حامد عامری گلستان

هدف از این نوشتار بررسی اقتصاد در سیاست خارجی ترامپ از منظر واقع گرایی می باشد .سوال اساسی پژوهش عبارت است از: کارنامه سیاست خارجی ترامپ در اقتصاد بین الملل پس از 4سال از ریاست جمهوری و از منظر واقع گرایی چگونه بوده است؟ این مطالعات به روش توصیفی تحلیلی به انجام رسیده است. نتایج نشان می دهد، سیاست خارجی ترامپ مبتنی بر منافع محوری بوده چارچوب رویکرد منفعت محوری و ناسیونالیسم اقتصادی را به جهانی شدن اقتصاد بین الملل ترجیح می داد و با دید تردید به جهانی شدن اقتصاد می نگریست. ترامپ اعتنایی به جهانی شدن اقتصاد نداشت، او به بهانه ی ملی گرایی، بعضی پیمان های تجاری را لغو و یا در پی اصلاح آنان بود. ترامپ با ایجاد نظم لیبرال در آمریکا مخالف است و در پی پایان دادن به نظم بوده، به نظر اقتصاد جهانی منفعتی برای آمریکا نداشته و او در پی بازتعریف بنیادین از منافع ملی آمریکا بوده است. سیاست حمایت گرایی ترامپ وضعیت اقتصاد جهان را بدتر می کند. با روی کار آمدن دولت ترامپ، جهت گیری سیاست خارجی آمریکا دستخوش تغییرات محسوسی شده و از بین الملل گرایی لیبرال به ترکیبی از نوانزواگرایی و واقع گرایی تحول یافته بوده است. از مهم ترین شاخص های این نوع جهت گیری، اولویت دادن به اهداف ملی، اتخاذ سیاست های یکجانبه، مخالفت با ایفای نقش رهبری مشروع و مشارکتی آمریکا، عدم تمایل نسبت به جهانی شدن اقتصاد و عدم پایبندی آمریکا به تعهدات اخلاقی و هنجارهای بین المللی بوده است

هدف اصلی این نوشتار بررسی سیاست خارجی ترامپ در جهانی شدن اقتصاد از منظر اقتصاد بین الملل می باشد که به روش تحلیل اسنادی به انجام رسیده است. سوال اصلی پژوهش عبارت است از: سیاست خارجی ترامپ در جهانی شدن اقتصاد از منظر اقتصاد بین الملل چگونه است؟ نتایج نشان می دهد، فضای سیاسی آمریکا بعد از به قدرت رسیدن ترامپ به شدت قطبی و متعصبانه شده است. دموکرات ها و جمهوری خواهان در بسیاری از موارد، به طور فزاینده ای، انعطاف ناپذیر شده اند. ترامپ به عنوان یک رئیس جمهور پوپولیست با درخواست فزاینده مردم عمدتا رای دهندهای جمهوری خواه در حوزه اقتصاد مواجه است و این امر باعث اهمیت یافتن محیط داخلی آمریکا برای ترامپ شده است تا جایی که بعضی آن را سیاست انزواگرایی جدید در آمریکا نام نهاده اند. سیاست خارجی ترامپ مبتنی بر منافع محوری است چارچوب رویکرد منفعت محوری و ناسیونالیسم اقتصادی را به جهانی شدن اقتصاد بین الملل ترجیح می دهد و با دید تردید به جهانی شدن اقتصاد می نگرد. ترامپ اعتنایی به جهانی شدن اقتصاد ندارد، او به بهانه ی ملی گرایی، بعضی پیمان های تجاری را لغو و یا در پی اصلاح آنان است. ترامپ با ایجاد نظم لیبرال در آمریکا مخالف است و در پی پایان دادن به نظم است، به نظر اقتصاد جهانی منفعتی برای آمریکا ندارد و او در پی بازتعریف بنیادین از منافع ملی آمریکا می باشد. سیاست حمایت گرایی ترامپ وضعیت اقتصاد جهان را بدتر می کند. این سیاست بر نظم پولی و مالی بین المللی تأثیر خواهد گذاشت. چنین سیاستی به دلیل تخریب تجارت جهانی، جریانات مالی و پولی و ایجاد جنگ های ارزی بی ثباتی نظام مالی بین المللی را درپی خواهد داشت. با این تفاسیر اندیشه های ترامپ ممکن است جهان را با بن بست بازرگانی روبرو سازد و گذشته از دامن زدن به آشفتگی های کنونی موجب بالاگرفتن ناسازگاری های سیاسی حتی میان شرکا و متحدان آمریکا شود.

با عنایت به چشم انداز بیست ساله، این طور در نظر بوده که جمهوری اسلامی در عرصه های مختلف به عنوان کشور اول منطقه باشد و این در حالی است که هنوز هیچ الگویی برای پیشرفت در این مسیر برای کشور طراحی نشده است. برخی از پژوهشگران اعتقاد دارند که الگوی توسعه غربی می تواند در این راه کارگشا بوده و کشور را به سمت این هدف رهنمون شود. مقام معظم رهبری (مدظله) نیز الگویی را به نام الگوی ایرانی- اسلامی پیشرفت معرفی کرده و ضمن مشخص کردن ابعاد و زمینه های آن، از پژوهشگران و صاحب نظران خواسته تا آن را متناسب با وضعیت فرهنگی، تاریخی، دینی و سایر زمینه های خاص نظام جمهوری اسلامی ایران تعریف کنند. در این مقاله با تکیه بر این فرضیه که الگوی ایرانی- اسلامی پیشرفت از دیدگاه مقام معظم رهبری، الگوی مناسبی برای پیشرفت کشور می باشد، ابعاد این دو الگو را به بحث خواهیم گذاشت و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و بهره گیری از نظریات ایشان، به این سؤال پاسخ خواهیم داد که آیا الگوی ایرانی- اسلامی پیشرفت از دیدگاه مقام معظم رهبری، الگوی مناسبی در جهت پیشرفت کشور محسوب می شود؟ در انتهای مقاله نیز به این نتیجه می رسیم که الگوی غربی، ناکارآمد است چراکه نتوانسته فقر و تبعیض و بی عدالتی را از بین ببرد و همچنین قادر نبوده تا اخلاق انسانی را مستقر سازد. ضمن این که پایه این نوع توسعه و پیشرفت، استعمار، تبعیض و غارت سایر کشورهاست، فلذا الگویی نادرست می باشد. الگوی مناسب برای پیشرفت در جمهوری اسلامی همان الگوی ایرانی- اسلامی است و نه الگوی غربی.

نهادهای اطلاعاتی امریکا تلاش می نمایند با استفاده از رسانه و سینمای هالیوود وجهه مثبت و تصویری مقتدر، جذاب و شکست ناپذیری از عملیات های سیاسی، امنیتی و اطلاعاتی در خاورمیانه به نمایش گذاشته و از این طریق بر ذهن و قلب مخاطب تاثیر گذاشته و سیاستگزاری و تصمیمات بازیگران مختلف در این منطقه را تحت تاثیر قرار دهند. این کشور از نهادهای اطلاعاتی (سیا) برای پشتیبانی از عملیات نظامی و سیاست خارجی استفاده می کنند. برجسته کردن تهدیداتی تروریسم، بنیادگرایی، گسترش سلاح های کشتار جمعی در خاومیانه توسط نهادهای اطلاعاتی از عوامل مهم توجیه کننده بودجه های کلان و اقدامات غیر قانونی سیا به شمار می رود. روش پژوهش در این مقاله توصیفی و تحلیلی است. سوالی که این پژوهش تلاش می نماید به آن پاسخ دهد این است که کارکرد نهادهای اطلاعاتی از جمله سیا در خاورمیانه از سال 2001 تا 2015 چه تاثیری بر قدرت نرم این کشور ایفاء نموده است؟ شکست نهادهای اطلاعاتی در سنجش و ارزیابی تهدید، سیاست زدگی و ارائه اطلاعات نادرست و نقش آنها در اتخاذ تصمیات نادرست مثل حمله به عراق، عدم پیش بینی حملات 11 سپتامبر 2001 باعث اتخاذ تصمیات خشونت آمیز و تهاجمی و جنگ طلبانه در منطقه خاورمیانه شد. همین امر باعث مخدوش شدن چهره امریکا و کاهش قدرت نرم این کشور در خاورمیانه شده است.