علی اصغر متقی

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر برخی مکانیزم های حاکمیت شرکتی بر روی واکنش سرمایه گذاران می باشد. در این تحقیق مکانیزم های حاکمیت شرکتی به عنوان متغیر مستقل و واکنش سرمایه گذاران به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شده است. معیار اندازه گیری واکنش سرمایه گذاران بازده سهام داران می باشد. از بین مکانیزم های موجود حاکمیت شرکتی نیز مالکیت سهامداران نهادی، تمرکز مالکیت، ساختار مالکیت و استقلال هیات مدیره مورد بررسی قرار گرفتند. قلمرو مکانی تحقیق شامل شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و قلمرو زمانی از ابتدای سال 1385 لغایت 1392 می باشد که در مجموع با توجه به محدودیت های اعمال شده، 176 شرکت به عنوان نمونه انتخاب گردید. آزمون فرضیه های تحقیق با استفاده از روش رگرسیون حداقل مربعات تجمیع شده نشان داد که هیچ کدام از مکانیزم های حاکمیت شرکتی مورد مطالعه در این پژوهش (مالکیت سهامداران نهادی، تمرکز مالکیت، ساختار مالکیت و استقلال هیات مدیره) تاثیری بر روی واکنش سرمایه گذاران ندارند. بنابراین هر چهار فرضیه ی پژوهش ما مبنی بر اینکه مکانیزم های حاکمیت شرکتی بر روی واکنش سرمایه گذاران تاثیر دارد تایید نشد.

تخصص صنعت حسابرس، استراتژی تمایز بین موسسات حسابرسی محسوب می شود که به موسسات حسابرسی امکان می-دهد تا خودشان را از رقبای خود در انجام تقاضای مشتریان خود متمایز سازند و موسسات حسابرسی را قادر می سازد تا در ویژگی هایی غیر از قیمت، با رقبای خود به رقابت پردازند. از اینرو این تحقیق در صدد است تخصص صنعت حسابرس، مدیریت سود و امتیاز گزارشگری مالی به موقع را بررسی نماید. متغیر وابسته این تحقیق امتیاز گزارشگری مالی به موقع است و متغیر مستقل مدیریت سود با نقش تعدیل گری تحصص حسابرس صنعت می باشد.جامعه آماری این تحقیق شرکت بورس اوراق بهادار تهران که پس از در نظر گرفتن شرایطی تعداد 186 شرکت به عنوان کل نمونه تحقیق انتخاب شده اند. دوره تحقیق 10 سال(1385-1395) می باشد. برای آزمون فرضیات از روش رگرسیون استفاده شده است. یافته های مهم این تحقیق این است که تخصص صنعت حسابرس بر رابطه ی بین مدیریت سود و امتیاز گزارشگری مالی به موقع تاثیردارد.همچنین بین تخصص حسابرس و امتیاز گزارشگری مالی به موقع رابطه مثبت وجود دارد اما بین مدیریت سود و امتیاز گزارشگری مالی به موقع رابطه وجود ندارد. همچنین بین تخصص حسابرس صنعت و مدیریت سود رابطه ای مشاهده نشد.

هدف پژوهش حاضر ارائه الگوی جامع ارزیابی مالی، راهبری و مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها بر اساس دیدگاه نوین ارزیابی عملکرد است. پس از بررسی ادبیات پژوهش مدل مفهومی پژوهش براساس 6 رویکرد و در قالب 25 مؤلفه (شاخص) تهیه گردید. برای اعتباربخشی و اختصاص ضرایب به این مدل در سطح رویکردهای آن از نظر 15 خبره طبق روش تحلیل سلسله مراتبی استفاده شد. همینطور از روش آنتروپی شانون برای اختصاص اوزان به مولفه های (شاخص ها) هر رویکرد آن استفاده شده است که برای پیاده سازی این روش از داده های کمی نمونه ای از 180 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که رویکرد اقتصادی و رویکرد مسئولیت پذیری اجتماعی به ترتیب دارای بیشترین و کمترین وزن در ارزیابی جامع شرکت ها براساس این الگو می باشند. همین طور نسبت ( P/E ) ازمؤلفه رویکرد تلفیقی بالاترین وزن را به خود اختصاص داده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که رتبه بندی شرکت ها براساس این الگوی جامع می تواند دید چند جانبه و قضاوت آگاهانه برای مشارکت کنندگان بازار سرمایه ایجاد کند.

هدف: پیش بینی ورشکستگی شرکت ها یکی از اساسی ترین فعالیت ها در بررسی ریسک و عدم قطعیت شرکت ها محسوب می شود. از اینرو، معرفی الگو های مناسب با دقت بالا برای پیش بینی ورشکستگی در بسیاری از فرایندهای تصمیم گیری از اهمیت اساسی برخوردار است. هدف از مطالعه حاضر، بررسی دو الگوی معروف چاوا و جارو و کمپبل و همکاران برای پیش بینی ورشکستگی شرکت ها در محیط اقتصادی ایران و معرفی یک الگوی بهینه است.   روش: دوره زمانی مورد مطالعه 13 سال (از سال 1384 الی سال 1397 ) و تعداد شرکت های نمونه 188 شرکت و 2444 سال- شرکت هستند. با استفاده از رگرسیون لجستیک برای داده های تابلویی، نسبت به یافتن ضرایب متغیرهای الگو های مورد بررسی متناسب با بازار سرمایه ایران اقدام گردید. الگو های ارائه شده با استفاده از رگرسیون لجستیک اثرات ثابت اجرا شده و پس از رسم منحنی ROC برای هر دو مدل، بهترین الگو بر حسب بیشترین AUC انتخاب شد.   یافته ها: از بین متغیرهای مدل چاوا و جارو ( 2004 ) ، تنها سه متغیر نسبت کل بدهی ها به کل دارایی ها ( TLTA )، سود خالص تقسیم بر کل دارایی ها ( NITA ) و نوسانات بازده قیمت سهام ( SIGMA ) در سطح اطمینان 95 تأثیر معنا داری بر احتمال ورشکستگی شرکت ها داشته اند. هم چنین، تنها پنج متغیر کل بدهی ها تقسیم بر ارزش بازاری کل دارایی ها ( TLMTA )، سود خالص تقسیم بر ارزش بازاری کل دارایی ها ( NIMTA )، وجه نقد و دارایی های آنی تقسیم بر ارزش بازاری کل دارایی ها ( CASHMTA )، نوسانات بازده قیمت سهام ( SIGMA ) و ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام بر ارزش بازار سهام شرکت ( RSIZE ) در سطح اطمینان 95 تأثیر معنا داری بر احتمال ورشکستگی شرکت ها داشته اند.   نتیجه گیری: نتایج نشان داد هر دو الگوی چاوا و جارو ( 2004 ) و کمپبل و همکاران ( 2008 ) از قدرت مناسب و بسیار بالا برای پیش بینی ورشکستگی در محیط اقتصادی ایران برخوردار بودند ولی الگوی چاوا و جارو با AUC برابر 965/0 به عنوان الگوی برتر در پیش بینی ورشکستگی شرکت ها برای محیط اقتصادی ایران معرفی شد.

هدف: سرمایه گذاری کارا مسئولیت های بسیار مهم مدیر شرکت است، به طوری که اتخاذ تصمیم های سرمایه گذاری، محرکی برای جریان های نقدی آتی و ارزشیابی نهایی شرکت است. اگر سرمایه گذاری شرکت ناکارا باشد، تخصیص منابع شرکت به شکل بهینه انجام نمی شود و بر منافع سهامداران اثرهای زیان باری می گذارد. از این رو پژوهش حاضر، با هدف مطالعه جنبه ای از پیامدهای اقتصادی سرمایه گذاری کارا در ایران، به ارائه مدل سنجش کارایی سرمایه گذاری شرکت در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد. روش: در این پژوهش عوامل مؤثر بر سرمایه گذاری بر اساس تئوری ها و پژوهش های پیشین استخراج شده و هر یک از این عوامل که با سرمایه گذاری ارتباط تنگاتنگی دارند، برای سنجش کارایی سرمایه گذاری بررسی می شوند. خروجی هر یک از مدل های اولیه، ابتدا از لحاظ قدرت تشخیص درست شرکت های مستعد کم سرمایه گذاری و بیش سرمایه گذاری آزمایش می شوند؛ سپس از طریق منشأها و پیامدهای کارایی و ناکارایی سرمایه گذاری بر اساس تئوری ها و پژوهش های پیشین، اعتبارسنجی می شوند. این فرایند تا زمانی ادامه می یابد که مدل بهینه کارایی سرمایه گذاری به دست آید. یافته ها: یافته ها نشان داد از بین هجده متغیری که بررسی شد، فقط پنج متغیر رشد فروش، فرصت های رشد، بازده سالانه سهام سال قبل، سود تقسیمی و سرمایه گذاری سال قبل توانستند تغییرات سرمایه گذاری سال جاری را بیان کنند و قابلیت استفاده برای ارائه مدل سنجش کارایی سرمایه گذاری را داشتند. مدل بومی کارایی سرمایه گذاری به ترتیب از 14/88 درصد و 89/92 درصد قدرت تشخیص درست شرکت های مستعد بیش سرمایه گذاری و کم سرمایه گذاری برخوردار است. به علاوه، بر اساس یافته ها، هزینه های نمایندگی بیش سرمایه گذاری را افزایش می دهد و محدودیت مالی موجب می شود کم سرمایه گذاری افزایش یابد. همچنین کارایی سرمایه گذاری بر ارزش افزوده اقتصادی و ارزش شرکت تأثیر مثبت دارد. نتیجه گیری: بر اساس نتایج، سرمایه گذاری در محیط ایران علاوه بر عوامل مشترک با محیط های اقتصادی خارجی، از عوامل دیگری متأثر است که می توانند در تبیین کارایی سرمایه گذاری مفید باشند.

هدف: پژوهش حاضر در تلاش است با استفاده از روش کیفی زمینه بنیان چندوجهی، الگوی جامع، شکاف بین انتظارات حسابرسان و استفاده کنندگان گزارش های مالی را تبیین نماید. روش: جامعه آماری پژوهش شامل اساتید دانشگاهی، شرکای مؤسسات حسابرسی وگروهی از استفاده کنندگان گزارش های مالی می باشدکه با استفاده از روش زمینه بنیان چند وجهی و نمونه گیری ترکیبی هدفمند، 42 مصاحبه عمیق و نیمه ساختاریافته انجام گردید. به منظور اعتبار سنجی مدل از رویکرد مدل یابی معادلات ساختاری و برای برازش مدل از نرم افزار PLS استفاده شده است. یافته ها: عوامل علی مؤثر بر ایجاد شکاف انتظارات شامل شکاف فردی و دانشی، انتظارات غیرمنطقی، پیچیدگی محیط کسب وکار می باشد و عوامل زمینه ای شامل عملکرد نامطلوب حسابرسان، استانداردهای ناکارآمد، نبود نظارت کافی بر عملکرد حسابرسان و شکاف قانونی ناشی از واگرایی در تفسیر قوانین و مقررات می باشد. نتیجه گیری: اقتصاد دولتی و غیررقابتی وعوامل مدیریتی و سیاسی به ترتیب با ضریب 658/0 و 601/0 بیشترین تأثیر و طیف گسترده استفاده کنندگان و شکاف دانشی بین گروه های مختلف ذینفعان به ترتیب با ضریب 270/0 و 394/0 کمترین تأثیر را در ایجاد شکاف بین انتظارات حسابرسان و استفاده کنندگان گزارش های مالی دارند.

بهینه سازی پرتفوی و تصمیم گیری درباره اینکه کدام سهام شایستگی قرار گرفتن در سبد سرمایه گذاری را دارد و چگونگی تخصیص سرمایه، مباحثی پبچیده است. از لحاظ نظری، انتخاب سبد سهام در حالت حداقل کردن ریسک در صورت ثابت در نظر داشتن بازده از طریق یک معادله درجه دوم قابل حل است، لیکن در دنیای واقعی با توجه به اینکه رفتار بازار سهام از یک الگوی خطی پیروی نمی کند، روش های خطی رایج نیز نمی تواند در توصیف این رفتار مفید واقع شود. یک روش طبیعی برای لحاظ کردن محدودیتهای مبتنی بر زمان فرآیندهای گسسته، استفاده از مدل های خانواده GARCH است. مدل GARCH با زمان پیوسته (CO-GARCH) آنالوگ مستقیمی از GARCH با زمان گسسته است که ویژگی های اساسی فرایند مذکور را به روشی طبیعی تعمیم می دهد. مزیت دیگر مدل CO-GARCHاین است که ساختار مرتبه دوم آن شناخته شده و مشخص است. لذا در این پژوهش بهینه سازی پرتفوی با استفاده از مدل مارکویتز تعدیل شده مبتنی بر مدلسازی CO-GARCH در قیاس با بازار بررسی شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل اطلاعات شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی سال های 1390 تا 1399 بوده و نمونه آماری با استفاده از روش حذف سیستماتیک انتخاب گردید. ابتدا مدل بهینه سرمایه گذاری بر اساس مدل مارکویتز مبتنی بر مدلCO-GARCH ارائه شده و سپس با بازار مقایسه گردید. نتایج پژوهش حاکی از آن است که کارایی پرتفوی بهینه تشکیل شده با استفاده از مدل مارکویتز تعدیل شده مبتنی بر نوسانات CO-GARCH در مقایسه با کارایی بازار دارای تفاوت معناداری می باشد.

همانطوری که آشکار است در نتیجه نظارت کمیته های حسابرسی، مدیریت و تصمیم گیرندگان با توجه به تاثیری که حسابرسان بر شفافیت محیط گزارشگری مالی، کاهش عدم تقارن اطلاعاتی و ارزش شرکت دارند، بیشتر در ارتباط با فرصت های سرمایه گذاری خود و کارایی سرمایه گذاری ها برنامه ریزی کرده و از اینرو بر ارزشگذاری واقعی سهام شرکت ها از طرف سرمایه گذاران تأثیر بسزایی می تواند داشته باشد. در این تحقیق نیز به بررسی ارتباط بین بیش ارزشیابی سهام و مدیریت سود، ارتباط بین کمیته های حسابرسی و مدیریت سود و نقش کمیته های حسابرسی بر رابطه بین بیش ارزشیابی سهام و مدیریت سود با استفاده از مدل پانل دیتا در بین 150 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1391-1394 می پردازد. نتایج آزمون فرضیات تحقیق نشان داد که فرضیه اول تحقیق تایید و به عیارت دیگر بین بیش ارزشیابی سهام و مدیریت سود رابطه معنی داری وجود دارد و این اثر منفی است به عبارت دیگر بیش ارزشیابی باعث افزایش مدیریت سود می شود و کمیته حسابرسی باعث کاهش اثر بیش ارزشیابی سهام بر مدیریت سود می شود. همچنین فرضیه دوم تحقیق تایید و بطوریکه بین ضریب کمیته حسابرسی و مدیریت سود رابطه معنی داری وجود دارد. همچنین ضریب اثر کمیته های حسابرسی بر رابطه بین بیش ارزشیابی سهام و مدیریت سود در آزمون فرضیه سوم بطور معنی داری تایید شد و بطوریکه کمیته های حسابرسی منجر به کاهش اثر بیش ارزشیابی سهام بر مدیریت سود می شود. سایر نتایج نشان داد که در هر سه مدل، معنی داری اثر مثبت اندازه شرکت و فرصت های رشد بر مدیریت سود تایید و اثر منفی اهرم مالی بر مدیریت سود تایید و با افزایش درجه اهرم مالی میزان مدیریت سود نیز کاهش می یابد.

پژوهش حاضر با رویکرد کیفی- کمی و با هدف ارائه الگویی جهت تعیین امتیاز شفافیت مالیاتی شرکت ها انجام شده است. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی خبرگان حوزه مالیاتی و اساتید دانشگاهی بوده که به صورت نمونه گیری هدفمند غیر تصادفی انتخاب و مصاحبه با آنان تا اشباع نظری (18 نفر) ادامه یافت، افزون بر مصاحبه های انجام شده به منظور افزایش اعتبار و جامعیت تحقیق، اسناد و مدارک موجود در خصوص گزارشگری مالیاتی، اجتناب مالیاتی و فرار مالیاتی به دقت مطالعه، بررسی و تحلیل شده است. همچنین جامعه آماری در بخش کمی، از اساتید دانشگاه، مدیران مالی، حسابرسان مستقل و مأموران مالیاتی بوده که تعداد36 نفر بر اساس جدول کرجسی و مورگان به صورت تصادفی، به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گرد آوری اطلاعات در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختار یافته و در بخش کمی پرسشنامه روش بهترین - بدترین(BWM) بود. روایی پرسشنامه توسط خبرگان و متخصصان مورد تایید قرار گرفت و برای تعیین پایایی پرسشنامه بهترین- بدترین برای هر دسته از ابعاد و متغیرها نرخ سازگاری محاسبه شد. بر اساس نتایج بدست آمده 32 عامل مؤثر در قالب شش بعد راهبری شرکتی، عوامل حسابرس، عوامل استراتژی، نسبت های مالی، ویژگی های عمومی و عوامل اجتماعی بر شفافیت مالیاتی شرکت ها شناسایی و بر اساس این عوامل، الگویی جهت تعیین امتیاز شفافیت شرکت های ایرانی ارائه گردید. نتایج پژوهش نشان می دهد که عوامل مربوط به راهبری شرکتی و عوامل اجتماعی بیشترین تأثیر را در میزان شفافیت مالیاتی شرکت ها دارد.

باتوجه به فرضیه بازار کارا قیمت سهام باید کلیه اطلاعات موجود شرکت را منعکس نماید همانند بازده سهام و نوسان سهام، شاخص های نقد شوندگی نیز اطلاعاتی را در رابطه با ارزش شرکت و عملکرد اینده آن به بازار ارایه می دهد. پژوهش حاضر تأثیر نقدشوندگی سهام در بازار را برریسک اعتباری بررسی می کند و فرض بر این است که سهام شرکت با نقدشوندگی اندک در بازار سهام، عامل ریسک اعتباری بالاتر شرکت می باشد. این پژوهش با استفاده از داده های تجربی 158 شرکت بورسی طی بازه زمانی 1397-1385 این فرضیه را آزمون می کند. برای اندازه گیری ریسک اعتباری از مدل بلک-شولز-مرتون و داده های مربوط به بازار (نوسان سهام، بازده سهام، ارزش شرکت، سودآوری) و معیارهای نقدشوندگی (معیار اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام، معیار نسبت عدم نقدشوندگی آمیهود، معیار نسبت گردش سهام، معیار نسبت گردش به تغییرپذیری سهام) استفاده شد. پس از آزمون های آماری مشخص گردید از بین معیارهای نقدشوندگی به غیر از متغیر نسبت عدم نقدشوندگی آمیهود و در بین متغیرهای مربوط به بازار سهام به غیر از شاخص سودآوری و نوسان سهام بقیه متغیرها دارای ارتباط معنادار با احتمال نکول و ریسک نکول دارند.