مرضیه روزخوش

مسئولیت اجتماعی شرکت ها موضوع حساسیت برانگیز و رو به توجه در سال های اخیر بوده است تا آنجا که سازمان های بین المللی مانند سازمان ملل و اتحادیه اروپا، استانداردهایی را در این زمینه ارائه کرده اند. گروهی از صاحب نظران معتقدند که اگرچه دولت ها مسئول اصلی حل مشکلات جامعه اند، ولی مشارکت سازمان ها در این زمینه راهگشاست. این دسته از صاحب نظران معتقدند که، ازآنجاکه امروزه، قدرت اقتصادی، از دولت ها به سازمان ها انتقال یافته، مشارکت سازمان ها در حل مشکلات اجتماعی ضروری و لازم است. لذا بر پایه این استدلال، هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر شاخص های کلان اقتصادی بر میزان تغییرات افشای مسئولیت اجتماعی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. جامعه آماری پژوهش حاضر متشکل از 96 شرکت پذیرفته شده در بورس طی دوره زمانی 1392 تا 1399 است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که شاخص های کلان اقتصادی بر میزان تغییرات افشای مسئولیت اجتماعی تاثیر معناداری دارد.

پژوهش های اخیر در ارتباط با این است که هزینه ها رفتار نامتقارن دارند؛ یعنی میزان کاهش هزینه ها به هنگام کاهش فروش، کمتر از میزان افزایش هزینه ها به هنگام همان میزان افزایش فروش است. این رفتار نامتقارن هزینه ها به چسبندگی هزینه معروف شده است. ازاین رو؛ پژوهش حاضر به بررسی اثر هموارسازی سود و ساختار مالکیت بر چسبندگی هزینه در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می پردازد. در این پژوهش ابتدا اثر سهامداران نهادی به عنوان ساختار مالکیت را بر چسبندگی هزینه و سپس اثر متقابل هموارسازی سود و راهبری شرکتی را با چسبندگی هزینه موردبررسی قرار خواهیم داد. جامعه آماری این پژوهش را شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران شکل داده است و شامل 85 شرکت فعال در صنایع مختلف طی سال های 1388 تا 1399 است. برای آزمون فرضیه های پژوهش از روش رگرسیون چندگانه استفاده شده است. یافته ها بیانگر آن است که ساختار مالکیت باعث کاهش چسبندگی هزینه می گردد؛ گرچه به عنوان یک عاملی قوی برای کاهش هموارسازی سود نیست. همچنین نتایج پژوهش بیانگر آن است که بین هموارسازی سود و چسبندگی هزینه رابطه مثبت معناداری وجود دارد.

در شرایط واقعی بودن صورت های مالی ارائه شده، سود مبتنی بر سیستم حسابداری تعهدی می بایست بتواند اطلاعات باارزشی را در خصوص وضعیت کنونی و چشم انداز آتی شرکت به بازار منعکس کند. در این حالت سود ممکن است منعکس کننده منافع شخصی مدیران بوده و سبب خطای پیش بینی تحلیلگران شده و موجب بروز ارزش گذاری نادرست سود از سوی بازار شود. حال این تحقیق بر آن بود تا به بررسی این موضوع بپردازد که آیا مدیریت سود بیش ازحد آستانه سبب گمراهی بازار خواهد شد یا خیر؟ با اعمال محدودیت های مطرح شده، 167 شرکت پذیرفته شده در دوره زمانی 10 ساله بین سال های 1390 الی 1399 در بورس اوراق بهادار تهران به عنوان نمونه این پژوهش انتخاب شده است. نتیجه حاصل از آزمون فرضیه اول نشان می دهد که در سطح اطمینان 99% رابطه مستقیم معنی داری بین خطای پیش بینی سود و مدیریت سود وجود دارد. تأیید این فرضیه به معنای آن است که با دستکاری سود از طریق اقلام تعهدی، اختلاف معنی داری بین سود هر سهم واقعی با سود هر سهم پیش بینی شده به وجود می آید. نتایج آزمون فرضیه دوم بیانگر رابطه معنادار مثبت میان خطای پیش بینی سود و بازده غیرعادی سهام جدیدالورود به بورس است که درنهایت بی انگر محت وای اطلاع اتی متغی ر سود دارد. به عبارت دیگر اعلام سود پیش بینی شده باعث انح راف در می انگین ن رخ ب ازده غیرعادی سهام می شود. به طورکلی نتیجه این تحقیق نشان می دهد درصورتی که مدیران در محاسبات خود برای پیش بینی سود سال آتی دچار اشتباه شوند و یا پیش بینی های خود را تغییر دهند متناسب با افزایش درصد خطاهای پیش بینی سود و نیز افزایش دفعات تجدیدنظر در پیش بینی توسط مدیران، سرمایه گذاران نرخ بازده بیشتری را برای سرمایه خود مطالبه می کنند. شرکت هایی که به سود پیش بینی شده موردنظر خود نمی رسند یا به طور مدام پیش بینی های خود را تغییر می دهند از ثبات خاصی برخوردار نیستند، بنابراین ممکن است انتظارات سرمایه گذاران را برآورده نکنند.

وجه نقد از منابع مهم و حیاتی در هر واحد انتفاعی است و ایجاد توازن بین وجوه نقد در دسترس و نیازهای نقدی، مهم ترین عامل سلامت هر واحد تجاری محسوب می شود. همچنین، نگهداری سطح بالایی از وجه نقد برای شرکت هزینه فرصت به همراه دارد. بر همین اساس، حساسیت جریان وجه نقد از اهمیت بالایی در شرکت برخوردار است. لذا بر پایه این استدلال، در این تحقیق نقش حاکمیت شرکتی بر محیط اطلاعاتی شرکت و حساسیت سرمایه گذاری به جریان وجه نقد در نمونه آماری متشکل از 167 شرکت طی سال های 1392 تا 1399 مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق از نوع تحقیقات شبه تجربی و پس رویدادی در حوزه حسابداری است و از نظر ماهیت اجرا، از نوع کاربردی است. تجزیه وتحلیل اطلاعات بر اساس روش حداقل مربعات جزئی با استفاده از نرم افزار pls صورت گرفته است. نتایج فرضیه اول نشان می دهد که بین حاکمیت شرکتی و محیط اطلاعاتی شرکت رابطه معناداری وجود دارد. همچنین نتیجه به دست آمده از فرضیه دوم بیانگر آن است که حاکمیت شرکتی و حساسیت سرمایه گذاری بر جریان وجه نقد تأثیرگذار است.