طاهره ابراهیمی فر

مذاکرات نمایندگان اتحادیه اروپا، فرانسه، انگلستان، آلمان وایران از تابستان سال 2003، در جهت دستیابی به یک راه حل مناسب برای حل و فصل بحران هسته ای ایران تداوم پیدا کرده است. از همان آغاز بروز بحران هسته ای ایران، اتحادیه اروپا به عنوان اتحادیه ای بزرگ وتاثیرگذار، خود را به عنوان یکی از طرف های اصلی حل و فصل مساله هسته ای ایران معرفی نموده این موضوع از سوی ایران نیز با توجه به این مساله که روند مذاکرات دو طرف همچنان ادامه پیدا کرده و هر دو طرف به لزوم ادامه آن اذعان دارند- مورد پذیرش قرار گرفته است. در تحقیق حاضر با توجه به اهمیت موضوع هسته ای ایران و جایگاه اتحادیه اروپا در روند حل وفصل این مساله، با استفاده از روش تحقیق توصیفی تحلیلی به دنبال بررسی تاثیرگذاری اتحادیه اروپا در روند حل و فصل بحران هسته ای ایران، به این نتیجه نایل آمدیم که با توجه به موضوعاتی همچون مساله رقابت اقتصادی اتحادیه اروپا و ایالات متحده در خلیج فارس، تلاش اتحادیه اروپا برای عدم گسترش تسلیحات هسته ای و همچنین دورنمای الحاق ترکیه به اتحادیه اروپا که سبب همسایگی ایران واتحادیه اروپا می شود، اتحادیه اروپا می تواند گزینه مناسب در جهت حل و فصل مساله هسته ای ایران باشد.

در جهانی که صدای جهانی شدن و پیشرفت صنعتی و تکنولوژی، پر آوازه ترین صدایی است که طنین انداخته، خلیج فارس همچنان به عنوان منطقه ممتازی، از لحاظ باارزش ترین منابع استراتژیکی قلمداد می شود. بندرگاه های خلیج فارس به عنوان بزرگ ترین منابع جهانی، مرکز اصلی تولید نفت و گاز طبیعی جهان هستند. این اهمیت موجب شده این منطقه به مرکز تنش بین المللی تبدیل شده و حضور قدرت های بزرگ موجب ناامنی خلیج فارس شود.ایالات متحده منافع زیادی را از اشغال نظامی عراق دنبال می کند: دستیابی به منابع انرژی ارزان قیمت خلیج فارس، جلوگیری از تسلط قدرت های دیگر بر منطقه و ایجاد امنیت برای دوستان و متحدان منطقه ای خود. از این میان، تامین جریان آزاد و پایدار نفت از این منطقه به سایر نقاط جهان از منافع اولیه و اساسی آمریکا در خلیج فارس محسوب می شود. عدم تمایل آمریکا به خروج از عراق در راستای تحقق همین منافع است.منطقه خلیج فارس، در سطح داخلی با درگیری های بین دولتی، رقابت های قومی، بنیادگرایی اسلامی، بی ثباتی داخلی و عدم توازن قدرت مواجه است؛ در سطح بین المللی نیز دخالت قدرت های خارجی، وضعیت منطقه را متشنج تر نموده است. طرح خاصی لازم است تا خلیج فارس را از این بحران ها رهایی بخشد و ثبات و امنیت منطقه را در آینده تامین و تضمین نماید. مقاله حاضر ضمن بررسی حضور آمریکا در منطقه و طرح های ارایه شده از سوی این کشور، درصدد است نظم خاصی را برای این منطقه طراحی کند که امنیت آن را تنظیم و حفظ کند.

رابطه بین چین و شورای همکاری خلیج فارس جزء مهمی از مجموعه روابط بین چین و خلیج فارس تلقی می گردد. چین یکی از قدرت هایی است که موقعیت آن با سرعتی شگفت انگیز در سیاست بین الملل ارتقا می یابد. انرژی صنعت اصلی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس است و چین برای توسعه اقتصادی خود، به یک بازار باثبات انرژی نیاز دارد. توسعه سریع اقتصادی در چین باعث افزایش تقاضای انرژی شده است و همکاری این کشور با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس در حوزه انرژی سنگ بنای رابطه و همکاری های اقتصادی و سیاسی دوجانبه است، که خود را در تجارت، سرمایه گذاری و پروژه های ساخت و ساز نشان می دهد و ابعاد همکاری اقتصادی- سیاسی را گسترش می دهد. با توجه به گسترش روابط چین و شورای همکاری خلیج فارس در سالهای اخیر، این سوال مطرح می شود که گسترش روابط چین و شورای همکاری خلیج فارس در چه زمینه هایی قابل ترسیم است؟ این تحقیق بر این فرضیه تاکید دارد که چین به عنوان یک قدرت نوظهور سیاسی -اقتصادی جهت تثبیت جایگاه خود و نقش آفرینی بیشتر در همه زمینه ها در صدد توسعه روابط سیاسی و اقتصادی دو جانبه با شورای همکاری خلیج فارس می باشد و در آینده قادر خواهد بود به عنوان یکی از بازیگران فرامنطقه ای مطرح، به فعالیتهای سیاسی و اقتصادی مثبت خود ادامه دهد. بنابراین، رابطه سیاسی-اقتصادی چین و شورای همکاری خلیج فارس در آینده امید بخش خواهد بود. این تحقیق در صدد است تا ضمن بررسی مناسبات سیاسی و اقتصادی چین و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس، تصویری شفاف ازچشم انداز این مناسبات ارایه نماید.

پروین اعتصامی شاعری متعهد است که در قالب آموزه های اخلاقی و دینی، به بیان مشکلات و کاستی های جامعه خویش می پردازد، دیوان اشعارش به عنوان تنها یادگار از او سرشار از مناظره ها، تمثیل ها و کنایه ها با مضامین اجتماعی است. تعداد اشعاری که پروین در آنها سخت ترین انتقاد ها را بر شاهان وارد می کند و از ظلم و ستم اغنیا و قدرتمندان و درد و رنج محرومان یاد می کند، به اندازه ای زیاد است که مایه ی حیرت و شگفتی می شود. ایشان از جمله شعرای مردمی است که با اتکا بر روحیات و طبع لطیف زنانه اش رفیع ترین و بلندترین اندیشه های سیاسی اجتماعی دوران استبدادی را که به درک آن نائل آمده در اشعارش به تصویر می کشد. در این مقاله به بررسی جامعه شناختی نابرابری های اجتماعی اعم از جنسیتی و طبقاتی از دریچه ی نگاه پروین اعتصامی پرداخته و نیز مطالبی پیرامون شرایط سیاسی و اجتماعی که پروین از آن متأثر بوده، ظلم و استبداد ستیزی پروین، ارائه می شود.

پس از آغاز جنگ درون دولتی در سوریه، حزب اتحاد دموکراتیک علی رغم تعارض با دولت مرکزی، روابط نیابتی با رژیم را علیه مخالفان مسلح، در دستور کار قرار داد. حزب اتحاد دموکراتیک از یک سو، به واسطه برخورداری از حمایت دولت مرکزی، بر مناطق خلأ قدرت مسلط شد و از سوی دیگر، با آغاز دور جدیدی از روابط نیابتی، به وسیله ائتلاف با عملیات عزم ذاتی از حمایت آمریکا، دست آوردهای حزب را از سرکوب و مهار توسط دولت مرکزی در امان نگاه داشت. بنابراین، بر اساس الگوهای حاکم بر روابط نیابتی، این سؤال مطرح می شود که دست آوردهای روابط نیابتیِ حزب اتحاد دموکراتیک در آینده با چه سرنوشتی روبه رو خواهند شد؟ همچنین، این فرضیه مطرح می شود که دست آوردهای روابط نیابتی حزب اتحاد دموکراتیک با ائتلاف و دولت سوریه، به دلیل عدم برخورداری از مشروعیت حقوقی و تأثیرپذیری از منافع حامیان دولتی پایدار نخواهند ماند. لذا، در مقاله پیش رو، تلاش بر این است که با استفاده از روش تجزیه و تحلیل روند، محتمل ترین سناریوی ممکن کشف و طرح شود. هدف این مقاله کشف الگوهای جدید از روابط گروه های شبه نظامی با دولت ها و نهادهای بین المللی است که ممکن است بر حاکمیت دولت هایی که شبه نظامیان در چارچوب مرزهای ملّی آنان فعالیت دارند، تأثیرگذار باشد.

شرایط اضطراری حاکم بر سوریه پس از جنگ داخلی، به نوعی از هم پیمانی بین شبه نظامیان حزب اتحاد دموکراتیک کردستان و دولت مرکزی شکل داد. ماهیّت این هم پیمانی بعد از تشکیل ائتلاف بین المللی مبارزه با داعش، بواسطه شکل گیری روابط نیابتی با آمریکا به عنوان حامی خارجی دستخوش تغییر شد. حزب اتحاد دموکراتیک کردستان با استفاده از پوشش این دو هم پیمانی تلاش برای غلبه بر رقبا و شکل دهی به نظم سیاسی جدیدی در شمال سوریه را آغاز کرد. در مقابل این روند، دولت ترکیه نیز به دلیل احساس تهدید از شکل گیری یک کیان کُردی در مرزهای این کشور، سازماندهی شبه نظامیان عرب مخالف دولت مرکزی را آغاز کرد. اقدامات ترکیه به نوع جدیدی از روابط نیابتی بین شبه نظامیان و حامی خارجی در شمال سوریه شکل داد که تلاش برای ایجاد نظم سیاسی نوین در شمال سوریه را بواسطه تعارض با ساختارسازی حزب اتحاد دموکراتیک کردستان آغاز کردند. کشف سناریوهای محتمل درباره نظم سیاسی آینده در شمال سوریه و تأثیر آن بر نظم سیاسی سوریه در دوره پسا داعش مسئله مهمی است، اما به نظر می رسد محتمل ترین سناریو بر پایه فقدان استراتژی مشخص حامیان خارجی برای ایجاد نظم سیاسی جدید و تعارض منافع آنان شکل می گیرد و به دولت سوریه امکان می دهد با اجرای استراتژی های چند وجهی بازدارنده، شکل گیری نظم سیاسی جدید در سوریه را مختل سازد.

اصل عدم دخالت در مسائل خاورمیانه، به عنوان اولویت سیاست گذاری خارجی ترکیه در بیشتر دوران قرن بیستم مطرح بود. اما در طول دهه گذشته، ترکیه به طور قابل ملاحظه ای از سنّت کمالیستی و درون گرای خود فاصله گرفته و نقشی فعّال در منطقه اتخاذ نموده است. از این رو، بعد از قدرت گیری حزب عدالت و توسعه در سال 2002، ترکیه در چارچوب رویکرد مشکلِ صفر با همسایگان، روابط نزدیکی را با رقبای دیرینه خود، یعنی سوریه، ایران و عراق برقرار نمود، در سازمان همکاری اسلامی نقش رهبری به خود گرفت، در کنفرانس های اتحادیه عرب حضور یافت و به نیروهای سازمان ملل مستقر در لبنان کمک کرد. همچنین آنکارا در حل اختلافات بین رژیم اسرائیل و سوریه (2010-2008) و همین طور پرونده هسته ای ایران نقش میانجی به خود گرفت. این تغییر در سیاست گذاری خارجی ترکیه و پیرو آن تعریف نقش های جدید در سایه تحولات سیاسی خاورمیانه از سال 2011 که باعث بروز اعتراضات و سرنگونی برخی حکومت های این منطقه شد، بیشتر حائز اهمیت بوده و تغییراتی را نه تنها در سیاست های ترکیه بلکه در کشورهای منطقه به وجود آورده است. بنابراین، این پژوهش به دنبال بررسی سیاست گذاری خارجی ترکیه در چارچوب نظریه نقش از طریق سوال اصلی ذیل است: «قیام های عربی چه تاثیری بر برداشت های نقشی سیاست گذاری خارجی ترکیه در قبال خاورمیانه داشته است؟» بر این اساس، پژوهش حاضرمبتنی بر روش اسنادی و کتابخانه ای،  بر این فرض استوار است که «قیام های عربی موجب تغییر در برداشت های نقش ملی بر مبنای قدرت نرم ترکیه به سوی برداشت های مادی و سخت نقش ملی در قبال خاورمیانه شده است». لذا، هدف این نوشتار شناخت نقش های تعریف شده ترکیه در سیاستگذاری خارجی پیشین خود و تبیین تاثیر تحولات سیاسی خاورمیانه در نقش های جدید در سیاست گذاری خارجی این کشور است.