داوود کاووسی

هدف پژوهش حاضر، ساخت و اعتباریابی پرسشنامه صلاحیت های حرفه ای معلمان درس تفکر و سواد رسانه ای است. روش پژوهش، پیمایشی بوده و جامعه آماری آن نیز 100نفر از معلمانی است که دارای تجربه تدریس درس تفکر و سواد رسانه ای در شهرستان بیرجند هستند. در این پژوهش حجم نمونه بر اساس جدول مورگان 80 نفر بود و برای نمونه گیری از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شده است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بوده و داده ها با کمک نرم افزار SPSS و با کاربرد روایی سازه، تحلیل عاملی اکتشافی به روش مؤلفه های اصلی و چرخش متعامد با روش واریماکس تحلیل شده اند. در پرسشنامه 16 عامل شناسایی شده اند که دارای ارزش ویژه بالاتر از یک هستند. گویه هایی که دارای میزان اشتراک کمتر از 5/0 بودند، به ترتیب از پرسشنامه حذف و تحلیل اکتشافی دو بار دیگر روی گویه های باقی مانده انجام شد، که درنهایت به هفت مؤلفه تقلیل یافت که به عنوان عوامل تشکیل دهنده پرسشنامه نهایی به دست آمدند که ترکیب آن ها هم دارای توجیه نظری و هم منطقی بود. پایایی پرسشنامه نیز، با استفاده ضریب آلفای کرونباخ 94/0 محاسبه شد؛ که نشان دهنده همسانی قابل قبول پرسشنامه است. نتایج این تحلیل ها نشان داده اند که این پرسشنامه با هفت عامل 1. صلاحیت های رفتاری؛ 2. دانش رسانه ای؛ 3. مهارت های تدریس؛ 4. مهارت های تفکر؛ 5. مهارت رسانه ای؛ 6. سواد رسانه های نوظهور؛ و 7. صلاحیت پداگوژیک از پایایی و روایی مناسب برخودار است

سواد رسانه ای بدین معنا نیست که فراگیر صرفاً تعریف رسانه را یاد بگیرد. فراگیر باید یاد بگیرد که رسانه چه تأثیری بر ما می گذارد. منظور از سواد رسانه ای، تجهیز کردن دانش آموزان رسانه ها با توانایی و مهارت های تحلیل، نقد و ارزشیابی محتوای رسانه ها است. با توجه به اهمیت آموزش سواد رسانه ای و جدید بودن درس «تفکر و سواد رسانه ای» شناسایی صلاحیت های حرفه ای معلمان درس تفکر و سواد رسانه ای حائز اهمیت است. در این راستا، پژوهش حاضر با هدف شناسایی صلاحیت های حرفه ای معلمان درس تفکر و سواد رسانه ای طراحی و اجرا شد. این پژوهش به شیوه کیفی و با روش مطالعه موردی بود. جامعه آماری شامل معلمان درس تفکر و سواد رسانه ای شهرستان بیرجند و متخصصان تعلیم و تربیت در سطح کشور بود. برای نمونه گیری از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شد و بر اساس اشباع نظری، 12 نفر معلم و 3 نفر متخصص مصاحبه شدند. داده های به دست آمده به شیوه تحلیل محتوای کیفی تحلیل شدند. دانش رسانه ای، مهارت رسانه ای، نگرش رسانه ای، آموزش مهارت های تفکر، دانش تربیت رسانه ای و سواد های پشتیبان، شش دسته صلاحیت های مورد نیاز معلمان تفکر و سواد رسانه ای بودند که در قالب مضمون اصلی در پژوهش حاضر شناسایی شدند.