع مقدس به مبانی عقیدتی و مذهبی جامعه مرتبط است شاید بتوان با استفاده از ویژگی های نمایش مذهبی در این تئاتر راهی برای عمومیت بخشی به تئاتر دفاع مقدس پایداری و توسعه آن یافت.

نوشتار حاضر تلخیصی است از سه فصل کتاب فهم متن نمایشنامه از راجر گروس ، استاد نمایش در دانشگاه آرکانزاس و سرگروه کارشناسی ارشد نمایشنامه‌نویسی . گروس بیش از 32 سال از عمر خود را صرف پژوهشی سخت‌کوشانه کرد ــ پژوهشی دربارة قالبهای کلام منظوم در آثار شکسپیر و مطالباتی که از اجراکننده دارند . یافته‌های او در کارگردانی 38 اجرایش از آثار شکسپیر به محک خورده است . او هشت سال مدیر هنری جشنوارة شکسپیر در کالیفرنیا بود و سی سال به آموزش شیوة بازیگری در آثار شکسپیر اشتغال داشت . در سالهای اخیر ، نگارش کتاب جدید خود را ، به کلام در آوردن شعر شکسپیر ، به اتمام رسانده که ظاهراً هنوز چاپ نشده است . گروس آهنگساز نیز هست و تا کنون پارتیتور 23 اپرای شکسپیری را تصنیف کرده است . کتاب او اساساً به هنر مشکل فهم نمایشنامه می‌پردازد و نشان می‌دهد که چگونه می‌توان به مهارت مشکل‌زای خواندن متن نایل شد . اهداف او عبارت است از: تجهیز ما به ابزارهایی که با آنها بتوانیم با متن سروکار داشته باشیم؛ عرضة معیارهایی برای دست‌یابی به آنچه باید دربارة متن ، پیش از آنکه مدعی فهم آن شویم بدانیم؛ طرح مجموعه‌ای از پرسشها ، که برنامه‌ای مفید برای مطالعة متن است؛ هوشیار کردن ما دربارة دامهایی که در راه خواندن متن وجود دارد .

این نوشتار ترجمه‌ای است از بخشهای نظری گزارش لوکوک از تمرینات آموزشی ، که در آن به فن حرکت در تئاتر پرداخته است . پس از تحلیل حرکت ، آمده است که اساس حرکات بدن انسان سه حرکت طبیعی در زندگی روزمره است: موج ، موج معکوس ، جوانه‌زدن . سپس به «پرداخت» این حرکات ، یعنی مشتقات گوناگون آنها اشاره و اصولِ «پرداخت» آنها ( بسط و تقلیل ، توازن و تنفس ، فقدان توازن و پیشروی ) بررسی شده است . بسط و توضیح حالتها ، یعنی برشهایی از حرکت ، موضوع بعدی است . در نهایت نیز ، ایجاز در کنشهای جسمانی بررسی شده و هفت قانون عمومی از تحلیل حرکت استخراج شده است .