فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۹۹ مورد.
حوزه های تخصصی:
زیارت عاشورا چهار طریق اصلی دارد که سه مورد از آن به امام محمدباقرR و دیگری به امام صادقR می رسد. دو طریق در کتاب مصباح المتجهد از شیخ طوسی و دو طریق دیگر در کتاب کامل الزیارات ابن قولویه نقل شده است. اگر کسی بتواند مبنای رجالی معروف در مورد راویان احادیث کتاب کامل الزیارات، یعنی وثاقت تمامی آن ها بپذیرد، بی نیاز از تفحص و بحث در مورد صحت این زیارت بوده و به آسانی، صدور آن از امام باقرR را می پذیرد. اما اگر کسی این مبنا را قبول نداشته یا مانند صاحب این نوشتار تنها مشایخ بلاواسطه را مشمول این قاعده بداند، باید در مورد آحاد روایان این زیارت به مطالعه و دقت علمی بپردازد. مبنای قدما در تصحیح روایت که وثوق به صدور را بیشتر اهمیت می دهد تا وثاقت راویان نیز هرچند امروزه به خاطر قلت شواهد و قرائن کارایی چندانی ندارد، اما درخصوص زیارت عاشورا به سبب شهرت کم نظیر و متن معرفتی و دقیق آن می تواند ایجاد اطمینان نسبت به آن کند. در این نوشتار، طبق مبنای متأخرین مشی شده و با بررسی طرق این زیارت نتیجه خواهیم گرفت که سند دومی که در کتاب مصباح شیخ طوسی برای این روایت بیان شده، هم از نظر طریق شیخ به سند و هم خود سند بدون اشکال و قابل اعتماد است.
بررسی سندی و متنی روایت سبب نزول سُوَر معوذتین(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
یکی از روایاتی که درباره سبب نزول سُوَر فلق و ناس وارد شده، روایت لبید بن اعصم یهودی درخصوص سِحر و جادو شدن پیامبر گرامی اسلام است. در روایات چنین آمده که شخصی به نام لبید بن اعصم با دمیدن در یازده گِره، پیامبر2 را سِحر نمود و ایشان به خاطر این سحر بیمار گردید. آنگاه خداوند دو سوره فلق و ناس را برای شفای پیامبر2 بر ایشان نازل فرمود. در نوشتار پیش رو که به روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته، تلاش شده است تا «سند و متن» این روایت در منابع شیعه و سنی تحلیل و ارزیابی گردد. بررسی های نشان می دهد که این روایت به طرق مختلف در منابع روایی و تفسیری فریقین نقل شده و همه آن ها از ضعف سندی برخوردار است. همچنین محتوای این روایات به دلیل اختلافات موجود در متن آن ها، تعارض با قرآن، شأن و عصمت پیامبر2 و حقایق تاریخی، دارای تشویش و اضطراب بوده و غیرقابل اعتماد است.
واکاوی شیوه های شیخ انصاری در نقد سند حدیث(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
شیخ مرتضی انصاری از بزرگ ترین فقیهان اصولی إمامیه و یکی از چهره های علمی و فقهی قرون متاخر به شمار می آید. تسلط، ابتکار و ظرافت وی در مسائل اصولی و فقه روایی-استدلالی بجامانده از وی موج می زند. در این میان تحقیقات ارزشمند وی پیرامون «نقد و بررسی سند حدیث» در میراث علمی وی که گویای تسلط و ابتکار وی در علم رجال و اصول نقد حدیث است از یک سو و اهمیت بازخوانی نظام فکری وی در عرصه فقه روایی به ویژه در ابعاد نقد سند حدیث و نیز جایگاه امروزی روش شناسی در علوم، ضرورت پژوهش در این عرصه را بیش از پیش نمایان می سازد. لذا این نوشتار که با تتبع بسیار و به روش توصیفی-تحلیلی در آثار اصولی و فقهی شیخ انصاری سامان یافته، به دنبال ارائه روش شناسی اندیشه نظام مند شیخ انصاری در «شیوه های نقد سند حدیث» در فقه روایی-استدلالی است. بررسی ها نشان می دهد که توجه به ویژگی شخصیتی راویان (همچون اصحاب اجماع، مشایخ الثقات، مروی عنه احمد بن محمد بن عیسی، بنی فضال)، توجه به اضمار حدیث، بررسی اتصال سند، اشاره به مجهول بودن راوی، توجه به اشتراک راویان، انجبار ضعف سند از مهم ترین شیوه های شیخ انصاری در نقد سند حدیث بشمار می آید.
واکاوی و بازپژوهی نقادانه روایات جعلی مِطلاقیت امام حسن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
جَعْل حدیث یکی از آسیب های است که جامعه اسلامی از دوران پیامبر2 بدان دچار شد و ازجمله اهداف آن، ترور شخصیت پیشوایان دینی و سیاسی بوده است. امام حسنR از کسانی است که تیر مسموم جعل حدیث، سیره انسان ساز و الگوآفرین ایشان را وارونه جلوه داده است. در منابع فریقین با طرق مختلف از امام صادقR نقل شده که ایشان پیوسته زن ستانده و طلاق می داده است. در برخی منابع نیز بدون یادکرد سند تعداد همسران ایشان تا سیصد تن شمارش شده است. شواهد حکایت از آن دارند که خاستگاه جعل این احادیث منصور عباسی است، زیرا تاریخ شهادت می دهد او نخستین کسی است که این اتهام را پس از سرکوب قیام سادات حسنی به امام حسنR نسبت داد. بررسی های رجالی و درایه ای اسناد روایات نیز نشان می دهد که برخی از این روایات اساساً فاقد سند بود و ارزش روایی ندارد، باقی روایات نیز به دو تن در شیعه به نام های عبدالله سنان و یحیی بن ابی العلاء الرازی و یک نفر در اهل سنت به نام حاتم بن اسماعیل منتهی می شود. تحقیقات نشان می دهد که احتمال جعل حدیث و وارد ساختن روایات یادشده به وسیله حکومت در کتب حدیثی دو راوی شیعه وجود دارد، و در مورد راوی اهل سنت نیز به دلیل نقل مرسل از امام صادقR احتمالی مشابه می رود. روایات از نظر محتوا نیز در تعارض جدی با ادله نقلی و عقلی است
شیوه های نقل به معنای احادیث در مجمع البیان(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
از جمله مباحثی که در علوم حدیثی مورد بحث و بررسی قرار گرفته، موضوع نقل به معنای احادیث می باشد که درباره اصل آن موافقان و مخالفانی وجود دارد، و عده ای که پذیرفته اند، تحت شرایطی خاص آن را مجاز دانسته و معتقدند که خارج از این ضوابط نباید نقل به معنا صورت گیرد. نوشته پیش رو در همین ارتباط درصدد است تا بررسی کند در تفسیر مجمع البیان که در آن به نقل روایات اهتمام و توجه شده، آیا نقل به معنای احادیث اتفاق افتاده است یا خیر؟ و آیا معیارهای لازم در این نقل به معنا رعایت شده است؟
روش تحقیق در این مقاله تحلیلی توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای می باشد. یافته این پژوهش آن است که در این تفسیر، چهار نوع نقل به معنا به کار رفته است؛ جابجایی واژه های مترادف، استناد به بخشی از الفاظ یا مضامین روایات، ترکیب عبارات چند حدیث و ارائه ساختاری جدید از روایات، که به تفصیل بیان شده اند. همچنین مشخص شد که این نقل به معنا آسیب هایی نیز داشته است که در این پژوهش بدان پرداخته شده است.
بررسی سند و متنِ حدیث« لولاک لما خقلت الافلاک»(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث کلیات فقه الحدیث نقد الحدیث
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی وحی و نبوت و امامت در روایات
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث حدیث معارف حدیثی موارد دیگر روایات و عترت
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث علوم حدیث کلیات سند در حدیث
روایت های بسیاری در نوشته های شیعه و سنی درباره آغاز و انگیزه آفرینش به دست خداوند گزارش شناسانده اند . یکی ا ز شده است. در پاره ای از این روایت ها، انگیزه آفرینش را حضرت رسول این گونه روایت ها، فرازی است چنان بلندآوازه که در دانش های گونه گون اسلامی و نوشته های پرشمارِ با وجود همه این .« لولاک لما خلقت الافلاک » : تفسیری، فقهی، کلامی، عرفانی و ادبی رخ نموده است بیرون نیامده است . نوشته ها و گزارش ها، این فراز با این واژها از دهان فرخنده حضرت رسول روایت های بسیاری با همین درون مایه و گاه با واژگانی همسان با این فراز، در منابع روایی شیعه و سنی گزارش شده که می توان گفت این فراز، در پیِ فرایند نقل به معنا در نوشته های اسلامی نمایان شده است. همچنین روشن می شود که پدیده جعل در ساخته شدن این حدیث، نقشی نداشته است و آنان که این سخن را حدیثی جعلی پنداشته ، بر خطا رفته اند.
کارکردهای معنوی توکل به خدا در قرآن و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در آیات قرآن و روایات به جنبه های معنوی توکل به خدا توجه ویژهای شده است و این نشان می دهد که تا چه اندازه توکل به خدا و باور به آن، از لحاظ روحی می تواند در زندگی فردی و اجتماعی انسان راهگشا باشد؛ از این رو در این مقاله ضمن بیان مفهوم توکل به خدا از دیدگاه قرآن و روایات، به بیان مهم ترین کارکردهای معنوی توکل به خدا پرداخته ایم، که عبارتند از: عزت و محبوبیت نزد خدا، آرامش و اطمینان قلبی، عزت اجتماعی و احساس بی نیازی از دیگران، تقویت متوکّلان در مقابله با شیطان های درون و برون، برخورداری از امدادهای غیبی خدا، افزایش استقامت و پایداری روحی، تسهیل امور در پرتو اعتماد به خدا، توسعه رزق معنوی، افزایش رضایتمندی از زندگی و بهره مندی از رضایت الهی.
نقش سند در ارزش گذاری حدیث از دیدگاه علامه طباطبایی در المیزان(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی فلسفه اسلامی کلیات فلاسفه اسلامی
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات مفسران و تأویل گران شیعی
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی تفسیر و علوم قرآن تفسیر قرآن کلیات موارد دیگر کتاب شناسی تفسیر
- حوزههای تخصصی علوم اسلامی حدیث و علوم حدیث علوم حدیث کلیات سند در حدیث
نقش سند در ارزیابی احادیث معصومان علیه السلام از دیرباز کانون گفت وگوی صاحب نظران بوده است. هدف این مقاله بررسی و تبیین دیدگاه علامه طباطبایی دربارة «نقش سند در ارزش گذاری حدیث» است. حاصل پژوهش اینکه از دیدگاه علامه حدیث مخالف قرآن، مردود است؛ ازاین رو جایی برای بررسی سند آن باقی نمی ماند. بررسی سند احادیث غیرمخالف غیرفقهی، در صورت همراهی با قراین متنی می تواند نتیجه بخش باشد. تنها در احادیث فقهی، سند به منزلة قرینة مستقل به کار می آید. در نظام فکری علامه طباطبایی، به تبع نقش محدود سند در ارزش گذاری حدیث به ویژه حدیث غیرفقهی، دانش های مرتبط با سند، یعنی رجال و درایه نیز در غیرفقه به ویژه در تفسیر قرآن، جایگاه ویژه ای ندارند.
چگونگی تعامل طبری، ابن کثیر و ثعالبی با روایات تفسیری اهل بیت(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
یکی از بسترهای اختلاف میان فریقین، روایات تفسیری است. این روایات در فهم قرآن و احکام کارایی دارد و نوع تعامل مسلمانان با این روایات، در شکل گیری باورهای ایشان و استخراج احکام شرعی، تأثیر بسزایی دارد. این میان تعامل اهل سنت با روایات اهل بیت اهمیتی دوچندان دارد؛ چراکه سخن اهل بیت، نزد شیعه بس مهم است؛ به گونه ای که هیچ برخورد مغرضانه ای با سخنان ایشان را برنمی تابند و از سویی، اهل سنت نیز جایگاه والای اهل بیت و شخصیت عظیم ایشان را می ستایند و لذا انتظار می رود در متون تفسیری خود به روایات ایشان، دست کم درحد روایات صحابه و تابعیان، توجه کنند. در این پژوهش سه تفسیر از مهم ترین تفاسیر اهل سنت جستجو و آمار مربوط به روایت های هر یک از امامان شیعه در این منابع به تفکیک، استخراج، و چگونگی تعامل این سه مفسر با روایات اهل بیت، تحلیل و ثابت شده است که این مفسران، در بهره برداری از روایات تفسیری اهل بیت، کارنامه درخشانی ندارند.
بررسی متنی و سندی روایات «توبه و استغفار امامان معصوم (ع)»(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در این نوشتار، روایات «توبه و استغفار»، که در کُتُب معتبر حدیث همچون الکافی، أمالی و... وجود دارند، مورد بررسی سندی متنی قرار گرفته است و مشخّص شده که مهم ترین مستند شبهات افراد، در رابطه با عدم عصمت امامان (ع)، روایاتی است که در آنها امامان (ع) به گناهان خود اعتراف کرده اند و خواستار طلب عفو از خدا شده اند. با بررسی های سندی و متنی مشخّص شده اکثر این روایات از نظر سندی ضعیف می باشند و از نظر متن، 1) مضمون این احادیث، بیشتر در مورد توجّه داشتن به خداست که دیگران را به چگونگی این توجّه فرا می خوانند. 2) تعبیراتی همچون عصیان، توبه و استغفار را که به عنوان دلیل بر عدم عصمت می آورند، همه جا ملازم با عدم عصمت نیست، بلکه این الفاظ استعمال و اطلاق های متعدّدی دارند. 3) استغفار امامان (ع) نوعی استغفار دفعی که مانع عروض غفلت و گناه است می باشد. 4) اینکه توبه و استغفار، از نگاه قرآن، یکی از عبادات بزرگ محسوب می شود که از جملة آنها می توان به این موارد اشاره کرد؛ فراخوان همة مؤمنان به سوی استغفار است و نیز خداوند دوستدار توبه کنندگان است.
بررسی واژگان متقاربة المعنی در خطبه شقشقیه نهج البلاغه
حوزه های تخصصی:
یکی از مهم ترین و برجسته ترین ویژگی های ساختاری نهج البلاغه امام علی علیه السلام، انسجام دورن متنی در هر یک از خطبه ها، نامه ها و کلمات قصار است. تناسب و انسجام حاصل پیوند میان اجزای آن- چینش معنایی واژگان به کار گرفته شده- در محور همنشینی و جانشینی است. به بیانی دیگر، ارزش واژگان به کار گرفته شده در جمله و یا جملات، منوط به گزینش آن هاست. در سایه این دو محور ارزش های زیبا شناسی به نمایش گذاشته می شود.
هر چند تعیین حوزه معنایی واژگان از میان واژگانی که دارای تقارب معنایی هستند، عاملی مهم برای گزینش واژگان به شمار می رود در حقیقت، این مهم، یکی از شگردهای هنری امام علی علیه السلام است.
در این مقاله، نگارنده بر آن است تا با بررسی معناشناسانه واژگان متقاربة المعنی از میان واژگانی که دارای تقارب معنایی هستند، دلایل معنایی گزینش واژگان موجود در عبارت های انتخابی را با نظر به کتب لغوی در خطبه مشهور شقشقیه مورد بررسی و تحلیل معنایی قرار دهد و صلاحیت و عدم صلاحیت واژگان منتخب از خطبه را نمایان سازد.
باز خوانی سیره حدیثی محمد بن خالد برقی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
محدثان قم در ابتدای قرن سوم نقش برجسته ای در انتقال میراث حدیثی کوفه به این شهر داشته اند. علاوه بر نقل، تبویب و شرح احادیث، بازخوانی معیارهای راویان قمی در پذیرش و نقل احادیث از اهمیت خاصی برخوردار است. محمد بن خالد برقی از بزرگان قم در این دوره است که الگوی تعامل با میراث گذشتگان را تصحیح کرده و تکامل بخشیده است. وی در کنار اعتماد بر ثقات، با نگاه جدید به میراث ضعیفان و قبول روایت ایشان در صورت همراهی قرائن، بنیان نوینی در این روند ایجاد کرده است. در این مقاله ضمن مطالعه میراث روایی وی به شواهد این ادعا پرداخته شده است.
نقش آشنایى با تاریخ در ارزیابى حدیث
حوزه های تخصصی:
آشنایى با طبقات راویان و آگاهى از عصر و زمانى که ایشان در آن مى زیسته اند و به طور کلى، وقوف بر هرگونه قراین و شواهد تاریخى مرتبط به آنان، تاثیر بسزایى در ارزیابى احادیث و چگونگى نقد و بررسى آنها دارد و مى توان بدین وسیله، به آگاهى از وجود ارسال و تدلیس در اسناد آنها و نیز تمییز راویان مورد وثوق از غیر آنان و همچنین فواید دیگر نایل آمد.
نقش واسطه هاى فرهنگى در حفظ و انتقال میراث مکتوب شیعه
حوزه های تخصصی:
چکیده: مقاله حاضر درصدد بیان نقش واسطه هاى فرهنگى در حفظ و نشر میراث شیعه در فاصله زمانى پیش از تدوین کتب اربعه است. واسطه هاى فرهنگى یعنى کسانى که با انجام سفرهاى علمى، میراث و معالم شیعى را به نقاط مختلف برده و نشر دادند و یا با استفاده از میراث شهرهاى حدیثى به نشر آن در مناطق خود پرداختند. اگر سفرهاى علمى برخى از بزرگان راویان احادیث اهل بیت : نبود، امروز بخش زیادى از تراث مکتوب شیعه از بین رفته بود. در اکثر روایات کتب اربعه نام این واسطه هاى فرهنگى در سلسله سند به چشم مى خورد که اهمیّت این سفرها را مى رساند. برخى از کتابهاى اصحاب ائمّه و روایات آنان فقط از طریق همین سفرها به ما رسیده است. با شناخت این سفرها سرگذشت تراث اصحاب به خوبى روشن مى شود.
روشهای مجلسی در نقد سند حدیث، با تکیه بر مرآة العقول(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
علامه مجلسی یکی از محدثان بزرگ امامیه است که عمر خویش را صرف صیانت و ترویج آموزه¬های قرآن و عترت کرده است. وی در حوزه¬ی فقه الحدیث، علاوه بر تلاش¬های بسیاری که در بحارالانوار انجام داده، در مرآةالعقول که شرح «الکافی» و ملاذالاخیار که شرح «تهذیب الاحکام» است، افزون بر شرح و توضیح روایات، به نقد و بررسی اسانید روایات می¬پردازد و صحت و سقم آنها را از منظر علم رجال ارزیابی می کند. در این نوشتار، تلاشی صورت گرفته است که با تکیه بر کتاب مرآةالعقول، روشهای مجلسی در نقد سند بیان شود. توجه به ویژگی¬های شخصیتی راویان، امکان نقل روایت با لحاظ طبقه¬ی راوی، کشف تصحیف، بررسی حالات مختلف عطف در یک سند، بررسی احتمالات موجود در مرجع ضمیر، نقد بر اساس احتمالات موجود در تشخیص راویان، نقد مستقل نسخه¬های مختلف از یک روایت، نقد بر اساس أسانید روایات دیگر یک راوی، ارزیابی مجموع اسانید یک روایت، نقد بر اساس جبران ضعف سند، از مهمترین این روش-های مزبور، در مرآة العقول است. از آنجا که برخی از روشهای مزبور مبتنی بر آراء و دیدگاه¬های رجالی این عالم گرانقدر است، در موارد نیاز، به این دیدگاه¬ها اشاره شده است. علاوه بر آنچه گفته شد، بیان شیوه¬های مجلسی در جبران ضعف، سند برخی از روایات محکوم به ضعف از دیگر مباحث این نوشتار است.
سیدحسنی در خطبه البیان، از سند تا متن(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
این نوشتار، به موضوع سید حسنی در خطبة البیان می پردازد که در دو محور سندی و متنی سامان یافته است. در محور اول، سند خطبه، بررسی شده و بدین منظور، نظرات مخالفان و موافقان بیان شده است. نظرات مخالفان در سه بخش بیان شده است؛ بخش اول: ضعف رجال حدیث که در این بخش، جد طوق و عبدالله بن مسعود ارزیابی می شوند؛ بخش دوم: ارسال حدیث و بخش سوم: عدم نقل حدیث در منابع دست اول که دلیل بر عدم اعتبار آن دانسته شده است.
نظرات موافقان نیز در دو بخش: دفاع از ابن مسعود و اعتنای علما به این خطبه ذکر می شود. محور دوم مقاله نیز به بررسی متن این خطبه می پردازد و خواهد آمد که برخی از دانشمندان، متن خطبه را دچار اشکالات فراوان دانسته و آن را رد کرده اند و عده ای دیگر نیز در پذیرش خطبه، قائل به تفصیل شده اند.