آزاده فلاحی

گردشگری بخشی است که مستقیم یا غیرمستقیم با پیشرفت های فنّاوری مرتبط است. اخیراً فنّاوری کلان داده فرصت های چشمگیری را برای هوشمند سازی صنعت گردشگری فراهم کرده است. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر عوامل مؤثر در پذیرش فنّاوری کلان داده به ارزیابی میزان تأثیر ده مؤلفه از ابعاد سه گانهٔ چهارچوب پذیرش فنّاوری TOE در پذیرش کلان داده در بخش گردشگری پرداخته است. پژوهش حاضر، از نظر جهت گیری، کاربردی و، از منظر نوع و نحوهٔ جمع آوری اطلاعات، پیمایشی - توصیفی است. نمونهٔ آماری پژوهش شامل صد نفر از کارکنان، کارشناسان و مدیران واحد فنّاوری اطلاعات در حوزهٔ گردشگری بودند که با استفاده از پرسش نامهٔ محقق ساخته و روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. سپس، داده های پژوهش با استفاده از نرم افزارهای SPSS22 و Smart PLS3 تجزیه وتحلیل شدند. طبق یافته ها، عوامل مزیت نسبی ادراک شده، حمایت خارجی، فشار خارجی، حمایت مدیر، آمادگی منابع انسانی، ساختار متمرکز، فرهنگ داده محوری و پیچیدگی در پذیرش کلان داده در گردشگری مؤثر بوده اند، اما از دو عامل سازگاری و آمادگی فنی تأثیر معناداری حاصل نشد. بنا بر نتایج پژوهش، با توجه به اهمیت بالای درک مزیت نسبی و عدم تأثیر چشمگیر سازگاری و آمادگی فنی، توجه به معرفی و کاربرد یک نوآوری بیش از امکانات و توانمندی تکنولوژیک فعلی سازمان ها برای پذیرش آن نوآوری اهمیت دارد.

گردشگری اجتماع محور، نوعی رویکرد در دستیابی به گردشگری پایدار، بر مولدبودن جامعه متمرکز است. مولدبودن در بستر جامعه در حوزه گردشگری اجتماع محور به مشارکت فعالانه نیاز دارد که این مشارکت به میزان زیادی متأثر از جوّ فرهنگی جامعه است. بدین منظور پژوهش حاضر چالش های فرهنگی مشارکت ذی نفعان گردشگری در ایران را شناسایی و اولویت بندی کرده است. در ابتدا نُه چالش عمده براساس ادبیات داخلی و خارجی استخراج و در ادامه با استفاده از روش SWARA براساس ادغام نظرات هفت خبره گردشگری، امور شهری و دانشگاهی بومی سازی و اولویت بندی شد. روابط ساختاری بین چالش ها با استفاده از مدل سازی ساختاری تفسیری انجام شد که در این بخش چالش ها در پنج سطح ترازبندی شدند. برای تأیید نتایج از روش دیمتل استفاده شد. براساس یافته های پژوهش حاضر از چالش های فرهنگی مربوط به گردشگری اجتماع محور، ناکارآمدی رسانه های جمعی و فقدان حس تعلق، بیشترین تأثیرگذاری و بی اعتمادی و تعاملات محدود، ابهام و بی علاقگی افراد به ترتیب بیشترین تعامل با دیگر چالش ها را داشته اند.

امروزه بسیاری از کشورها با هدف ارتقا پایداری و کیفیت زندگی مورد نیاز جوامع خود، به اتکای زیر ساخت های گس ترده فناوری اطلاعات در حال نهادینه کردن مفهوم شهر هوشمند و اجرای برنامه های اینترنت اشیا هستند که از مولفه های شهر هوشمند پشتیبانی می کند. اما بکارگیری اینترنت اشیا در توسعه شهر هوشمند با چالش های مختلفی روبرو است. بر این اساس هدف از تحقیق حاضر، شناسایی چالش های اصلی کاربرد اینترنت اشیا و درک رابطه بین این چالش ها برای حمایت از توسعه شهرهای هوشمند در ایران است. در ابتدا 14 چالش عمده بر اساس ادبیات داخلی و خارجی استخراج شد. سپس با استفاده از تکنیک SWARA به اولویت بندی چالش ها بر اساس ادغام دیدگاه های هفت کارشناس مرتبط در عرصه ی هوشمندسازی شهرهای ایران پرداخته شد. در گام بعد فعل و انفعالات زمینه ای بین چالش های شناسایی و اهمیت آنها با استفاده از مدل سازی ساختاری تفسیری (ISM) تعیین شد. سپس برای تایید نتایج از روش میک مک استفاده شد. طبق یافته ها، چالش ها در روش ساختاری تفسیری در شش سطح ترازبندی شدند. یافته های میک مک نشان داد که عدم وجود سیاست ها، چشم اندازها و دستورالعمل های نظارتی؛ هزینه آموزشی، عملیاتی و نگهداری بالا؛ نابرابری (اجتماعی)؛ عدم شفافیت و مسئولیت؛ فقدان دانش فنی در بین برنامه ریزان و ضعف زیرساخت فناوری و کمبود هوشمندی به عنوان متغیرهای تاثیرگذار و کلیدی مطالعه شناخته شدند.

ایده توسعه مبتنی بر جامعه مدت زیادی است که مورد تاکید صاحب نظران قرار دارد اما پذیرش آن در گردشگری نسبتاً جدید است. به دلیل ماهیت پراکنده بخش گردشگری، تصور می شود دستیابی به مشارکت تمامی ذینفعان از جمله جامعه مقصد، بسیار دشوار و یا غیرممکن است. لذا شناسایی و دسته بندی موانع می تواند بستر لازم برای تعامل و مشارکت هر چه مطلوب تر ذینفعان را فراهم کند. ابتدا با بررسی مبانی نظری موانع مشارکت جامعه ذینفع در برنامه های گردشگری استخراج گردید. سپس با مشارکت 10 نفر خبره بومی سازی انجام و میزان اهمیت موانع تعیین شد. به کمک رویکرد مدلسازی ساختاری تفسیری روابط ساختاری و با روش دیمتل میزان تاثیر گذاری و تاثیرپذیری موانع بدست آمد. پراکندگی و عدم تعامل ذینفعان، تحلیل نامناسب ذینفعان، چشم انداز ها و اولویت های واگرا، تفاوت در سیاست ها و رویه های عملیاتی، عدم هماهنگی بین ذینفعان، محدودیت منابع، عدم پیشرفت برنامه های توسعه پایدار، عدم توان مشارکتی جامعه، عدم اجماع در برنامه ها و وقفه و تاخیر در برنامه ها موانع اصلی مشارکت جامعه ذینفع در برنامه های گردشگری هستند که پراکندگی و عدم تعامل ذینفعان دارای بیشترین تأثیر و محدودیت منابع دارای بیشترین تعامل بوده است.