حامد قوام

هدف پژوهش حاضر بررسی فرایند تربیت دختران در جهت پذیرش نقش های جنسیتی در نظام تربیت مدرسه ای با نگاهی به آراء و اندیشه های آیت الله خامنه ای است. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی بوده و براساس نتایج بدست آمده که ضرورت مهارت آموزی برای ایفای نقش های جنسیتی دختران در نظام تربیت مدرسه ای، بر کسی پوشیده نیست و لذا مدرسه باید تربیت جنسیتی دختران را به عنوان اهمّ اهداف خود تعریف نماید. آمادگی برای پذیرش نقش ها تنها با تبیین و توجیه و ارائه واحدهای درسی امکان پذیر نیست، بلکه فرایند تربیت در مدرسه و با مشارکت خانواده باید به گونه ای طراحی شود که دختران در پایان دوره مدرسه و همزمان با آغاز جوانی، برای پذیرش نقش های خود از لحاظ روحی آماده و از لحاظ جسمی توانمند بوده و مهارت های لازم را کسب کرده باشند. این فرایند در برخی مهارت ها از دوره دبستان، و در برخی دیگر، از دوره متوسطه باید آغاز و تثبیت شود.

کرامت مفهومی اساسی در متون دینی، اخلاقی و روانشناسی است و مبنایی تعیین کننده برای تعالی و رشد انسان به شمار می رود. هدف این پژوهش تدوین مدل مفهومی انسان کریم بر اساس منابع دینی است و در پی آن است تا ویژگی های انسان کریم را در منابع اسلامی شناسایی کند. روش پژوهش، تحلیل محتوای کیفی و مبتنی بر روش فهم روان شناختی متون دینی است. یافته های پژوهش نشان داد که در مدل مفهومی انسان کریم دو ویژگی حیا و صبر ویژگی های زیربنایی برای رفتار کریمانه به شمار می آیند و این دو ویژگی مبنای شکل گیری رفتار فرد کریم در سه ساحت؛ مواجهه با امکانات، مواجهه با نیازها و روابط بین فردی است. بر اساس مدل پیشنهادی مشخص شد که در هر ساحت ویژگی های منشی مختلفی همچون قناعت برای ساحت مواجهه با امکانات؛ جود، احسان و ایثار برای ساحت مواجهه با نیازها؛ و حسن خلق، شکر، وفا، عفو، صفح، غفران، کظم غیظ، تغافل و انخداع برای ساحت روابط بین فردی وجود دارد که رفتار کریمانه را در همه این ساحت ها موجب می شود. نتیجه آن که وجود مجموعه این ویژگی ها و خصوصیات رفتاری، الگوی انسان سالم را از منظری روان شناختی فراهم می آورد که فرد را در مواجهه با مشکلات توانمند می سازد.