هاجرالسادات قاسمی

تحول روابط میان زن و شوهر،در دهه‌های اخیر، قابل تردید نیست. برخی، تحولات موجود را، از آن رو که به افزایش ناسازگاری‌ها و فزونی‌ طلاق انجامیده است نگران کننده ارزیابی می‌کنند و برخی آن را ناشی از تغییراتی می‌دانند که در روند توسعه‌ی اجتماعی و دستیابی به نقطه‌ی تعادل جدید، اجتناب‌ناپذیر و گاه مطلوب می‌نماید. نگاه نقادانه به این تحولات و بررسی تأثیر عوامل مؤثر بر آن، از دو جنبه حائز اهمیت است؛ هم به لحاظ تبیین مسئولیت‌های فردی زن و مرد به عنوان دو رکن پیوند خانواگی و هم به لحاظ تبیین مسئولیت نهادهای اجتماعی؛ اما در ابتدا، لازم است به تبیین موضوع بحث و زوایای آن پرداخته شود. از این رو در نوشتار پیش رو به آسیب شناسی روایط زوجین در ایران می پردازیم.

کسانی که تیزبین‌تر بوده‌اند چند سالی است به بحث کم شدن حیا و اهمیت این مفهوم در جامعه می پردازند و تحقیقات خوبی در این خصوص رقم زده اند. اما شرایط کنونی در زمینه‌های گوناگون مانند رواج بی بندوباری و کم‌شدن حجاب و عفاف موجب شده است مفهوم حیا بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد و درباره آن هشدار دهند. معمولاً فرض می‌شود همگان مفهوم مشابه و دقیقی از حیا در ذهن دارند که موجب مفاهمه می شود و همه می‌دانند چطور باید باحیاتر شد یا فرزندان را با حیاتر تربیت کرد. در حالی‌که چنین نیست؛ برخی افراد خجالت از سر ضعف را با حیا یکی می‌دانند و به همین دلیل از رنگ باختن حیا ابراز خشنودی می‌کنند. نوشتار حاضر پس از توصیف نشانه‌های بی‌حیایی در فهم عامه، مفهوم حیا را مورد مداقّه قرار می دهد و عوامل ایجاد بی‌حیایی و راه‌های تربیت انسان با حیا را به اختصار بر می شمارد. در این مقاله به آسیب شناسی فرهنگ حیا می پردازیم.

رسانه ملی علی رغم حضور رسانه‌های تصویری موازی مانند شبکه‌های ماهواره‌ایCDها یا DVDهای صوتی- تصویری و اینترنت، همچنان پرمخاطب‌ترین و تأثیرگذارترین رسانه در کشور است . حتی بدون مراجعه به تحقیقات میدانی نیز می‌توان این گستره و تأثیر را تشخیص داد. تماس‌هایی که با برنامه‌های تلویزیونی از دورترین روستاهای کشور برقرار می‌‌شود؛ مدت زمانی که افراد برای تماشای تلویزیون می‌گذارند؛ همه‌گیر شدن تکیه‌کلام‌های یک سریال؛ محبوبیت فلان بازیگر و منتشرشدن سیل پوستر و عکس و مصاحبه از او و گفتگوی افراد حاضر در یک مهمانی درباره برنامه‌ها، تنها نمونه‌هایی از این شواهد است. همین دو ویژگی یعنی گستره و عمق تأثیرگذاری است که بررسی کیفیت این تأثیرات را ضروری می‌سازد. نوشتار پیش رو گزارشی است از رویکردهای جنسیتی صدا و سیما که حضور خوانندگان عزیز تقدیم می شود.

تصویری که معمولاً از زن سنتی دوره قاجار در ذهن داریم،ً زنی بی‌سواد، خرافاتی، تحقیر‌شده و گرفتار در یک نظام به شدت مردسالار، پوشیده در چادر و روبند است که تنها همّ و غم زندگی‌اش شوهرداری و بچه‌داری و تنها دغدغه‌های فکری او تنظیم و بهبود روابط با هووها یا اقوام و همسایه‌هاست. ساعات روزش به پخت و پز و شست‌و‌شوی و دوخت‌و‌دوز می‌گذرد و تفریح او گپ‌زدن و غیبت‌کردن با همسایه‌ها یا شرکت در مجالس روضه است. اما آگاهی سیاسی و بالاتر از آن، مشارکت سیاسی این زنان شاید به سختی قابل باور باشد. در این مقاله برآنیم، تا تصویری صحیح از میزان فهم ودرک سیاسی زنان در دوران مشروطه ارائه دهیم.