مهدی علینقیان

حمل و نقل در سیستم‌های اقتصادی تولیدی و خدماتی از جایگاه مهمی برخوردار است و بخش قابل توجهی از تولید ناخالص ملی1 (GNP) هر کشوری را به خود اختصاص می‌دهد. به همین جهت محققان نسبت به بهبود مسیرها وحذف سفرهای غیرضروری و یا ایجاد مسیرهای کوتاه جایگزین، اقدام کرده اند. مباحثی مانند فروشنده دوره گرد، مسیریابی وسیله نقلیه2 (VRP) و غیره در همین راستا توسعه یافته اند. عموماً، در مورد مسیریابی تسهیلات فرض بر این است که نوعی انحصار در محیط وجود دارد و هیچ گونه توجهی به تاثیر مسیریابی مناسب بر رقابت در نظر گرفته نشده است. این مقاله، بر مبنای مشاهدات دنیای واقعی، رویکرد جدیدی از مسائل مسیریابی وسائط نقلیه به نام مسیریابی رقابتی توسعه یافته است. در این رویکرد توجه به رقابت بین رقبا و تمایل به دسترسی سریع تر به مشتریان با ارزش بالا برای کسب نقدینگی بیشتر علاوه بر یافتن مسیرهای کوتاه، مد نظر قرار گرفته است. مساله مسیریابی وسائط نقلیه در حالت رقابتی نیز با توجه به اینکه حالتی از مسیریابی وسائط نقلیه است، جز مسائل NP-Hard قرار می گیرد. در این مقاله، در راستای رویکرد جدید، مدل ریاضی ارایه شده و سپس برای اعتبار بخشی این مدل پیشنهادی، از نرم افزار لینگو برای حل مسائل با ابعاد کوچک استفاده شده است. در ضمن، برای حل مسائل با ابعاد بزرگ از الگوریتم فراابتکاری تلفیقی مبتنی بر شبیه سازی تبرید با اپراتورهای ژنتیک استفاده شده است. در انتها، مطالعه موردی بر روی یکی از شرکت های پخش در شیراز انجام گرفته و نتایج حاصل گزارش شده است.

در این مقاله مساله ترکیبی انتخاب و زمان بندی پروژه در حالت محدودیت منابع، با معیار حداکثرکردن مقدار ارزش فعلی پروژه مدل سازی، تحلیل و حل می شود. در این پژوهش، وضعیتی بررسی و مطالعه می شود که از بین چندین پروژه در دسترس و موجود، باید برخی انتخاب و اجرا شوند تا با توجه به محدودیت منابع بیشترین سود حاصل گردد. مدل های انتخاب پروژه عموما زمان بندی پروژه ها را به عنوان بخشی از فرآیند انتخاب در نظر نمی گیرند. از طرفی، به جز مواردی که تنها یک پروژه در هر دوره فعال است، اولویت بندی پروژه های انتخاب شده بدون در نظر گرفتن زمان بندی آنها بهینه نیست. زمان بندی پروژه ها در سطح فعالیت های پروژه بر پیچیدگی تصمیم گیری در مورد انتخاب سبد می افزاید و فضای جستجو را برای انتخاب سبدی از پروژه ها گسترش می دهد. در این مقاله برای حل مساله در ابعاد بزرگ، یک روش فراابتکاری مبتنی بر روش انبوه ذرات ارائه می گردد. به منظور صحه گذاری بر مدل ارائه شده، چندین مساله نمونه در ابعاد کوچک و بزرگ حل شده و نتایج بررسی شده است. نتایج نشان دهنده عملکرد مناسب الگوریتم ارائه شده است.

امروزه عرصه تولید و خدمات با تغییر الگوی رقابت از میان شرکت های مستقل با رقابت میان زنجیره های تاامی مواجه است. در غالب واحدهای تولیدی کوچک و متوسط ایران هنوز از دیدگاه سنتی برای برنامه ریزی تامی ، تولید و توزیع استفاده می شود. یعنی هرکدام از ای اجزاء به طور مستقل اقدام به برنامه ریزی برای فعالیات خاود می نمایند، ای امر در اکثریت مواقع باعث افزایش هزینه های کل زنجیره تامی ای گونه شرکت ها می گردد. در ای تحقیق یک مدل پایدار مکان یابی موجودی برای زنجیره تامی سه سطحی همراه باا تقاااای غیار قطعای - ارائه می شود. مدل در حالت تک دوره ای، چند محصولی، همراه باا چناد ماد حمال و نقال و ساه ساطحی باا حلقه های تولید کنندگان توزیع کنندگان خرده فروشان به صورت قطعی و روباست )پایادار در نرار گرفتاه - - شده است. درنررگیری چند مد حمل و نقل همراه با پایدار کردن مدل و امکان ارسال مستقیم کالا از کارخاناه به خرده فروش از جمله نوآوری های ای مقاله است. اهادا مادل پیشانیادی حاداقل ساازی هزیناه هاا ی کال زنجیره تامی سه سطحی است. مدل قطعی با استفاده از نرم افزار GAMS حل شده و مدل روباست باا اساتفاده از نرم افزار GAMS در حالت تک هدفه حل شده و سپس با استفاده از روش محدودیت اپسیل تقویات شاده به صورت دو هدفه درآمده و پس از حل نتایج مورد بحث قرار گرفته شده است

در این مقاله مسأله «مسیریابی انتخابی باز وسایل نقلیه همراه با قیمت گذاری» معرفی، مدل سازی و حل می شود. در این مسئله با توجه به هزینه های مسیریابی با استفاده از یک ناوگان همگن از وسایل نقلیه به قیمت گذاری بهینه پرداخته می شود. از سوی دیگر، در برخی از کاربردهای دنیای واقعی، شرکت ها ترجیح می دهند توزیع محصولات خود را با وسایل نقلیه اجاره ای انجام دهند؛ بنابراین بازگشت به مرکز بارگیری و تخلیه (دپو) برای این وسایل نقلیه الزامی نیست. در این مسئله مسیریابی باز مورد توجه قرار گرفته است. با وجود کاربردی بودن چنین مسئله ای، پژوهشی که آن را بررسی کرده باشد یافت نشد. در این مقاله، یک مدل برای مسأله قیمت گذاری و مسیریابی وسیله نقلیه باز ارائه شده است. به منظور حل مدل پیشنهادی از الگوریتم رقابت استعماری بهبودیافته استفاده شده است. برای بررسی اعتبار این روش در حل مسئله، چندین نمونه در ابعاد کوچک حل شده است و با نتایج حاصل از یک روش دقیق و همچنین الگوریتم شبیه سازی تبرید مقایسه شده است. برای بررسی کارایی الگوریتم در ابعاد واقعی نیز پس از حل چندین نمونه توسط هر دو الگوریتم، نتایج با یکدیگر مقایسه شده اند. نتایج محاسباتی حاکی از عملکرد مناسب روش پیشنهادی در حل مسئله است.

در این مقاله رویکردی تلفیقی از تحلیل پوششی داده ها و شاخص بهره وری مالم کوئیست برای ارزیابی عملکرد پروژه ها در پژوهشکده علوم و فناوری زیر دریا ارائه شده است. دراین مطالعه از مدل خروجی محور با بازده به مقیاس ثابت استفاده شده است و نتایج مخصوص به یک زمان مشخص و مربوط به سازمان تحت بررسی هستند. همچنین باتوجه به این که تحلیل پوششی داده ها برای سنجش کارایی واحد های با اهدف یکسان استفاده می شود، فرض شده پروژه ها از نظر اهداف که همان ارائه کیفیت مطلوب با حداقل هزینه و زمان می باشند، همگن به شمار آیند. نتایج این پژوهش امکان استفاده از مدل یادشده را برای تعیین عملکرد پروژه ها در سازمان های پروژه محور نشان می دهد. تلفیق تحلیل پوششی داده ها و شاخص مالم کوئیست برای ارزیابی پروژه ها و همچنین تحلیل حساسیت کارایی آنها از نوآوری های مطالعه حاضر هستند.