خدابخش کتولی نژاد

کدام دسته از کارکنان ناجا ممکن است بیشتر جذب هنجارهای انحرافی محیط کار خود شوند؟ این پرسش اصلی این پژوهش تعقیبی است که بر اساس یافته های مدل عوامل اثرگذار بر امکان هنجارپذیری انحرافی کارکنان ناجا (شامل متغیرهای میزان سرپرستی، روحیه فرمانبرداری، فشار خرده فرهنگی، تفکر اخلاقی فایده گرا طبق مطالعه کاظمی، 1396) می خواهد دریابد که آیا گروههای متفاوت از حیث متغیرهای مقوله ای یا جمعیت شناختی (سنی، تحصیلی، درآمدی، و جایگاهی) به شیوه یکسانی از مدل شناسایی شده فوق متأثر می شوند؟ در این مطالعه کاربردی با تحلیل میان گروهی داده های ثانویه حاصل از مطالعه کاظمی (1396) به بررسی سؤال فوق پرداخته شد. یافته ها نشان می دهد اثر تفکر اخلاقی فایده گرا بر هنجارپذیری انحرافی کارکنان دارای درآمد پایین بسیار بیشتر از سایر کارکنان است. همچنین یافته ها نشان می دهد وجود روحیه فرمانبرداری در سازمان، کارکنان دارای تحصیلات بالاتر را بسیار بیشتر آزار داده و به سمت هنجارپذیری انحرافی سوق می دهد. همچنین دریافتیم افراد دارای سن کمتر و همچنین دارای تحصیلات پایینتر بسیار بیشتر از فشار خرده فرهنگی متأثر می شوند و ممکن است بر اثر این امر به هنجارهای انحرافی تن در دهند. در انتها توصیه هایی کاربردی به مدیران و مقامات ناجا در خصوص پیشگیری از این اثرپذیریها ارائه شده است.

نگرش واقع بینانه ایجاب می کند به موضوع سالم سازی فردی و جمعی که ضرورت و اهمیت والایی دارد، توجه بیشتری نموده و این امر نهادینه گردد. لذا برای محقق شدن این هدف، علاوه بر بکارگیری روش های صحیح مدیریتی متناسب با موضوع کاری، پرداختن به روش های علمی و پیشگیرانه مربوطه در مدیریت منابع انسانی و نیز حفظ و صیانت کارکنان از خطاهای احتمالی و تهدیدات و آسیب های مبتلا به شغلی از گام های اصلی و اولویت دار می باشد پیشگیری، مؤثرترین و بهترین راه مبارزه با تخلفات وجرائم و دیگر ناهنجاری های اجتماعی است و همه عقلاء و اندیشمندان جرمشناسی بر این موضوع اتفاق نظر دارند اما در عمل و شیوه اجرا این اتفاق نظر وجود ندارد و دیدگاه های مختلف و احیاناً متضادی در این مقوله ابراز شده است همین امر موجب شده که نظریه ها و ایده های پیشگیرانه سلبی و ایجابی که مطرح گردیده یا می شود نتواند به نحو مطلوبی به منصه ظهور برسد. یکی از مهمترین دلایل آن عدم توجه به الگوسازی در این حوزه است که از آن به عنوان معماری دانش یاد کرده اند. در این پژوهش با توجه به اهمیت حیثیت ناجا در افکار عمومی، اهمیت نیروی انسانی و تبعات منفی مضاعف تخلفات و جرائم ناجا و کارکنان آن در بخشهای مختلف، اقدامات صیانتی در دو حوزه سلبی و ایجابی برای پیشگیری از وقوع تخلفات وجرائم در ناجا ارائه می گردد.

هدف پژوهش ارزیابی عوامل مؤثر بر تمهیدات صیانتی و پیشگیری یگانهای ناجا است. پژوهش از نظر هدف، کاربردی، و از نظر روش، پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش را تمام مدیران ناجا در سراسر کشور تشکیل داده اند. نمونه آماری پژوهش 487 نفر از فرماندهان مراکز ناجا در استانهای کشور هستند که به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه ساختاریافته جمع آوری و روایی محتوایی گویه های پژوهش از طریق ضریب لاوشه تأیید شد. پایایی گویه ها از طریق پایایی همسانی درونی، مشخص شد که از 7/0 بیشتر است. تجزیه و تحلیل داده ها از طریق الگوسازی معادلات ساختاری انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد که مهمترین شاخص در اثربخشی اقدامات صیانتی و پیشگیری، شاخصهای انضباطی و مکتبی است. الگو کردن رفتار، انضباط ظاهری و معنوی فرماندهان برای کارکنان به منظور ایجاد فضای صمیمانه، دوستانه، عاطفی و پدرانه در محیط کار؛ استفاده از رسانه های سمعی و بصری و تولید فیلم های سینمایی و پویانمایی با محتوا و مضمون "شجاعت طلبی، خودشناسی، معادباوری، ایمان، توکل به خدا، سخاوت، امانت داری، حیاء، عدل و انصاف، ..." به عنوان راهکارهای عملی پیشنهاد شده است.

هدف این پژوهش شناسایی رویکرد پلیس ایران به پیشگیری کیفری از جرائم کارکنان ناجا است. ماهیت تحقیق کاربردی، و از نظر روش توصیفی- پیمایشی است. نمونه آماری شامل 292 نفر از کلیه فرماندهان و مدیران در سطح تهران و استانها می باشد که براساس روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. در میان عوامل پیشگیری کیفری، عامل "سرعت" با میانگین 08/4 و میانگین 36 درصد فراوانی پاسخ بسیار زیاد در پرسشنامه، بیشترین مقبولیت را در میان فرماندهان ناجا داشته است و پس از آن، عامل حتمیت با میانگین 9/3 و میانگین 33 درصد فراوانی پاسخ بسیار زیاد در پرسشنامه در رتبه دوم و در نهایت عامل شدت با میانگین 5/3 و میانگین 19 درصد فراوانی پاسخ بسیار زیاد در پرسشنامه در رتبه سوم اهمیت و اولویت قرار می گیرد. با توجه به نتایج آماری و قرار گرفتن "استفاده از مشاوران خبره (حتی مشاوران بیرون از سازمان)" و "سرعت عمل در تعقیب و اقامه جرم علیه متهم (فرستادن سریع پرونده به مرجع قضایی)" در صدر اهمیت و تمرکز فرماندهان قرار داشت. مهمترین پیشنهاد عملیاتی برای بهبود برنامه ها و راهکارهای پیشگیرانه ناجا در پیشگیری کیفری از جرائم کارکنان، تمرکز تلاشها برای تکمیل بدون وقفه و با سرعت پرونده های تحقیقاتی برای فرستادن به مراجع قضایی و تثبیت وجود این رویکرد در سازمان است.