رویا منتظری

ازدواج به عنوان یکی از مراحل مهم در خانواده، از نفوذ و مشارکت والدین برخوردار می باشد. مطالعات اخیر نشان می دهد که ابعاد مختلفی از روابط زناشویی زوجین تحت تأثیر خانواده های آن ها قرار گرفته و کیفیت زندگی آن ها را تغییر می دهد. هدف این مطالعه ارائه تصویر روشنی از ابعاد مختلف نقش و اثرگذاری خانواده های زوجین در سازگاری، ثبات و رضایت زناشویی همسران می باشد. در این مطالعه مروری، به منظور یافتن منابع و مطالعات مرتبط بین بازه زمانی 2010 تا 2020، از پایگاه های معتبر علمی مانند Google Scholar، PubMed، ScinenceDirect، Scopus، SID، Magiran، استفاده شده است. جستجو با استفاده از کلمات کلیدی مانند marital adjustment ,in-law, family-of-origin marital Satisfaction, در مقالات انگلیسی و کلید واژه های روابط سببی، خانواده همسر، خانواده اصلی، دخالت خانواده ها، سازگاری زناشویی، رضایت زناشویی در مقالات فارسی انجام شده است. در مجموع از 90 مقاله مرتبط، 37 مقاله شرایط ورود به پژوهش را داشته اند. طبق مستندات، نقش والدین در دو دوره قبل و بعد از ازدواج می تواند رابطه زوجین را تحت تأثیر قرار دهد. درواقع میزان دخالت و سهم خانواده در نحوه همسرگزینی برای فرزند در قبل از ازدواج و میزان دخالت ها به شکل آسیب های تعاملی در بعد از ازدواج می تواند رضایت و سازگاری زناشویی زوجین را تحت تأثیر قرار داده و حتی باعث فروپاشی و طلاق زوج گردد. علاوه بر نقش مسقیم خانواده ها، تجارب آموخته شده همسران از خانواده اصلی که شکل دهنده الگوی روابط، سبک دلبستگی و تمایز یافتگی زوجین در روابط می باشد نیز، می تواند به صورت غیر مستقیم نقش خانواده ها را در زندگی زناشویی همسران نشان دهد.

ساختارهای شناختی ابعاد مهمی از ارزیابی ها در روابط هستند. از طرفی در ایران خانواده های همسران، نقش مهمی در کیفیت روابط زناشویی دارند. تحقیق حاضر به مطالعه بخشی از این شناخت ها یعنی استانداردها از منظر والدین ایرانی درباره عروس و داماد مطلوب، با رویکرد پدیدارشناسی تفسیری، پرداخته است. بدین منظور با 20 نفر از والدین دارای حداقل یک عروس یا داماد، مصاحبه نیمه ساختار یافته صورت گرفت. میانگین سنی مادران و پدران به ترتیب 5/57 و 5/58 سال بود. داده ها با استفاده از روش کلایزی تحلیل شد. چهار مضمون اصلی شامل ویژگی های مطلوب زوجی و ارتباط با همسر، ویژگی های مطلوب ارتباط با خانواده همسر، ویژگی های مطلوب خانوادگی و قابلیت های مطلوب فردی درباره عروس و داماد مطلوب به دست آمد. دلایل استانداردها عبارت اند از: تسهیل کننده رابطه مطلوب بین همسر فرزند با فرزند، تسهیل کننده رابطه مطلوب بین همسر فرزند با خانواده، تسهیل کننده رابطه مطلوب بین فرزند با خانواده همسرش، تسهیل کننده رابطه مطلوب بین خانواده با خانواده همسر، تسهیل کننده رابطه مطلوب بین نوه با خانواده و آسیب نرساندن به رابطه بین فرزند با خانواده. استانداردهای والدین به مضامین راهبردهای دوگانه «تحقق استانداردها قبل از ازدواج» و «واکنش به تحقق نیافتن استانداردها بعد از ازدواج» اشاره دارد. جوهره استانداردها، حفظ انسجام خانواده است.

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی تجارب زیسته مادران ایرانی از نقش مادرزن و مادرشوهری بود. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر کاربردی و از نوع کیفی پدیدارشناسی تفسیری است. نمونه مورد مطالعه شامل 14 نفر از مادران ساکن شهر اصفهان بودند که به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. از افراد مصاحبه نیمه ساختاریافته به عمل آمد، سپس کلمه به کلمه پیاده سازی شده و به روش اسمیت و اسبورن (2007) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: در این مطالعه نقش مادرزن و مادرشوهری در 4 مضمون اصلی شامل ادراک از مادرانگی بعد از ازدواج فرزند، الزامات نقش آفرینی، چالش ها و فرصت ها، مهارت های ارتباطی، 15 مضمون فرعی شامل مادری حامی و راهنما، مادری محافظه کار، مادری فداکار با محدودیت های شخصی، صفات و ویژگی های مطلوب، چالش ها و فرصت های ارتباط با همسر، چالش ها و فرصت های رابطه والد-فرزندی، چالش باورهای فرهنگی، فرصتی برای پاسخ به نیازهای اساسی، چالش مسئولیت های مراقبتی و مدیریتی، چالش های احساسی، حفظ مرزها، سرمایه گذاری ابرازی و ابزاری، پیوستن به خانواده همسر فرزند، پیوستن به عروس و داماد، آگاهانه و هوشمندانه عمل کردن و 69 کد برآورد گردید. نتیجه گیری: مطابق یافته های پژوهش، نقش مادرزن و مادرشوهری با ادراکی از مادری حامی، محافظه کار و فداکار تعریف می شود که برای نقش آفرینی خویش ملزم به ویژگی ها و صفات مطلوب و استفاده از مهارت های ارتباطی می باشد. مادرزن و مادرشوهر بودن در عین ایجاد فرصت ها، چالش هایی را نیز برای مادران به دنبال دارد. به طور کلی تسهیل گری در روابط و انسجام خانواده به عنوان جوهره مشترک تجارب مادران ایرانی از نقش مادرزن و مادرشوهری می باشد