طاهره اختری

اشتهر ابن الرومی فی الأدب العربی بکونه رائد فن التصویر إلا أنّ دراسه شعره من الناحیه الموسیقیه تکشف لنا عن موهبه عالیه ومقدره منقطعه النظیر فی هذا المجال من فن الشعر أیضاً.ولعل أجمل الجوانب الموسیقیه فی شعره هی الموسیقی الداخلیه التی لاتبدو جلیه للسمع – کما نری فی الوزن والقافیه– بل تختفی وراء الکلمات والحروف والحرکات والسکنات وتنصهر فی باطن معانی الکلمات لما بین هذه المعانی وأصوات تلک الألفاظ من المواءمه والموافقه. وهذه المیزه أعنی المواءمه بین معانی الألفاظ وأصواتها أبرز مواضع الجمال والفن فی موسیقی شعر ابن الرومی الداخلیه، والسبب فی ذلک یعود إلی شده سیطره الإحساسات والعواطف علیه بحیث لم یکن لیتخلص منها حتی فی أحرج المواقف. وهذا هو الأمر الذی منح شعره الأصاله والجاذبیه بسبب الصدق الفنی الذی أودعه فیه. وقد اتخذ طرقاً مختلفه لخلق موسیقاه الداخلیه، أهمها التکرار والجناس ورد العجز على الصدر والموازنه وتقسیم الأبیات إلی وحدات موسیقیه متلائمه وکذلک الثنائیه. أما تکراره ففی الغالب من جنس التکرار اللامرئی حتی فی تکرار نفس الکلمات التی هی من الجنس المقابل أی التکرار المرئی. والجناس فی شعره بعید عن التکلف والتصنع، والثنائیه أو الازدواج جاءت فی شعره کتقنیه مبتکره فی قوالب مختلفه من التوشیع والتقسیم والتضاد وما إلی ذلک من الفنون التی تتسع للثنائیات. أما المنهج الذی اتبعناه فی دراستنا هذه فهو المنهج الوصفی-التحلیلی الذی تقتضیه مثل هذه البحوث.

إن أسالیب التعلم تلعب دورا حاسما فی عملیه التعلم، ووفقا ل ِ فیلدر (1996)، أن هناک عوامل یعود إلیها مدی تعلم الطلاب فی الصف جزئیا وهی: قدرات الطلاب، وإعدادهم المسبق، وأسالیبهم فی التعلم، وکذلک أسالیب الأساتذه فی التدریس. فلا ینبغی للأساتذه إذن، إهمال أهمیه اختیار طریقه التدریس المناسبه والمنسجمه لأسالیب الطلاب التعلمیه. وبما أنّ فی العدید من المعاهد والمؤسسات التعلیمیه یتم تخصیص القلیل من الإهتمام لنوعیّه تعلم الطلاب، فهذا البحث یحاول تحدید أسالیب الطلاب الإیرانیین القائمین بتعلم اللغه العربیه، و من ضمنها یقوم بتحدید وتحلیل ما فی أسالیبهم من إختلافات، وذلک إستناداً إلی عوامل دیموغرافیه هی: الجنس والإختصاص. تم جمع البیانات عن أسالیب التعلم من 522 طالبا باستخدام استبیان وینتر کرست، ودیکابیوا (2002) لِ "أسالیب التعلم المفضله " (LSI). أظهرت النتائج أن الأسلوب الجماعی هو الأسلوب السائد علی تعلم اللغه العربیه لدی الطلاب الإیرانیین. بینما لم تظهر النتائج إلّا القلیل من الرغبه لدیهم بالنسبه لأسلوب التعلم الفردی. کما أظهرت أن الطالبات أکثر تطبیقاً للأسالیب السمعیه والحرکیه من الطلاب. وبالإضافه إلی ذلک، لم یکن هناک فرق کبیر بین الجنسین فی استخدام الأسلوب البصری.

هدف اساسی پژوهش کنونی، در گام نخست، مطالعه نوع نگرش دانش آموزان پایه اول، دوم و سوم دبیرستان های دولتی شهر تهران به درس زبان عربی بوده و در گام دوم، تاثیر جنسیت، پایه های تحصیلی و مناطق آموزش و پرورش بر این نگرش نیز مورد بررسی قرار گرفته است. بدین خاطر، در آغاز ساخت نگرش سنج مربوط بر اساس نظر متخصصین و مطالعه اولیه بر روی 372 دانش آموز (192 دختر و 180 پسر) انجام شده است. پس از پالایش و آماده سازی نگرش سنج بر مبنای ویژگی های روان سنجی، مرحله اصلی تحقیق بر روی 1085 آزمودنی (535 پسر و 560 دختر) پی گرفته شده است. نتایج به دست آمده بیانگر نگرش منفی دانش آموزان به درس عربی است. این امر در مناطق آموزش و پرورش، پایه های تحصیلی، و دختران و پسران مشابه بوده است. یافته های دیگر، نشانگر تاثیر منطقه آموزش و پرورش بر نوع نگرش دانش آموزان است، این در حالی است که پایه های تحصیلی و جنسیت به تنهایی تاثیری بر نوع نگرش دانش آموزان نداشته است، هر چند باید توجه کرد که تعامل جنسیت با پایه های تحصیلی و منطقه آموزش و پرورش، نشانگر تاثیر تعاملی متغیرهای یاد شده بر نوع نگرش دانش آموزان بوده است.

مدیحه سرایی یکی از فنون اصیل و ریشه دار در ادبیات عرب است و از حیث مضمون شاخه های متنوعی دارد که مدح پیامبر یکی از شاخه های آن است . مدح نبوی در عصر حیات آن حضرت پدید آمد و در قرن هفتم با عنوان اصطلاحی بدیعیات استمرار یافت . بدیعیه سرایان غالبا موضوعاتی همچون وصف اخلاق و صفات و فضایل پیامبر ، ذکر اماکن نزول وحی ، وصف حسب و نسبت پیامبر و بیان گوشه هایی از اخبار و سیره آن بزرگوار را مورد توجه قرار داده اند . شوقی که یکی از شاعران بدیعه سرای معاصر است همچون اسلاف خود در تصویر سیمای پیامبر به موضوعاتی چون میلاد ، مناقب ، فضایل پیامبر ، معجزه و کرامات ، معراج ، دین و نظام سیاسی – اجتماعی اسلامی و جهاد و توسل و شفاعت پرداخته است .