اعظم باادب برزگر

 گرچه بسامد واژه «خلف» و مشتقات آن در قرآن کریم 127 مورد است، اما تاکنون با رویکرد معنا -شناختی به عنوان شیوه ای منسجم در تحلیل مفاهیم قرآنی مورد مطالعه قرار نگرفته است. پژوهش حاضر با روش توصیفی تحلیلی بر آن است تا در یک فرایند منظم این واژه را در لغت نامه ها و سپس در کل قرآن مورد تحلیل و بررسی قرار داده و شبکه معنایی آن را با تکیه بر روابط همنشینی، بازیابی کند. بر اساس یافته های پژوهش، این ماده سه اصل معنایی دارد: نخست اینکه چیزی جانشین چیزی دیگر شود، دوم به معنای پُشت و سوم به معنای تغیر. این واژه در قرآن کریم نیز با معانی متعددی چون جانشینی، پُشت، آیندگان، مخالف، خلف وعده، اختلاف نمودن و آمدن پیاپی شب و روز، استفاده شده است که با سه اصل معنایی مذکور رابطه دارد. همچنین با بررسی واژگانی که با مشتقات این ماده در محور افقی همنشینی قرارگرفته اند، مولفه های معنایی زیر به دست آمد: ایجاد جانشین توسط خداوند، حقایق و کتب آسمانی نازل شده از مصادیق اختلاف در میان گروه های کفران کننده، برتری انسان بر سایر موجودات به واسطه اعطای مقام جانشینی در روی زمین از سوی خداوند، داوری اختلاف کافران توسط خداوند در روز قیامت، ایجاد دوگانگی به وسیله گروه های کفران کننده، عدم صدق خُلف وعده از جانب خداوند و اعتراف به مالکیت حقیقی خداوند نسبت به نعمت ها.

عصمت به معنای پاکی از هرگونه گناه و نیز مصونیت از خطا در دریافت و ابلاغ وحی از امتیازات و ویژگی های خاص پیامبران و لازمه رسالت آنان می باشد که به دلیل اهمیت بالایی که دارد مورد بحث و توجه بسیاری از علما و اندیشمندان قرار گرفته است. عصمت پیامبر اکرم j یکی از مباحث مطرح در آیات 105 الی 107 سوره نساء است. این مقاله که با هدف بررسی مقایسه ای آراء تفسیری آیت الله جوادی آملی از مفسرین شیعی معاصر و فخر رازی از مفسران کلامی و اجتهادی اهل سنت در باب مسأله عصمت پیامبر گرامی اسلامj به شیوه توصیفی- تحلیلی نگاشته شده به بررسی دیدگاه های آنان ذیل این آیات می پردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که دو مفسر ذیل آیات مرتبط با عصمت پیامبر اکرمj دیدگاه های متفاوتی ارائه کرده اند. در تبیین تفسیری آیت الله جوادی آملی شواهدی مبنی بر عدم عصمت رسول گرامی اسلامj مشاهده نشد و نظرات تفسیری وی ذیل این عبارات درصدد اثبات عصمت پیامبرj بوده است. اما در دیدگاه های تفسیری فخر رازی وجوهی ناسازگار با مقام عصمت پیامبر اکرمj مشهود است که در نوشتار حاضر تلاش شده است به نقد و بررسی این آراء پرداخته شود.