مجید ربانی

حضور اجتماعی بعنوان توانایی فراگیران برای شناسایی جامعه یادگیری، داشتن حس تعلق پذیری به جامعه و برقراری ارتباط هدفمند در یک جامعه یادگیری تعریف می شود. دلیل تاکید بر حضور اجتماعی یادگیری برخط این است که متخصصان یادگیری برخط و مجازی معتقدند سازنده گرایی اجتماعی عامل مهمی برای ارتقای ارتباطات بین فردی و کیفیت یادگیری است. با توجه به اهمیت حضور اجتماعی به عنوان یک متغیر تاثیرگذار در روند آموزش مجازی، ضروری است که بیش از پیش به این موضوع و عوامل پیش بینی کننده آن پرداخته شود. در همین راستا، پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل علّی پیش بینی حضور اجتماعی براساس حضور شناختی با واسطه گری جو یادگیری برخط صورت گرفت. یافته ها نشان داد که، 1- مطابق با یافته های فوق مشاهده می شود الگوی پیشنهادی در شاخص RMSEA(ریشه میانگین مربعات خطاهای تخمین) برازش مطلوبی ندارد لذا الگو از طریق همبسته کردن خطاهای متغیر مکنون اصلاح شد و نتایج نشان داد که الگوی نهایی از برازش مطلوبی برخوردار است؛ 2- حضور شناختی با حضور اجتماعی رابطه مستقیم، مثبت و معنی دار وجود دارد (05/0 p ≤و 62/0= β )؛ بین حضور شناختی و جویادگیری برخط رابطه مستقیم، مثبت و معنی دار وجود دارد (05/0 p ≤و 14/0= β ) و همچنین رابطه مستقیم بین جو یادگیری برخط و حضور اجتماعی نیز مثبت و معنی دار است(05/0 p ≤و 32/0= β)؛ 3- در مسیر غیر مستقیم، با حضور متغیر میانجی، رابطه حضور شناختی با حضور اجتماعی همچنان معنی دار بود و جو یادگیری برخط بخشی از تاثیر حضور شناختی بر حضور اجتماعی را جذب و این رابطه را به طور جزئی میانجی گری می کند

پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل علّی پیش بینی حضور اجتماعی برخط بر اساس حضور شناختی برخط با واسطه گری خودکارآمدی رایانه ای صورت گرفت. روش پژوهش به لحاظ هدف، بنیادی و به لحاظ نوع داده های گردآوری شده، کمّی و مبتنی بر رویکرد همبستگی است. شرکت کنندگان شامل 261 نفر از دانشجویان دوره های برخط دانشگاه پیام نور استان خراسان شمالی در سال تحصیلی 1400-1399 بودند که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش، مقیاس های حضور شناختی برخط، حضور اجتماعی برخط و خودکارآمدی رایانه ای بودند. تحلیل داده ها با روش مدل یابی معادلات ساختاری در بستر نرم افزار AMOS-24 انجام شد. یافته ها نشان دادند که، با توجه به مقادیر شاخص های برازش به دست آمده، داده ها با مدل پژوهش برازش دارد. مطابق با یافته ها، حضور شناختی، متغیرهای خودکارآمدی رایانه ای و حضور اجتماعی را به صورت مثبت پیش بینی می کند. همچنین، متغیر خودکارآمدی رایانه ای قادر است حضور اجتماعی را به صورت مثبت و معنی دار پیش بینی کند. علاوه بر این، حضور شناختی از طریق خودکارآمدی رایانه ای، حضور اجتماعی را پیش بینی می کند. با توجه به نتایج به دست آمده، از طریق افزایش حضور شناختی دانشجویان دوره های برخط می توان خودکارآمدی رایانه ای را بهبود و حضور اجتماعی آنان را ارتقا داد.