حامد اکبری

ابوریحان بیرونی دانشمند و فیلسوف مسلمان ایرانی از مهم ترین و تأثیرگذارترین چهره های علمی جهان اسلام در قرن چهارم هجری به شمار می آید. هدف ما در این مقاله بررسی نظر بیرونی پیرامون عدالت است. بنابراین به دنبال پاسخگویی به سه سوال در این مقاله هستیم که عبارتند از: برداشت بیرونی نسبت به عدالت، چگونگی تشخیص عدالت و در نهایت، تبیین سازوکار نهادینه شدن عدالت در جامعه. برای این منظور سه کتاب بیرونی یعنی "تحقیق ماللهند"، "الآثارالباقیه عن القرون الخالیه" و "الجماهر فی الجواهر" را مورد بررسی قرار می دهیم. پس از بررسی های به عمل آمده معلوم شد که بیرونی عدالت را بیشتر مترادف با تناسب می داند. بیرونی برای تشخیص عدالت، توجه به ارزش های فرهنگی و اجتماعی هر جامعه را ضروری می داند. بیرونی همچنین معتقد است که عدالت همواره در معرض خطر و نابودی در جامعه است و لذا یک حاکم عادل باید همواره از آن پشتیبانی و حمایت کند تا در جامعه نهادینه شده و تثبیت شود.