مریم مسگرخویی

حرکت یکی از بنیادی ترین تجربه های بشر است و انسان با شبیه سازیِ حرکت در ذهن، آن را به حوزه های دیگری، که به واقع هیچ گونه حرکتی در آنها وجود ندارد، تسری می دهد. این شبیه سازی و تعمیم در زبان نیز منعکس می شود و کاربرانِ زبان، عناصر و اجزای حرکتِ حقیقی را برای توصیف حرکتِ مجازی نیز به کار می برند. این مقاله بر نوع خاصی از حرکتِ مجازی، با عنوانِ حرکتِ پنداری، متمرکز است. حرکتِ پنداری به موقعیت هایی اطلاق می شود که در آنها وضعیت یک موجودیتِ ایستا، و به لحاظ مکانی ثابت، با فعل حرکتی توصیف می شود. هدف این مقاله، بررسی و تحلیل حرکت ِ پنداری بر پایة دادههای زبان فارسی است. برای این منظور پیکره ای متشکل از 1750 جمله را بر اساس معیارهایی که برای اجزای حرکتِ پنداری، از سوی پژوهشگرانِ شناختی، تعریف شده است، گردآوری و از بین آنها 42 جمله را، که ساختِ حرکت ِ پنداری دارند، بررسی و تحلیل کردیم. نتایج بررسی ها نشان می دهد که در زبان فارسی رخدادِ اجزای مختلفِ ساختِ حرکتِ پنداری، مانند پیکرنما و فعل حرکتی، تابع محدودیت های معنایی و سبکی است. به این ترتیب که در فارسی اغلب از پیکرنماهایی که طول افقی دارند استفاده می شود. فعل های حرکتیِ به کاررفته در این ساخت ها نیز از نوع فعل هایی هستند که مسیر حرکت را واژگانی می کنند.

امروزه وجود ابزارهای ارتباطی نوظهور سبب شده است که ارتباط میان گویشوران ازطریق نوشتن میسر شود. ماهیت الکترونیکی، جهانی و تعاملی این دسته از فناوری های نوظهور سبب تسهیل و افزایش سرعت در ارتباطات شده است. تعامل زبانی با به کارگیری این ابزارها و رابطه میان گفتار و نوشتار سبب می شود که گونه ای از نوشتار توسط کاربران یک زبان خلق شود، گونه ای که به نونویسی معروف است. هدف از انجام این پژوهش بررسی ویژگی های نونویسی در فارسی و طبقه بندی انواع آن براساس پیکره زبانی تهیه شده از داده های منتشرشده در شبکه های اجتماعی است. برای این هدف، داده های گردآوری شده در این پیکره براساس شیوه نگارش معیارشان، در سطوح آوایی، بن واژه ای و مقوله دستوری به صورت نیمه خودکار برچسب گذاری شده است. سپس واژه هایی که صورت نوشتاری شان متفاوت از صورت معیار است و دارای نوعی نونویسی است ازجنبه ویژگی های خط و همچنین ویژگی های زبانشناختی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تحلیل این داده ها و برچسب هایشان نشان می دهد که نونویسی در فارسی در فضای مجازی در دو سطح نگارشی و آوایی-ساخت واژی اتفاق می افتد و واژه های محتوایی بیشترین میزان نونویسی واژه ها را متحمل می شود.