عبدالرضا فاضلی

افزایش روزافزون تقاضای انرژی، کمبود منابع انرژی فسیلی، خطر گرم شدن کره زمین ناشی از پدیده گلخانه ای وآلاینده های محیطی در نهایت مشکلات زیست محیطی و تهدید سلامت انسانها از جمله مسائلی هستند که توجه کشورها را به استفاده از انرژیهای پاک جلب مینمایند. ایران از لحاظ منابع مختلف انرژی یکی از غنی ترین کشورهای جهان محسوب میشود که دارای منابع گسترده فسیلی نفت و گاز و همچنین دارای پتانسیل فراوان انرژیهای تجدیدپذیر همچون باد، خورشیدی و .... میباشد که مناسبترین گزینه جهت تامین انرژی مورد نیاز بخش حمل ونقل میباشند. در این پژوهش ابتدا به بررسی انواع انرژیهای تجدیدپذیر و کاربرد آنها در حمل ونقل پرداخته شده است و میزان انرژی مصرفی و نقش منابع مختلف در تامین انرژی بخش حمل ونقل کشور ایران مورد بررسی قرار گرفته است. مصرف انرژی بخش حمل ونقل در سال1390 به میزان 37/297 میلیون بشکه معادل نفت خام میباشد که فرآورده های نفتی، گاز سبک و برق به ترتیب با 08/86 و 86/13 و 07/0 درصد تنها منابع تامین انرژی آن بوده اند و سایر منابع نقشی در تامین انرژی این بخش نداشته اند. در نهایت نیز راهکارهایی برای استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر در بخش حمل ونقل کشور ایران ارائه میشود.

این مقاله با هدف بررسی تحلیلی و آسیب شناسی سیاستگذاری فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران، ضمن تعریف دو مفهوم فرهنگ و سیاست عمومی؛ سیاست های فرهنگی و ملاحظات نظری سیاستگذاری فرهنگی را تبیین کرده و پس از تشریح سیاست های فرهنگی، با استفاده از روش مطالعه کتابخانه ای اسنادی و مدارک علمی و تدوین آرا و نظرهای افراد خبره و صاحب نظر در قالب روش دلفی به تدوین آسیب های این حوزه و ارائه راهکارهای نظری و عملی برای مقابله با آنها می پردازد. نتایج این تحقیق نشان می دهد رابطه دوسویه فرهنگ و سیاستگذاری، ظرفیت بالقوه مؤثر و فراوانی در ایجاد تحولات فرهنگی و مدیریتی در کشورمان دارد که بخش بسیار کوچکی از آن به فعلیت رسیده است. با نگرش آسیب شناسانه به عرصه سیاست های فرهنگی، می توان به مواردی چون تعدد، ناهماهنگی و ناسازگاری میان مراکز سیاستگذار فرهنگی، عدم تدوین شاخص های قابل رصد، برخورد شعاری با سیاست های فرهنگی، عدم تعیین مسئولیت دستگاه های فرهنگی، ضعف در پویایی و روزآمدی سیاست های فرهنگی متناسب با تغییرات محیطی و مقتضیات زمان، فقدان تفاهم و دیدگاه مشترک مجریان، کم توجهی به نهادهای مردمی، عدم اولویت بندی سیاست ها، ضعف در نظارت مؤثر و کم توجهی به نظارت همگانی و خودکنترلی، تناقض در سیاست های اعمالی، ابهام در ارتباط میان سیاست های فرهنگی با سایر سیاست ها و ... به عنوان مهم ترین آسیب های سیاستگذاری فرهنگی در جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد.

نقش مؤثر نخبگان سیاسی در تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی کشورها مقوله ای مورد توجه است و تحقق این نقش مثبت تا حدود زیادی در گرو انسجام فکری و اجماع نظر کلان آنها در عرصه های نظری و اجرایی می باشد. این انسجام و اجماع در کنار پرهیز از منازعات و تعارض های مخرب؛ عقلانیت و خردمندی در سیاست ورزی را نشان می دهد که آثار و برکات مثبتی به دنبال دارد. این امر در نظام جمهوری اسلامی ایران (مبتنی بر مردم سالاری دینی و اصل مترقی ولایت فقیه) از اهمیت مضاعفی برخوردار است. بروز و ظهور تعارض در میان نخبگان سیاسی و رؤسای قوای سه گانه از مهم ترین مسائل نظام سیاسی است که عمده ترین آثار آن تضعیف کشور و هدر رفتن توانایی ها، استعدادها و سرمایه های ملی می باشد. تعارض نخبگان سیاسی عمدتاً ریشه در برداشت های متفاوت آنان از قوانین و مقررات، و در آموزه های قرآنی سرکشی، جهالت، دنیاطلبی، تکبر، حسادت، سوءظن، نفاق، باندبازی و افراط و تفریط دارد. برای مدیریت تعارض هم راهبردهای اثربخشی همچون اصلاح ذات البین، کناره گیری، پذیرش و همراهی، مصالحه، رقابت، و همکاری از طریق تکنیک های گفت وگو، مذاکره، کدخدامنشی و ... پیشنهاد می شود.

یکی از مهم ترین دغدغه های اغلب کشورها و به ویژه کشورهای در حال توسعه اجرای سیاست های عمومی است و از موانع تحقق این خواسته، ضعف دولت افقی و عدم هماهنگی آن در اجرای این سیاست هاست. این مقاله بر نقش روز افزون هماهنگی افقی در عرصه دولت پاسخ گو و حکمرانی خوب در کشورهای مختلف و ایران تأکید دارد و ارزش های دینی و ملی شامل مشورت در امور ، امر به معروف و نهی از منکر و نقش قسط و عدل در جامعه اسلامی ایران پشتوانه این نظریه است. فقدان الگوی مدیریت بومی ایرانی اسلامی و مقاومت نظام مدیریت دولتی در مقابل تغییرات بنیادین به عنوان مهم ترین موانع هماهنگی افقی بین ارکان سیاستگذاری های سطح ملی شامل قوای سه گانه مجریه، قضائیه و مقننه نیز شناسایی و مورد تأکید قرار گرفته است. استفاده از اتوماسیون اداری برای شفاف سازی نظام های اداری و تلاش برای عملیاتی کردن اخلاق و وجدان کاری با اتکا به ارزش های دینی و فرهنگ ملی هم به عنوان راهکارهای تقویت هماهنگی افقی در دولت توصیه شده است.