بهاره صفوی

 روزنامه نگاری علم در عصر رسانه های دیجیتال از سویی گستره و سرعت پوشش اخبار علمی را افزایش داده و از سوی دیگر صحت و اعتبار اخبار این حوزه را با تردیدهایی همراه کرده است. هدف این پژوهش، طراحی و اعتبارسنجی الگوی روزنامه نگاری علم در عصر رسانه های نوین است. این تحقیق، از نظر هدف، کاربردی-توسعه ای است. جامعه آماری شامل خبرگان حوزه روزنامه نگاری علم (در بخش ارائه مدل 20 نفر) و در بخش کمی، 169 نفر از روزنامه نگاران بوده اند. نمونه گیری خبرگان به روش هدفمند و نمونه گیری روزنامه نگاران به روش تصادفی انجام شد. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه است. به منظور طراحی الگو از روش مدل سازی ساختاری-تفسیری و برای اعتبارسنجی الگو از روش حداقل مربعات جزئی استفاده شد. مؤلفه های آموزش و ارتقای روزنامه نگاری علم، عبارت اند از: ارتباط و اعتماد میان جامعه علمی با عموم، استفاده از رسانه های نوین، توانمندسازی روزنامه نگار علم، تولید محتوا متناسب با نیازهای عموم، رفع موانع رشد و توسعه روزنامه نگاری علم، زیرساخت های روزنامه نگاری علم، سیاست گذاری روزنامه نگاری علم در ایران، مشارکت و همراهی دانشگاهیان، نقش نظارتی و مطالبه گری روزنامه نگاران علم. با تقویت زیرساخت ها و رفع موانع رشد و توسعه روزنامه نگاری علم می توان بر آموزش و ارتقای روزنامه نگاری علم تأثیر گذاشت و به توانمندسازی روزنامه نگار علم دست یافت. از طریق توانمندسازی روزنامه نگار علم نیز می توان به تولید محتوای متناسب با نیازهای عمومی پرداخته و نقش نظارتی و مطالبه گری روزنامه نگاران علم را افزایش داد. رسانه های نوین نیز قادرند به تقویت ارتباط و اعتماد میان جامعه علمی با عموم پرداخته و مشارکت و همراهی دانشگاهیان با روزنامه نگاران علم را افزایش دهند.

سیاست گذاری روزنامه نگاری علم، راهبردی کلان است که بر نقش و کارکردهای روزنامه نگاری علم و همچنین تغییر پارادایمهای رایج با توجه به تاثیر اینترنت و رسانه های نوین تاکید دارد تا با هدایت تصمیمات، دستیابی به اهداف منطقی را میسر کند و چالش های موجود را کاهش دهد. مطالعه حاضر با هدف ارائه الگوی سیاست گذاری روزنامه نگاری علم مبتنی بر رسانه های نوین انجام گرفته است. این مطالعه از نظر هدف یک پژوهش کاربردی-توسعه ای است و با رویکردی پیمایش مقطعی انجام شده است. جامعه آماری شامل خبرگان نظری (اساتید دانشگاهی) و خبرگان تجربی (روزنامه نگاران با سابقه) است. برای نمونه گیری از روش هدفمند استفاده و تا رسیدن به اشباع نظری ادامه یافت. در نهایت از دیدگاه 20 نفر از خبرگان استفاده شد. برای شناسایی مقوله های زیربنایی سیاست گذاری روزنامه نگاری علم از روش تحلیل مضمون و نرم افزار MaxQDA استفاده شد. جهت ارائه الگو نیز از روش ساختاری-تفسیری و نرم افزار MicMac استفاده گردید. یافته های پژوهش عواملی را نشان می دهد که در نهایت به سیاست گذاری روزنامه نگاری علم در ایران منجر می شوند.