فرنام فرتوت

آنچه در این جستار می آید متن بازنویسی شده ارائه محمدحسین صادقی در کارگاه «آشنایی با پایگاه های علمی» است که به همت انجمن علمی دانشجویان تاریخ دانشگاه تهران در تاریخ ۸/۱۲/۱۴۰۱ در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شده و اینک متن مکتوب آن به کوشش فرنام فرتوت تقدیم خوانندگان فرهیخته می شود. هدف از این جستار، معرفی مهمترین منابع و پایگاه های علمی برای دانشجویان و پژوهشگرانی است که تصمیم بر پژوهش درباره تاریخ ایران و اسلام را دارند. 

با روی کار آمدن رضاشاه و آغاز برنامه های همه جانبه ی مدرن سازی، نیاز به نیروهای متخصّص و آموزش دیده بیش از هر زمان دیگری احساس می شد. نبود موسسات آموزش عالی در ایران طی نخستین سال های حکومت پهلوی اول، ایجاب می کرد تا این نیاز همچنان از طریق اعزام محصّلین به خارج از کشور برطرف گردد. این امر سید محمد تدیّن، وزیر وقت معارف را بر آن داشت تا در سال ۱۳۰۶ هجری خورشیدی، نظامنامه ی اساسی محصّلینی که به خرج دولت به خارج اعزام می شوند را در پانزده ماده تدوین و تصویب کند. مواد این نظامنامه که شامل مقرّراتی در باب موارد متعددی از جمله ویژگی های محصّلین، شرایط انتخاب، نظارت بر تحصیل، نحوه ی بازپرداخت مخارج پرداختی و غیره می شود، سبب گشت تا نظم کارآمدی بر اعزام محصّلین برقرار گردد و فارغ التحصیلانی که بعدها از طریق این اعزام ها به کشور بازگشتند، نقش های مهمی در تاریخ معاصر ایران ایفا کنند. از جمله این افراد می توان به مهندس مهدی بازرگان و کریم سنجابی اشاره کرد.