بررسی درآمدهای مالیاتی در ایران (قسمت اول)
حوزه های تخصصی:
مقاله حاضر در پنج بخش ارائه شده است. در بخش اول، به برخی از مفاهیم اساسی‌مالیاتی که معمولا نظام مالیاتی کشورها را توسط این معیارها ارزیابی می‌کنند، اشاره کرده‌ام،مفاهیمی از قبیل ظرفیت و کوشش مالیاتی و کشش مالیاتی. در همین بخش، عواملی ساختاری‌از قبیل اصول طراحی نظامی مالیاتی، و ساختار مالیاتی و مراحل توسعه را بررسی نموده‌ام. دربخش دوم، ضمن مروری بر تاریخچه وصول مالیات در ایران، به ویژگیهای اساسی قوانین‌مالیاتی (مستقیم و غیرمستقیم) پرداخته‌ام. بخش سوم، اختصاص به بررسی کلی عملکرددرآمدهای مالیاتی در ایران دارد. در این بخش، ویژگیهای کلی درآمدهای مالیاتی در ایران را، باتوجه به مفاهیم مذکور در بخش اول، بررسی کرده‌ام. مهمترین این ویژگیها، عبارتند از سهم‌ناچیز از کل درآمدهای دولت، وابستگی به درآمدهای نفتی، ترکیب نامناسب درونی، عدم‌بهره‌برداری از ظرفیت مالیاتی و پایین بودن کوشش مالیاتی، سطح پایین کشش مالیاتی و عدم‌انعطاف کافی درآمدهای مالیاتی در مقابل تغییرات پایه‌های مالیاتی و بالاخره وجود معافیتهای‌گسترده. در بخش چهارم، عملکرد زیر بخشهای اصلی درآمدهای مالیاتی (مالیات بر درآمد،مالیات بر ثروت، مالیات بر شرکتها، مالیات بر واردات و مالیات بر مصرف و فروش) رابررسی کرده‌ام و در هر مورد، به اطلاعات و شاخصهای بین‌المللی ذی ربط اشاره نموده‌ام ومقایسه لازم را انجام داده‌ام. در همین بخش، به مشکلات ساختاری، قانونی و اجرایی هر یک ازاقلام مالیاتی اشاره نموده‌ام. در بخش پنجم، با توجه به نتایج حاصل از بررسی به عمل آمده،پیشنهادهایی برای رفع مشکلات و نارساییهای موجود نظام مالیاتی کشور ارائه کرده‌ام.