نقد و بررسی کتاب نظامهای بهره برداری مطالعه تطبیقی نظامهای بهره برداری کشاورزی و ارزشیابی عملکرد آنها به منظور شناخت انواع ویژگیهای نظامهای بهره برداری بهینه و مناسب درایران
حوزه های تخصصی:
در جهان دستخوش تغییر امروز‘ تغییر و تحول اراضی و نظامهای بهره برداری امری است اجتناب ناپذیر و بی توجهی سیاستگزاران‘ برنامه ریزان و مدیران اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی در این خصوص معضل آفرین است. به دلیل وابستگی کشور به درآمد نفت و کاهش قیمت آن و بیکاری فزاینده جوانان‘ شاید بتوان گفت در هیچ زمانی به اندازه امروز ضرورت ایجاد تحول در امور اراضی و نظامهای بهره برداری کارآمد نزد سیاستگزاران‘ برنامه ریزان و مدیران اقتصاد کشاورزی محسوس نبوده است. هم از این رو در سالهای اخیر پژوهشگران و کارشناسان اقتصادی و اجتماعی به تحقیقات ارزنده ای دست زده اند. تازه ترین تحقیق در زمینه نظامهای بهره برداری از دکتر محمد عبد اللهی وهمکاران است. این تحقیق از نوع تحقیقات تاریخی‘ ارزشیابی‘ تطبیقی و پیمایشی است. همه واحدهای بهره برداری کشاورزی در ایران با عناوین دهقانی‘ تعاونی مشاع‘ شرکت تعاونی تولید روستایی‘ شرکتهای سهامی زراعی‘ تجاری شخصی و کشت و صنعت ها‘ جامعه آماری این تحقیق را تشکیل می دهند. شیوه نمونه گیری محقق از نوع خوشه ای دو مرحله ای است و برای قراردادن نظامهای بهره برداری در شرایط اجتماعی و طبیعی همگن و ناهمگن به طبقه بندی 28 استان کشور دست زده و از بین آنها‘ براساس معیارهای طبیعی و توسعه ای (درصد باسوادان‘ امید زندگی و ...) هفت استان خراسان‘ گلستان‘ خوزستان‘ اصفهان‘ لرستان‘ سیستان و بلوچستان و همدان را انتخاب کرده است. در انتخاب این هفت استان علاوه بر توجه به موقعیت آنها از لحاظ کشاورزی‘ سعی شده است حالتهای ممکن از لحاظ شرایط طبیعی در مرتبه بالا و استان سیستان و بلوچستان که از دو جنبه طبیعی و توسعه در مرتبه بسیار پایین قرار دارد. یا استان لرستان که از لحاظ شرایط طبیعی در مرتبه بالا ولی از لحاظ سطح توسعه در مرتبه بالا ولی از لحاظ سطح توسعه در مرتبه پایین است و استانهایی که در وضعیت بینابینی قرار دارند. در انتخاب نهایی این هفت استان به وجود واحدهای بهره برداری کمیابتر‘ مثل شرکتهای سهامی زراعی‘ کشت و صنعت ها و تعاونیهای تولید هم توجه شده است. در مرحله بعدی شهرستانهای تابع هر یک از استانهای انتخاب شده نیز از لحاظ تعداد واحدهای بهره برداری و شرایط طبیعی و سطح توسعه‘ طبقه بندی و بر طبق ضوابط اعمال شده در انتخاب استانها‘ تعدادی از شهرستانهای هر استان نیز انتخاب شده اند.