درخت حوزه‌های تخصصی

""نیازسنجی اطلاعات"" در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی از کارآمدترین امور به منظور تحقق هدفها و ارائه خدمات مناسب به کاربران در جهت تامین رضایت آنها است. با توجه به آنکه، کمتر پژوهشی به بررسی چگونگی اجرای برنامه های نیازسنجی پرداخته است، در این پژوهش با روش پیماشی، به بررسی وضعیت این مسئله در کتابخانه های دانشگاهی کشور و شناسایی عوامل تسهیل کننده و بازدارنده آن، پرداخته است. جامعه آماری پژوهش متشکل از 190 نفر از مدیران و مسئولان کتابخانه های مرکزی 29 دانشگاه جامع پزشکی و غیر پزشکی است، که به صورت سرشماری مورد پیمایش قرار گرفتند. داده ها به وسیله پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شد. یافته ها نشان داد که قریب 70% کتابخانه ها برنامه ای مدون برای نیازسنجی اطلاعاتی نداشتند. احساس مسئولیت حرفه ای کتابداران در شناسایی نیاز اطلاعاتی کاربران، احساس تعهد مدیران در برابر درک مشکلات کاربران و لزوم شناخت روزآمد از نیازهای اطلاعاتی کاربران از مهم ترین عوامل تسهیل و تسریع کننده، و در مقابل بدیهی انگاری نیاز اطلاعاتی کاربران، مقاومت در برابر تغییرات و عدم توجه به واقعیت و سیاست ها و برنامه های اجرایی از جمله مهم ترین عوامل بازدارنده نیازسنجی اطلاعات در جامعه پژوهش بوده است. نگرش پاسخگویان بر اساس نوع مدرک و عوامل جمعیت شناختی درباره عوامل تسهیل کننده معنی دار بود؛ اما درباره عوامل بازدارنده تفاوت معنی داری مشاهده نشد. بنابراین مدیران درباره عوامل بازدارنده نگاهی به نسبت یکسان داشته اند.

هدف : هدف از این تحقیق، مرور نظام مند نیازهای اطلاعاتی کاربران با آسیب بینایی و نقش کتابخانه ها در تأمین آنهاست. روش/ رویکرد پژوهش : روش پژوهش مرور نظام مند است. بدین منظور پژوهش های مرتبط در ایران در پایگاه های اطلاع رسانی , medlib, magiran, Sid, Irandoc, NLAI Iranmedex با کلیدواژه های نیاز اطلاعاتی، کتابخانه، نیازهای اطلاعات بهداشتی، نیازهای اطلاعاتی افراد با آسیب های بینایی، خدمات کتابخانه ای، نابینایان، منابع اطلاعاتی، ابزارها، فناوری اطلاعات، کتابخانه ها، کم بینایان، نابینایان، نقش کتابداران و تأمین کنندگان اطلاعات؛ و در جهان در پایگاه های اطلاعاتی PMC, Pubmed, Scopus, CINAHL با کلیدواژه های nformation needs, health information needs, library services, visually impaired people, low vision, blind people and شناسایی و نتایج مرتبط در این حوزه در چهار عامل مؤثر بر نیاز اطلاعاتی کاربران یعنی منابع اطلاعاتی، ابزارها و فناوری ها، نقش کتابخانه ها و خدمات آنها و نقش کتابداران و تأمین کنندگان اطلاعات، از پژوهش ها استخراج شدند و مورد مقایسه قرار گرفته اند . یافته ها : پژوهش ها نشان داد ابزار مورد استفاده اکثر آنها پرسشنامه بوده، بنابراین روش پژوهش اکثر آنها نیز پیمایشی- توصیفی است. جامعه پژوهش ها در خارج از کشور برحسب نوع کتابخانه و سازمان بود. نتیجه گیری : در ایران، عوامل مؤثر بر نیازهای اطلاعاتی کاربران وضعیت مطلوبی ندارد و تنها نقش کتابداران در این خصوص قابل توجه است. جمع بندی حاصل از این پژوهش ها به ویژه در ایران، نشان داد که منابع اطلاعاتی، ابزارها و فناوری ها، و کتابخانه ها در تأمین نیاز اطلاعاتی کاربران نابینا موفق عمل نکرده اند و کاربران از وضعیت آنها رضایت کمتری دارند. از میان این چهار عامل، نقش کتابداران و اطلاع رسانان در تأمین نیازهای اطلاعاتی آنها قابل توجه است.

هدف: مطابقت سازی شاخص های مهندسی ارزش با فرایند های موجود در خط مشی فراهم آوری منابع در کتابخانه هاست. روش/ رویکرد پژوهش: روش پژوهش تحلیل محتواست. ابتدا فازهای مهندسی ارزش (فاز جمع آوری اطلاعات، فاز تحلیل کارکرد، فاز خلاقیت،فاز ارزیابی، فاز توسعه، و فاز ارائه) معرفی شد. در گام بعد، مراحل کار در بخش مجموعه سازی بیان و در پایان فازهای مهندسی ارزش در فرایندهای مختلف بخش فراهم آوری منابع و تجهیزات، تشکیل کمیته انتخاب و فراهم آوری، تعیین خط مشی تهیه و سفارش، انتخاب منابع و تجهیزات، انتخاب کارگزار، تخصیص بودجه، بخش سفارش و بخش خرید، یا فراهم آوری منابع و تجهیزات تعدیل و مطابقت داده شد. یافته ها: فازهای مهندسی ارزش با فرایندهای موجود در خط مشی کتابخانه - فرایندهای انتخاب، گردآوری، سازماندهی، ارزیابی، فراهم آوری، و مدیریت زنجیره تأمین منابع کتابخانه ای مطابقت دارد و می توان آن را در کتابخانه ها اجرا کرد. نتیجه گیری: اگر این فن به صورت علمی در همه بخش ها و طرح های کتابخانه ها به کار گرفته شود، صرفه جویی در بودجه، نیروی انسانی و حداکثر بهره وری با حداقل هزینه محقق خواهد شد.