قاسم مصلحی

در سال های اخیر، افزایش چشم گیر مصرف انرژی و همچنین مواجه شدن با پدیده گرمایش زمین، باعث نگرانی هایی در سطح جهان شده است؛ ازاین رو، دولت ها با سیاست هایی مانند تعیین تعرفه مصرف انرژی در بازه های زمانی مختلف روز، سعی در کنترل مصرف انرژی دارند. محیط های تولیدی نیز به عنوان مصرف کنندگان بزرگ انرژی، از این قضیه مستثنا نیستند. ماشین های موازی، یکی از پرکاربردترین محیط های ماشینی در تولید است؛ اما تاکنون پژوهش هایی در پیشینه موضوع دیده نشده است که زمان بندی همراه با زمان آماده سازی را در این محیط، با هدف کمینه سازی هزینه انرژی در حالت وجود تعرفه مصرف، در بازه های زمانی مختلف بررسی کرده باشد؛ بنابراین در مقاله حاضر، مسئله زمان بندی کارای انرژی ماشین های موازی غیر مرتبط، با زمان های آماده سازی مستقل از توالی، در دو حالت منفصل از پردازش و متصل به پردازش، با تعرفه مصرف انرژی در بازه های زمانی مختلف بررسی می شود. برای هرکدام از این دو حالت، دو مدل ریاضی ارائه شده که در هر دو حالت، نمونه هایی تا ابعاد 20 ماشین و 80 کار، به صورت بهینه حل شده است. برای حل مسائل در ابعاد بزرگ تر، از الگوریتم ابتکاری مبتنی بر تثبیت و آزادسازی استفاده شده است. این الگوریتم برای هرکدام از مسائل، با آماده سازی منفصل از پردازش و متصل به پردازش به ترتیب، نمونه های تا 20 ماشین و 190 کار و نمونه هایی تا 20 ماشین و 220 کار را حل کرده است.

در بازارهای رقابتی شرط بقای یک سازمان، جذب مشتریان بالقوه و حفظ مشتریان فعلی است؛بنابراین توجه به نیازها و خواسته های مشتریان بسیار مهم است. در این مقاله مسئلة پذیرش و زمان بندی سفارش ها، در حالتی بررسی شده است که دو نوع مشتری یا عامل در یک محیط تک ماشین برای رسیدن به اهداف خود با هم رقابت می کنند. هدف بیشینه سازی مجموع سود سفارش های عامل اول و درآمد سفارش های عامل دوم است؛ بنابراین فقط عامل اول جریمه دارد وتابع آن مجموع مغایرت زمان تکمیل و موعد تحویل است. سفارش های عامل دوم نیز دارای یک موعد تحویل مشترک بوده و این عامل هیچ سفارشهمراه به دیرکرد را نمی پذیرد. برای حل مسئله  مدلی ریاضی، یک الگوریتم ابتکاری و یک برنامه ریزی پویای شبه چندجمله ای ارائه شده است. نتایج حل این الگوریتم ها در مسائل نمونه حاکی از توانایی حل بهینة تمامی مسائل تا ابعاد 70 سفارش و %12/93 از مسائل تا ابعاد 150 سفارش توسط برنامه ریزی پویا است.

تعیین اندازه دسته تولید در حالت احتمالی به علت کاربرد عملی آن، موضوع قابل توجهی در برنامه ریزی تولید محسوب می شو د. هم چنین مفهوم سطح خدمت برای مدیران نسبت به هزینه کمبود کاربردی تر است. از این جهت در این تحقیق به حل مدل تعیین اندازه دسته تولید در حالت چند دوره ای و چند محصولی و وجود محدودیت ظرفیت با تقاضای احتمالی و محدودیت سطح خدمت در حالت پس افت پرداخته شده است. ابتدا مدل در حالت تک محصولی با در نظر گرفتن سطح خدمت و بدون محدودیت ظرفیت ارائه شده و جواب بهینه با استفاده از روش برنامه ریزی پویا بدست آمده است. سپس مدل به حالت چند محصولی با محدودیت ظرفیت تعمیم داده شده است. با توجه به اینکه مدل تعیین اندازه دسته تولید در حالت چند دوره ای و چند محصولی با محدودیت ظرفیت و تقاضای احتمالی NP-Hard است و در نتیجه حل این مدل در ابعاد بزرگ با استفاده از روش های بهینه یابی دقیق امکان پذیر نیست، به همین دلیل از روش فرا ابتکاری سرد کردن تدریجی برای حل این مدل به کار رفته است. سپس برای بررسی کارایی روش حل از معیار حد پایین استفاده شده است.