سید علی انجو

در سال های اخیر چالش هایی درباره سقط جنین در کشور به وجود آمده است (1-3). به نظر می رسد از دلایل به وجود آمدن این تنش ها در نظر نگرفتن مشکلات اجرایی فرایند موجود سقط جنین است. غربالگری و سقط درمانی نه به دلیل قوانین غلط، بلکه به سبب اجرای نادرست و جدی نگرفتن اخلاق پزشکی از مرحله اجرای غربالگری تا مرحله صدور دستور سقط دچار اختلالاتی بوده و همچنان هست.

سابقه و هدف: موضوع سازی آزمایش های پزشکی برای برخی احکام اسلام پیشینه ای به درازای عُمر روایات دارد. ازآنجاکه دستاوردهای جدید علوم آزمایشگاهی موجب ایجاد مسائلِ مستحدثه در فقه شده، هدف این مطالعه بیان انواع آزمایش های پزشکی جدید طبق ملاک های فقهیِ مکتب امامیه، اعتبار و حجیّت این آزمایش ها و محدوده حجیّت، یعنی تعیین شروط و ضوابط حجیّت این نوع از آزمایش ها است.

سابقه و هدف: اخلاق را با صفت راسخ در نفس یا با رفتارهای شایسته و ناشایست در برخورد با دیگران تعریف کرده اند. اخلاق حرفه ای شامل رفتار، عمل و ادب شخص در موقع انجام کار حرفه ای و رعایت حقوق مردم در کسب و کار است که بر رفتارهایی ازجمله شفاف سازی و پرهیز از اعمال ضد اخلاقی در برخورد با مردم تأکید دارد. پزشکی حرفه ای حساس و پرمشغله است که می تواند از مهم ترین حرفه هایی باشد که در اخلاق کاربردی به آن توجه می شود. در این مطالعه با هدف شناسایی دامنه های مهم در اخلاق حرفه ای، اصول مهم در رعایت اخلاق حرفه ای در پزشکی بررسی شده است. روش کار: این پژوهش مطالعه ای مروری است که درباره شاخص اخلاقی با کلیدواژه های پزشکی، اخلاق و حرفه و معادل انگلیسی آن در منابع ملی و بین المللی مطالعه شد و حدود 150 مطالعه مروری و تحقیقی در حیطه اخلاق حرفه ای پزشکی در بازه زمانی سال های 1385 تا 1398 (2000 تا 2018) با کلیدواژه های اخلاق حرفه ای، پزشکی، محل کار، اخلاق اسلامی، شاخص ها و رویکردها استخراج شد و بر اساس موضوعات مطرح در مطالعات مشابه، دسته بندی و پس از پالایه موضوعی، بررسی شد. مؤلفان مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: بر اساس نتایج به دست آمده، مسئولیت پذیری در مقابل بیماران، رعایت اخلاق حرفه ای در تحقیقات پزشکی و رعایت اصل رازداری، تعهد به عدالت اجتماعی، داشتن تخصص کافی، احترام به دیگران، مدیریت زمان، اخلاق پزشکی و ارتباط آن با مسائل مالی، قداست حرفه پزشکی و رویکرد فرهنگ اسلامی در اخلاق حرفه ای پزشکی از مهم ترین دامنه های مطرح در اخلاق حرفه پزشکی بود. نتیجه گیری: با در نظر گرفتن نتایج به دست آمده و اهمیت حرفه پزشکی، توصیه های اخلاقی می تواند ضمن تأمین محیط آرام و بدون تنش برای کار، موجب افزایش بهره وری در درمان و تحقیقات پزشکی شود و مسیری مشخص را برای چهارچوب رفتاری افراد در حوزه بالینی مشخص کند.